Phân tích: Tục ngữ về con người và xã hội
I. Đôi nét về giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của những câu tục ngữ về con người và xã hội.
1. Giá trị nội dung
Những câu tục ngữ về con người và xã hội đã tôn vinh giá trị con người, đưa ra những nhận xét và lời khuyên về những phẩm chất, lối sống mà con người cần phải có.
2. Giá trị nghệ thuật
- Giàu hình ảnh so sánh, ẩn dụ
- Sử dụng từ và câu có nhiều ý nghĩa
- Nội dung cô đọng, súc tích.
II. Dàn ý phân tích tác phẩm Tục ngữ về con người và xã hội
I. Mở bài
- Giới thiệu khái quát về tục ngữ
- Giới thiệu về “Tục ngữ về con người và xã hội” (khái quát giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật…)
II. Thân bài
1. Câu 1
"Một mặt người bằng mười mặt của"
- Biện pháp nghệ thuật:
+ So sánh đối lập: một > < mười
+ Hoán dụ: mặt người
- Câu tục ngữ đề cao giá trị con người, so với mọi thứ của cải, vật chất thì con người quý giá hơn gấp nhiều lần.
- Đây là một triết lí đúng đắn, phê phán thái độ sống sai lầm và đồng thời an ủi, động viên trường hợp mất mát về tài sản.
2. Câu 2
"Cái răng, cái tóc là góc con người"
- Răng và tóc là một phần bên ngoài, thể hiện tính cách, nhân cách của con người.
- Mọi biểu hiện của một con người đều thể hiện phản ánh vẻ đẹp bên trong, nhân cách của người đó
- Nhắc nhở con người phải biết giữ gìn răng và tóc cho sạch đẹp, gọn gàng.
- Thể hiện cách nhìn nhận, bình phẩm, đánh giá một con người của ông cha ta thời xưa
3. Câu 3
"Đói cho sạch, rách cho thơm"
- Nghệ thuật: tiểu đối ngắn gọn, ẩn dụ
+ Đói, rách: nói về sự khó khăn, thiếu thốn, vất vả trong cuộc sống.
+ Sạch, thơm: những điều con người cần phải đạt được, phải giữ gìn, vượt lên trên hoàn cảnh khó khăn, thiếu thốn đó.
- Câu tục ngữ khuyên con người dù khó khăn, vất vả, thiếu thốn đến đâu vẫn phải sống cho thanh sạch, cao đẹp, luôn phải giữ gìn phẩm chất cao quý của mình.
⇒ Đề cao lòng tự trọng trong nhân cách của mỗi người.
4. Câu 4
"Học ăn, học nói, học gói, học mở"
- Biện pháp nghệ thuật:
+ Bốn vế câu đồng đẳng, bổ sung ý nghĩa cho nhau
+ Điệp từ: học được lặp lại 4 lần
- Nội dung: Ăn, nói, gói, mở thực chất là chỉ lối ứng xử của con người trong cuộc sống hằng ngày. Do đó, con người cần học cách ứng xử sao cho phù hợp, có trước có sau trong cuộc sống.
5. Câu 5
"Không thầy đố mày làm nên"
- Câu tục ngữ khẳng định vai trò, công lao to lớn của người thầy đối với mỗi người: Nếu không được sự dạy dỗ của thầy thì không thể thành công trong bất cứ việc gì. Trong sự học của mỗi người không thể thiếu sự quan tâm, dạy bảo của thầy.
- Khuyên nhủ mỗi người cần phải biết biết ơn, kính trọng thầy cô giáo- người đã dìu dắt, dạy dỗ cho ta nhiều điều hay, lẽ phải.
6. Câu 6
"Học thầy không tày học bạn"
- Nghệ thuật: so sánh. Câu tục ngữ với hai vế câu so sánh. Hai vế câu bổ sung ý nghĩa cho nhau – vừa nhấn mạnh việc học thầy, vừa nhấn mạnh việc học bạn.
- Nội dung: Câu tục ngữ đề cao việc học bạn của mỗi người.
7. Câu 7
"Thương người như thể thương thân"
- Biện pháp nghệ thuật: so sánh
- Nội dung:
+ Câu tục ngữ khuyên con người cần phải biết yêu thương, đùm bọc, quan tâm những người xung quanh như yêu thương chính bản thân mình.
+ Đề cao tinh thần thương yêu đồng loại. Đây là bài học về tính nhân đạo sâu sắc.
8. Câu 8
"Ăn quả nhớ kẻ trồng cây"
- Biện pháp nghệ thuật: ẩn dụ
- Nội dung: Câu tục ngữ khuyên mọi người khi được hưởng thành quả thì cần phải biết ơn, nhớ tới công lao của người đã giúp đỡ mình.
9. Câu 9
"Một cây làm chẳng nên non
Ba cây chụm lại nên hòn núi cao"
- Biện pháp nghệ thuật: ẩn dụ, đối lập.
+ Một cây: chỉ mộ mình, đơn độc.
+ Ba cây: chỉ sự đoàn kết, liên kết với nhau
- Câu tục ngữ khuyên con người ta cần phải sống đoàn kết với nhau. Bởi có đoàn kết thì mới có được thành công còn nếu chia rẽ, sống đơn lẻ, một mình thì khó có thể làm nên việc gì.
III. Kết bài
- Khái quát lại giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của những câu tục ngữ về con gười và xã hội đã nêu trên.
+ Giá trị nội dung: Những câu tục ngữ về con người và xã hội đã tôn vinh giá trị con người, đưa ra nhận xét, lời khuyên về những phẩm chất và lối sống mà con người cần phải có.
+ Nghệ thuật: ẩn dụ, so sánh, điệp từ và câu nhiều nghĩa…
Bài trước: Phân tích chi tiết: Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất Bài tiếp: Phân tích: Tinh thần yêu nước của nhân dân ta