Trang chủ > Lớp 7 > Tác giả - Tác phẩm Ngữ văn 7 > Phân tích tác phẩm: Bánh trôi nước

Phân tích tác phẩm: Bánh trôi nước

I. Đôi nét về tác giả Hồ Xuân Hương

- Hồ Xuân Hương (sinh năm 1772 – mất năm 1822), lai lịch chưa thật rõ ràng. Nhiều sách vẫn viết bà là ái nữ của Sinh đồ Hồ Phi Diễn (1704-? ), quê ở làng Quỳnh Đôi, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An.

- Hồ Xuân Hương là con vợ lẽ, ông thân sinh ra Bắc dạy học, lấy vợ lẽ là người Bắc Kinh

- Gia đình Hồ Xuân Hương từng sống ở phường Khán Xuân, gần Hồ Tây của Hà Nội

- Với những bài thơ hay, súc tích, Hồ Xuân Hương được mệnh danh là Bà Chúa Thơ Nôm.

II. Đôi nét về tác phẩm Bánh trôi nước

1. Giá trị nội dung

- Bánh trôi nước là bài thơ có nhiều tầng ý nghĩa, với ý nghĩa tả thực là miêu tả chiếc bánh trôi nước màu trắng, hình tròn, khi được luộc chín thì nổi lên trên mặt nước.

- Bài thơ là tiếng lòng cảm thông, xót xa cho thân phận chìm nổi, lênh đênh, của người phụ nữ trong xã hội cũ. Đây cũng là tiếng nói trân trọng, ngợi ca vẻ đẹp phẩm chất trong sáng, tình nghĩa, son sắc của người phụ nữ Việt Nam thời xưa.

2. Giá trị nghệ thuật

- Bài thơ được viết dưới dạng thể thơ thất ngôn tứ tuyệt.

- Ngôn ngữ thơ bình dị, thành ngữ, mô-típ dân gian

- Sáng tạo trong việc xây dựng nhiều tầng ý nghĩa

3. Hoàn cảnh sáng tác

- Sống giữa một thời đại phong kiến xã hội trọng nam khinh nữa, đa thê thiếp khiến cho người phụ nữ phải chịu biết bao nhiêu là cảnh bất hạnh và những số phận bị hắt hủi đau thương. Bản thân là một nữ sĩ Hồ xuân Hương đồng cảm và thấu hiểu những nỗi bất hạnh của người phu nữ thời phong kiến cho nên bà đã chiêm nghiệm và sáng tác lên bài thơ này.

4. Bố cục

* Bố cục bài thơ gồm 2 phần:

+ Phần 1 (2 câu đầu): Hình ảnh chiếc bánh trôi nước.

+ Phần 2 (2 câu cuối): Thân phận, phẩm chất người phụ nữ qua hình ảnh bánh trôi nước.

III. Dàn ý phân tích tác phẩm Bánh trôi nước

I. Mở bài

- Giới thiệu về tác giả Hồ Xuân Hương

- Giới thiệu về bài thơ Bánh trôi nước (khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật)

II. Thân bài

1. Hình ảnh bánh trôi nước

- Mô tả hình dáng bên ngoài: màu trắng, hình tròn

- Cách thức làm bánh:

+ Bảy nổi ba chìm

+ Tùy thuộc vào sự khéo léo của người làm bánh: rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn

- Nhân bánh có màu đỏ: như tấm lòng son

⇒ Nhà thơ miêu tả chiếc bánh trôi nước một cách căn kẽ, chi tiết, cụ thể, từ hình dáng bên ngoài, nhân bánh đến cách thức làm bánh. Nghĩa tả thực của bài thơ là hình ảnh chiếc bánh trôi nước vừa trắng lại vừa tròn và khi chưa chín thì chìm, chín rồi thì nổi lên trên mặt nước.

2. Hình ảnh người phụ nữ

- Trắng, tròn: vẻ đẹp ngoại hình duyên dáng, dịu dàng và nữ tính của người phụ nữ

- Số phận lênh đênh, chìm nổi, bấp bênh, phụ thuộc của người phụ nữ:

+ Bảy nổi ba chìm

+ Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn

- Vẻ đẹp tâm hồn với tấm lòng thủy chung, son sắt: tấm lòng son

⇒ Với cách nói ẩn dụ, nhà thơ đã ca ngợi vẻ đẹp ngoại hình và tâm hồn của người phụ nữ, đồng thời, cảm thương sâu sắc cho số phận lênh đênh, chìm nổi, cuộ sống luôn bị phụ thuộc của họ.

III. Kết bài

- Khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ:

+ Giá trị nội dung: mượn hình ảnh chiếc bánh trôi nước, qua đó thể hiện sự trân trọng, ngợi ca vẻ đẹp của người phụ nữ và sự cảm thương sâu sắc trước số phận chìm nổi của họ.

+ Nghệ thuật: thể thơ thất ngôn tứ tuyệt, ngôn ngữ bình dị, xây dựng nhiều tầng ý nghĩa, …

- Mở rộng: Liên hệ với những câu ca dao viết về người phụ nữ bắt đầu bằng cụm từ “thân em”