Cuộc chia tay của những con búp bê - Giới thiệu về tác giả, tác phẩm và dàn ý
I. Giới thiệu đôi nét về nhà văn Khánh Hoài.
- Nhà văn Khánh Hoài còn có bút danh khác là Bảo Châu, tên khai sinh là Đỗ Văn Xuyền. Sinh ngày 10 tháng 7 năm 1937.
- Quê gốc ở xã Đông Kinh, huyện Đông Hưng, tỉnh Thái Bình
- Các tác phẩm nổi bật của ông đã được xuất bản như: Trận chung kết (truyện dài, 1975), Những chuyện bất ngờ (truyện vừa, 1978), Cuộc chia tay của những con búp bê (truyện, 1992), Chuyện ở lớp, chuyện ở nhà hay Băng ngũ hồ (truyện vừa, 1993-1994),…
II. Đôi nét về tác phẩm Cuộc chia tay của những con búp bê
1. Hoàn cảnh ra đời của tác phẩm
- Truyện ngắn “Cuộc chia tay của những con búp bê” được sáng tác năm 1992, trong cuộc thi thơ – văn viết về quyền trẻ em, do Viện Khoa học Giáo dục và Tổ chức cứu trợ trẻ em Rát-đa Bác-nen Thụy Điển tổ chức. Với truyện ngắn “Cuộc chia tay của những con búp bê” - nhà văn Khánh Hoài đã vinh dự nhận được giải nhì trong cuộc thi.
2. Tóm tắt văn bản
Vì bố mẹ li hôn nên hai anh em Thành và Thuỷ cũng phải mỗi người một ngả: Thành ở lại với bố trên thành phố còn Thuỷ về quê với mẹ. Hai anh em nhường đồ chơi cho nhau, Thuỷ buồn bã chia tay thầy cô, khi chia tay còn quyến luyến anh không muốn rời,... Ba cuộc chia tay gợi lên ở người đọc những xúc cảm mạnh mẽ cùng nỗi xót thương cho cảnh ngộ mà lẽ ra những người bạn nhỏ không đáng phải gánh chịu.
3. Bố cục của văn bản gồm 3 phần:
- Phần 1 (từ đầu đến “hiếu thảo như vậy”): Cảnh hai anh em chia đồ chơi
- Phần 2 (tiếp đó đến “trùm lên cảnh vật”): Thủy chia tay lớp học
- Phần 3 (còn lại): Cảnh hai anh em chia tay
4. Giá trị nội dung của bài
Cuộc chia tay đau đớn và đầy cảm động của hai em bé trong truyện khiến người đọc cũng vô cùng xót xa và suy nghĩ rằng: Tổ ấm gia đình là vô cùng quý giá và quan trọng. Mọi người hãy cố gắng giữ gìn và bảo vệ, không nên vì bất cứ lí do gì làm tổn hại đến những tình cảm tự nhiên, trong sáng ấy.
5. Giá trị nghệ thuật
- Nhà văn sử dụng ngôi kể thứ nhất, giúp bộc lộ cảm xúc chân thật và dễ dàng
- Lời kể chân thành, giản dị, không có xung đột dữ dội, ồn ào…phù hợp với tâm trạng nhân vật và có sức truyền cảm.
- Miêu tả tâm lí nhân vật rất tinh tế và sâu sắc.
- Lựa chọn chi tiết, hình ảnh độc đáo, hấp dẫn.
III. Dàn ý phân tích tác phẩm Cuộc chia tay của những con búp bê
I. Mở bài
- Giới thiệu đôi chút về nhà văn Khánh Hoài (ngày tháng năm sinh, quê quán, các tác phẩm nổi bật, ….)
- Giới thiệu về văn bản “Cuộc chia tay của những con búp bê” (hoàn cảnh ra đời, tóm tắt, khái quát giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật, …)
II. Thân bài
1. Cảnh hai anh em Thành và Thủy chia đồ chơi
- Tâm trạng của Thành và Thủy khi biết tin hai anh em sắp phải xa nhau:
+ Thủy: bất giác run lên bần bật, kinh hoàng và tuyệt vọng, khóc cả đêm, mất hồn, loạng choạng, không cho chia rẽ hai con búp bê, buồn thăm thẳm, …
+ Thành: cắn chặt môi để khỏi bật lên tiếng khóc to, nhưng nước mắt cứ tuôn ra như suối, ướt dầm cả gối và hai cánh tay áo, lạy trời đây chỉ là một giấc mơ.
⇒ Hai anh em đau khổ, ngậm ngùi trước nỗi đau chia xa
- Hai anh em nhớ lại những kỉ niệm đã có cùng nhau:
+ Thủy mang kim ra tận sân vận động vá áo cho anh
+ Thành giúp em học, chiều nào cũng đến đón em về
- Khi chia đồ chơi, tình cảm yêu thương và sự gắn bó của hai anh em càng thể hiện rõ:
+ Chia đồ chơi, Thành nhường hết cho em
+ Thủy thương anh, “không có ai gác đêm cho anh ngủ nên nhường lại cho anh con vệ sĩ”
⇒ Thành và Thủy rất mực thương yêu nhau, gần gũi, quan tâm và sẵn sàng sẻ chia cho nhau.
2. Thủy chia tay cô giáo và lớp học
- Thủy khóc thút thít vì phải chia xa nơi này mãi mãi và có thể Thủy sẽ không còn được đi học nữa.
- Cô giáo tái mặt, nước mắt dàn dụa
- Bọn trẻ khóc mỗi lúc một to hơn
⇒ Mọi người đều ngạc nhiên, thương xót và đồng cảm với nỗi bất hạnh của Thủy
- Đối lập với tâm trạng của hai anh em Thành và Thủy là bức tranh cảnh vật vẫn tươi vui như mọi ngày: mọi người vẫn đi lại bình thường, nắng vàng ươm trùm lên cảnh vật.
3. Cảnh hai anh em Thành và Thủy chia tay nhau
- Tâm trạng và hành động của Thủy:
+ Thủy như người mất hồn, mặt tái xanh như tàu lá
+ Lấy con Vệ Sĩ ra đặt cạnh đầu giường anh để nó gác đêm cho anh ngủ
+ Nhắc anh, lúc nào có áo rách, tìm về chỗ em để em vá
+ Cuối cùng, Thủy đặt con Em Nhỏ ở lại và dặn anh không bao giờ được để chúng nó ngồi xa nhau
- Tâm trạng của Thành: mếu máo, chân như chôn xuống đất, hứa với em sẽ để con Vệ Sĩ và Em Nhỏ cạnh nhau
⇒ Khung cảnh chia tay buồn bã, ngậm ngùi và đau thương của hai anh em Thành và Thủy.
III. Kết bài
- Khái quát lại giá trị nội dung và nghệ thuật:
+ Giá trị nội dung: ca ngợi tình cảm anh em, tình cảm gia đình thắm thiết. Đồng thời, phản ánh hiện tượng xã hội: li hôn và hậu quả của nó.
+ Giá trị nghệ thuật: cách kể chuyện hấp dẫn, miêu tả tâm lí nhân vật sắc sảo, kết hợp giữa quá khứ và hiện tại, …
- Nêu lên cảm nhận của bản thân về câu chuyện: Câu chuyện đã để lại nhiều cảm xúc, gợi nhắc về tình cảm gia đình, tình anh em, bạn bè và thầy cô, …
Bài trước: Mẹ tôi - Đôi nét về tác giả, tác phẩm và dàn ý Bài tiếp: Ca dao, dân ca - Những câu hát về tình cảm gia đình