Phân tích tác phẩm: Ca Huế trên sông Hương
I. Giới thiệu về xuất xứ, bố cục, giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm Ca Huế trên sông Hương.
1. Xuất xứ của tác phẩm
Tác phẩm “Ca Huế trên sông Hương” của nhà văn Hà Minh Ánh, được đăng trên báo “Người Hà Nội”.
2. Bố cục của tác phẩm gồm 2 phần:
- Phần 1 (từ đầu đến “lí hoài nam”): Giới thiệu về Huế - cái nôi của những làn điệu dân ca.
- Phần 2 (còn lại): Những đặc sắc của ca Huế và sơ lược về cách biểu diễn, thưởng thức ca Huế trên sông Hương.
3. Giá trị nội dung
- Cố đô Huế từ xa xưa đã nổi tiếng không chỉ bởi các danh lam thắng cảnh và di tích lịch sử mà còn nổi tiếng bởi các làn điệu dân ca và nhã nhạc cung đình. Ca Huế là một hình thức sinh hoạt văn hóa – âm nhạc thanh lịch và tao nhã, một sản phẩm tinh thần đáng trân trọng, cần được bảo tồn và phát triển.
4. Giá trị nghệ thuật
- Thủ pháp liệt kê kết hợp với giải thích, bình luận
- Miêu tả đặc sắc vừa gợi hình vừa gợi cảm và chân thực.
II. Dàn ý phân tích tác phẩm Ca Huế trên sông Hương
I. Mở bài
- Trình bày khái quát những hiểu biết của em về Huế (Huế từng là kinh đô của nhà Nguyễn, có nhiều danh lam thắng cảnh nổi tiếng như cung đình Huế, sông Hương, chùa Thiên Mụ, …).
- Giới thiệu tác phẩm “Ca Huế trên sông Hương” (xuất xứ, khái quát giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật…)
II. Thân bài
1. Giới thiệu về Huế - cái nôi của những làn điệu dân ca
- Các làn điệu dân ca, điệu lí ở Huế:
+ Các điệu hò – hò khi đánh cá trên sông ngòi, biển cả, hò lúc cấy cày, gặt hái, trồng cây, chăn tằm: gửi gắm một ý tình trọn vẹn.
+ Chèo cạn, bài thai, hò đưa linh hồn buồn bã
+ Hò giã gạo, ru em, giã vôi, giã điệp, bài chòi, bài tiệm, nang vung: náo nức nồng hậu tình người
+ Hò lơ, hò ô, xay lúa, hò nện: gần gũi với dân ca Nghệ Tĩnh
+ Các điệu lí: lí hoài nam, lí con sáo, lí hoài xuân, ..
⇒ Hò Huế luôn thể hiện nỗi khao khát, niềm mong chờ hoài vọng thiết tha của tâm hồn Huế.
- Các dụng cụ âm nhạc: đàn nguyệt, đàn tranh, đàn tì bà, đàn nhị, đàn tam, đàn bầu, sáo, cặp sanh
⇒ Huế là mảnh đất, là cái nôi sinh ra những làn điệu dân ca. Các làn điệu phong phú và đa dạng, sâu sắc mà chứa chan tình cảm.
2. Những nét đặc sắc, độc đáo của ca Huế trên sông Hương.
- Về cách thức biểu diễn:
+ Các ca công còn rất trẻ, nữ thì mặc áo dài, khăn đóng duyên dáng còn nam thì mặc áo dài the, quần thụng, đầu đội khăn xếp.
+ Nhạc công dùng các ngón đàn trau chuốt như ngón nhấn, mổ, vỗ, vả, ngón bấm, day, chớp, búng, ngón phi, nhón rãi.
+ Dàn nhạc cất lên tiếng đàn lúc khoan lúc nhặt làm nên tiết tấu xao động tận đáy hồn người
⇒ Từ đó người nghe cảm nhận được nét thanh lịch, tinh tế, mang đậm nét dân tộc.
- Cách thưởng thức:
+ Thời gian: vào ban đêm, màn sương dày đặc, thành phố lên đèn như sao sa
+ Không gian: con thuyền bồng bềnh trôi trên dòng sông Hương với ánh trăng chiếu rọi mặt nước trên sông bồng bềnh, gợn sóng.
⇒ Quang cảnh sông nước đẹp, huyền ảo và rất thơ mộng.
+ Cách thưởng thức đặc biệt, độc đáo: trực tiếp nghe và xem các nhạc công biểu diễn
- Nguồn gốc của ca Huế: kết hợp giữa dòng nhạc dân gian và ca nhạc cung đình, nhã nhạc trang trọng, uy nghi nên có thần thái của ca nhạc thính phòng.
- Thể điệu của ca Huế: có sôi nổi, vui tươi, có buồn cảm, bâng khuâng, có tiếc thương, ai oán…Lời ca thong thả, trang trọng, trong sáng gợi nên tình người, tình đất nước, trai hiền, gái lịch.
⇒ Ca Huế vừa trang trọng, vừa sôi nổi uy nghi. Nghe ca Huế là một thú vui tao nhã
III. Kết bài
- Khái quát giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của văn bản:
+ Nội dung: Ca Huế là một hình thức sinh hoạt văn hóa – âm nhạc thanh lịch và tao nhã. Là một sản phẩm tinh thần đáng trân trọng, cần được bảo tồn và phát triển.
+ Nghệ thuật: liệt kê kết hợp với giải thích, bình luận, nghệ thuật miêu tả đặc sắc, gợi hình, gợi cảm…
- Nêu cảm nhận của em về xứ Huế
Bài trước: Phân tích tác phẩm: Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu Bài tiếp: Phân tích vở chèo: Quan Âm Thị Kính