Sọ Dừa
Xem thêm:
I. Vài nét về tác phẩm: Sọ dừa
1. Tóm tắt
Có hai vợ chồng nghèo nhà nọ phải đi ở cho nhà của phú ông và hiếm muộn một con cái. Một lần, người vợ uống nước trong một cái vỏ dừa, về nhà bà phát hiện mình có mang, sau đó sinh ra một đứa bé rất kì lạ. Đứa bé không chân không tay, tròn và lăn lông lốc như quả dừa. Bà vợ toan vứt đứa bé đi thì nó liền cầu xin bà đừng bỏ nó. Bà vợ thương đứa bé nên đã giữ nó lại, đặt tên cho nó là Sọ Dừa. Khi lớn lên, Sọ Dừa giúp mẹ đi chăn bò trò phú ông. Ba cô con gái của phú ông thay nhau mang cơm ra đồng cho Sọ Dừa. Hai cô chị thì tính nết kênh kiệu, chỉ có cô út là đối đãi tử tế với Sọ Dừa. Một ngày nọ, cô út vô tình phát hiện Sọ Dừa có ngoại hình khôi ngô tuấn tú nên đem lòng yêu thương. Sọ Dừa cũng đem lòng yêu thương cô út nên nhờ mẹ hỏi cưới. Dù bị phú ông thách cưới cao, Sọ Dừa vẫn đáp ứng đầy đủ các lễ vật. Sọ Dừa trở về hình dáng thật của mình là một chàng trai khôi ngô tuấn tú đến rước cô út về làm vợ. Hai cô chị lớn con phú ông vô cùng ghen tức. Sọ Dừa thi đỗ Trạng nguyên và nhận lệnh vua cử đi sứ. Trước khi lên đường, Sọ Dừa đưa cho vợ một hòn đá lửa, hai quả trứng gà và một con dao và dặn vợ đề phòng tai họa. Khi Sọ Dừa đi vắng, hai người chị đã bày mưu hãm hại cô út, đẩy cô xuống biển để cướp chồng của em. Cô út luôn cầm theo những món vật chồng đưa nên cô đã thoát chết. Cô út được chồng cứu trên đường đi sứ. Hai vợ chồng Sọ Dừa đoàn tụ. Hai cô chị xấu hổ vì đã hại em nên bỏ nhà đi biệt xứ.
2. Bố cục (3 phần)
- Phần 1: từ đầu... đến... “đặt tên cho nó là Sọ Dừa”: Sự ra đời của chàng Sọ Dừa
- Phần 2: tiếp theo... đến... “phòng khi dùng đến”: Sọ Dừa cưới được cô con út của phú ông, quay về hình dạng thật của mình là anh chàng khôi ngô tuấn tú và thi đỗ trạng nguyên
- Phần 3: còn lại: Cô út bị hai chị gái hãm hại. Cô út được chồng cứu. Hai người chị bỏ đi biệt xứ
3. Giá trị nội dung
Sọ Dừa là một truyện cổ tích về một người phải đột lốt vật, kiểu nhân vật này khá phổ biến trong các câu truyện cổ tích Việt Nam và trên thế giới. Nhân vật chính trong loại truyện cổ tích này có đặc điểm hình dạng dị dạng, thường mang lốt vật, thường bị mọi người kì dị và xa lánh, coi là thứ “vô tích sự”. Nhưng đây lại là một nhân vật có phẩm chất và tài năng đặc biệt. Cuối truyện, nhân vật trở về ngoại hình thật của mình, kết hôn cùng với người tâm đầu ý hợp, sống một cuộc sống hạnh phúc. Truyện Sọ Dừa đã cao những giá trị tâm hồn của con người và tình thương đối với người có số phận bất hạnh
4. Giá trị nghệ thuật
- Sử dụng các chi tiết hoang đường, kì ảo
- Xây dựng hai tuyến nhân vật có tính cách đối lập nhau
II. Phân tích văn bản Sọ Dừa
I. Mở bài
- Sơ lược về thể loại truyện cổ tích (khái niệm, các kiểu nhân vật chính trong truyện, nghệ thuật đặc sắc, ý nghĩa…)
- Sơ lược về truyện cổ tích Sọ Dừa (tóm tắt lại văn bản, tìm giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật…)
II. Thân bài
1. Sự ra đời của chàng Sọ Dừa
- Bà mẹ già vào rừng chặt củi, khát nước mà không tìm thấy suối để uống nước, bà nhìn thấy nước mưa trong cái sọ dừa bên gốc cây to nên đã cầm lên và uống, sau đó bà phát hiện mình mang thai
- Bà sinh ra một đứa bé có hình dạng kì dị, không chân, không tay, tròn như một quả dừa nhưng sinh ra đã biết nói.
→ Sự ra đời một cách kì lạ. Qua đó đã đề cập đến những người nghèo khổ, đau khổ, thấp hèn trong xã hội trước đây, có vẻ ngoài xấu xí, người dân có nhận thức sâu sắc về số phận và địa vị trong xã hội của bản thân mình.
2. Sọ Dừa cưới cô con út của phú ông, trở về với hình dạng thật của mình và thi đố trạng nguyên
- Tài năng của anh chàng Sọ Dừa:
+ Rất giỏi chăn bò: ngày nắng hay ngày mưa đàn bò con nào con nấy đều ăn no căng bụng
+ Thổi sáo rất hay: thổi sáo cho đàn bò nghe và gặm cỏ
+ Tự biết khả năng của bản thân mình: gì chứ cho phú ông thì làm gì con cũng làm được, muốn cưới con gái út của phú ông làm vợ
→ Tuy có vẻ ngoài xấu xí nhưng Sọ Dừa có vẻ đẹp tâm hồn
- Nhân vật cô Út:
+ Xinh đẹp, hiền lành, tử tế, thông minh và biết xử trí tình huống kịp thời để thoát nạn, là người đầy ắp tình thương
+ Cô út bằng lòng cưới Sọ Dừa làm chồng vì tính tình hiền lành, tử tế. Cô không phân biệt xấu đẹp, xét đoán người khác qua vẻ bề ngoài; cô nhận ra rằng vẻ đẹp bên trong tâm hồn của Sọ Dừa, tình yêu của cô chân thành.
- Sọ Dừa cưới cô út:
+ Đáp ứng đầy đủ sính lễ mà phú ông yêu cầu
+ Sọ Dừa trở về hình dạng ban đầu của mình là một chàng trai khôi ngô, tuấn tú
- Sọ Dừa thi đỗ Trạng nguyên và được vua cử đi sứ
→ Mơ ước đổi đời của người dân lao động
3. Biến cố cô út bị hãm hại và sự đoàn tụ của vợ chồng Sọ Dừa
- Trong thời gian Trạng Nguyên Sọ Dừa đi sứ, hai cô chị vì mang lòng ghen ghét em út nên đã bày mưu hại em
- Nhớ tới lời dặn của chồng, cô út nhờ mang theo các vật mà chồng dặn theo bên mình mà thoát được chết, dựng lều sống một mình giữa đảo vắng
- Sọ Dừa gặp lại vợ trên đảo vắng, đưa vợ về nhà
- Kết thúc: hai vợ chồng Sọ Dừa đoàn tụ và sống hạnh phúc, hai cô chị xấu hổ vì đã hại em nên bỏ đi biệt xứ
→ Mơ ước cái thiện chiến thắng cái ác và một cuộc sống công bằng
4. Ý nghĩa của truyện
- Ca ngợi, đề cao giá trị bên trong tính cách của con người → kinh nghiệm khi đánh giá một ai đó: tốt gỗ hơn tốt nước sơn.
- Đề cao tấm lòng nhân ái.
- Khẳng định niềm tin vào cái thiện và sự công bằng.
III. Kết bài
- Tóm tắt giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của văn bản:
+ Giá trị nội dung: đề cao giá trị nhân phẩm của con người và lòng thương đối với những người bất hạnh
+ Giá trị nghệ thuật: sử dụng nhiều chi tiết hoang đường, tưởng tượng và kì ảo
- Bài học rút ra cho bản thân: có tấm lòng yêu thương mọi người, không nên đánh giá ai đó bởi vẻ bề ngoài…
Bài trước: Truyện Cổ tích Bài tiếp: Thạch Sanh