Trang chủ > Lớp 7 > Tác giả - Tác phẩm Ngữ văn 7 > Phân tích tác phẩm: Bài ca nhà tranh bị gió thu phá

Phân tích tác phẩm: Bài ca nhà tranh bị gió thu phá

I. Đôi nét về tác giả Đỗ Phủ

- Đỗ Phủ sinh năm 712, mất năm 770, ông là nhà thơ hiện thực nổi tiếng vào đời Đường ở Trung Quốc, tự là Tự Mĩ, hiệu Thiếu Lăng, quê ở tỉnh Hà Nam.

- Ông từng làm quan trong một thời gian ngắn nhưng gần như suốt đời sống trong cảnh đau khổ, bệnh tật.

- Năm 759, ông cáo quan, đưa gia đình về vùng Tây Nam, một thời gian sống ở Thành Đô, phủ Tứ Xuyên.

- Ông để lại cho đời khoảng 1500 bài thơ.

- Các tác phẩm của ông chủ yếu sử dụng bút pháp hiên thực cũng như tinh thần nhân văn cao cả. Những tác phẩm đó đã ảnh hưởng khá sâu rộng đến thơ ca Trung Quốc đời sau.

II. Đôi nét về tác phẩm Bài ca nhà tranh bị gió thu phá

1. Hoàn cảnh ra đời

- Bài thơ được sáng tác vào năm 760. Khi được bạn bè và người thân giúp đỡ, nhà thơ Đỗ Phủ dựng được một mái nhà tranh bên cạnh khe Cán Hoa ở phía tây Thành Đô. Gia đình ông vừa ở nhà mới được mấy tháng thì căn nhà đã bị mưa, bão gió phá nát.

- Bài thơ là một tác phẩm nổi tiếng của nhà thơ Đỗ Phủ.

2. Bố cục của bài được chia làm 4 phần:

- Phần 1 (khổ 1): Cảnh ngôi nhà bị gió thu phá

- Phần 2 (khổ 2): Cảnh những đứa trẻ cướp tranh

- Phần 3 (khổ 3): Nỗi khổ của gia đình trong đêm

- Phần 4 (khổ 4): Ước vọng của nhà thơ

3. Giá trị nội dung

- Bài thơ đã thể hiện một cách sinh động nỗi khổ của chính bản thân Đỗ Phủ vì căn nhà bị gió thu phá nát. Điều đáng quý hơn là, vượt lên trên nỗi bất hạnh cá nhân, nhà thơ đã bộc lộ khát vọng cao cả với một ước mơ có được ngôi nhà vững chắc ngàn vạn gian để che chở cho tất cả mọi người nghèo trong thiên hạ.

4. Giá trị nghệ thuật

- Thể thơ cổ thể

- Sự sắp xếp các chi tiết theo trình tự hợp lí

- Kết hợp nhuần nhuyễn giữa tự sự, miêu tả và biểu cảm.

III. Dàn ý phân tích tác phẩm Bài ca nhà tranh bị gió thu phá

I. Mở bài

- Giới thiệu khát quát về nhà thơ Đỗ Phủ (giới thiệu những nét cơ bản về tiểu sử, sự nghiệp sáng tác, các tác phẩm nổi bật…)

- Giới thiệu về bài thơ “Bài ca nhà tranh bị gió thu phá” (hoàn cảnh ra đời của bài thơ, khái quát giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật…)

II. Thân bài

1. Cảnh ngôi nhà bị gió thu phá

- Kết hợp kể và tả

- Gió mùa thu tháng tám làm cuốn mất những lớp tranh của ngôi nhà

- Hình ảnh những mảnh tranh bị gió thu cuốn:

+ Bay sang sông rải khắp bờ

+ Treo tót rừng xa

+ Quay lộn mương sa

⇒ Khung cảnh tan tác, xơ xác và tiêu điều.

⇒ Tâm trạng của nhà thơ: buồn, lo lắng, bất lực trước hình ảnh ngôi nhà sau trận gió lớn

2. Cảnh những đứa trẻ cướp tranh

- Kết hợp tự sự và biểu cảm

- Hình ảnh những đứa trẻ cướp tranh:

+ Khinh nhà thơ đã già yếu

+ Xô cướp giật

+ Cắp tranh đi tuốt vào lũy tre

⇒ Diễn tả thời loạn lạc, cùng cực, cuộc sống suy đồi ngay cả đối với những đứa trẻ non nớt.

- Tâm trạng của nhà thơ:

+ Môi khô, miệng cháy không gào lên được

+ Bất lực và ấm ức trước hiện thực

⇒ Nỗi đau nhân tình thế thái

3. Nỗi khổ của gia đình trong đêm

- Kết hợp tự sự, miêu tả và biểu cảm

- Khung cảnh thiên nhiên:

+ Gió lặng

+ Mây tối mực

+ Đêm đen đặc

+ Mưa dày hạt chẳng dứt

- Nỗi khổ của gia đình trong đêm:

+ Chăn lâu năm không đủ ấm

+ Nhà dột không chừa chỗ nào

+ Loạn lạc

⇒ Nỗi khổ thiếu thốn về vật chất và vì chiến tranh loạn lạc. Đây không phải là nỗi khổ của riêng mỗi gia đình nhà thơ mà là nỗi khổ của rất nhiều những gia đình Trung Quốc trong xã hội thời bấy giờ.

- Câu hỏi tư từ cuối khổ thơ cho thấy nỗi lo lắng khôn nguôi của nhà thơ trước cuộc sống khốn cùng của gia đình và trước nỗi khổ của nhân dân.

4. Ước vọng của nhà thơ

- Biểu cảm trực tiếp

- Nhà thơ Đỗ Phủ ước có một ngôi nhà “rộng muôn ngàn gian” vô cùng vững chắc để cho mọi người nghèo khổ trong thiên hạ có chỗ nương thân.

- Nhà thơ đặt nỗi khổ của nhân dân lên trên nỗi khổ của bản thân mình: “Riêng lều ta nát, chịu chết rét cũng được! ”

⇒ Từ đó ta có thể thấy nhà thơ là một người có tâm lòng nhân ái, cao thượng, thương yêu muôn dân sâu sắc. Đó cũng chính là chiều sâu giá trị nhân đạo của bài thơ.