Em bé thông minh
Xem thêm:
I. Vài nét về tác phẩm: Em bé thông minh
1. Tóm tắt
Một ông vua cử sứ giả đi tìm người hiền tài. Viên quan ấy đi đến đâu cũng nghĩ ra những câu đố hóc búa để xem ai có thể giải được. Một hôm nọ, ông đi ngang qua cánh đồng thấy hai cha con nhà kia đang làm ruộng, sứ giả hỏi người nông dân rằng “trâu của lão một ngày cày được mấy đường? ”. Cậu con trai của người nông dân nhanh trí hỏi vặn lại viên sứ giả khiến sứ giả không biết trả lời thế nào. Nhận ra cậu bé là người thông minh, viên sứ giả liền về báo vua. Vua lại tiếp tục thử tài, bắt dân làng đó nuôi một con trâu đực để nó đẻ ra trâu con. Cậu bé thông mình liền nghĩ ra cách để cứu dân làng. Lần thử tài tiếp theo, cậu bé đã vượt qua thử thách khiến vua càng nể phục. Vua láng giềng có ý định xâm lược, muốn dò xét xem nhân tài nước ta ra sao, sai sứ giả mang một chiếc vỏ ốc vặn thật dài sang và đố xâu được sợi chỉ qua. Cả triều đình không ai tìm ra cách giải câu đố này, vua liền tìm cậu bé. Cậu bé thông minh đã chỉ ra cách giải câu đố, giúp đất nước tránh khỏi một cuộc chiến. Vua đã phong cậu làm trạng nguyên.
2. Bố cục chia làm 3 phần
- Phần 1: từ đầu... đến... “có người nào thật lỗi lạc”: Vua sai sứ giả đi tìm người hiền tài
- Phần 2: tiếp theo... đến... “thán phục sử giả của nước láng giềng”: Những câu đố chứng tỏ sự thông minh của cậu bé
- Phần 3: còn lại: Vua phong cậu bé thông minh làm trạng nguyên
3. Giá trị nội dung
“Em bé thông minh” là một truyện thuộc loại truyện cổ tích về một nhân vật thông minh – kiểu nhân vật được nhắc đến trong truyện cổ tích Việt Nam và trên thế giới. Truyện ca ngợi sự thông minh và trí khôn của con người (qua hình thức giải các câu đố, vượt qua những thách đố oái oăm, …), từ đó cũng mang đến tiếng cười vui vẻ, hồn nhiên trong cuộc sống hằng ngày
4. Giá trị nghệ thuật
- Dùng câu đố để thử tài, từ đó tạo các tình huống thử thách để nhân vật chính được bộc lộ phẩm chất và tài năng của mình
- Cách dẫn dắt sự việc có mực độ tăng dần, đó là sự khó dần của những câu đố và cách giải đố đã mang đến tiếng cười hài hước
II. Phân tích văn bản Em bé thông minh
I. Mở bài
- Sơ lược về thể loại truyện cổ tích (khái niệm, các tuyến nhân vật, giá trị nghệ thuật, ý nghĩa…)
- Sơ lược về truyện cổ tích “Em bé thông minh” (thuộc tuyến nhân vật nào, tóm tắt và khái quát giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật…)
II. Thân bài
1. Vua sai viên quan đi tìm người hiền tài
- Vua sai viên quan đi tìm người hiền tài để ra giúp nước
- Viên quan: đi đến nơi nào cũng ra những câu đố oái oăm nhưng vẫn không tìm thấy người nào thực sự thông minh
→ Vị vua anh minh và viên quan tận tụy vì nước
2. Những thử thách đối với cậu bé thông minh
- Thử thách lần thứ nhất:
+ Hoàn cảnh: hai cha con cậu bé đang cày ruộng
+ Viên quan hỏi đố: Trâu của lão mỗi ngày cày được mấy đường?
+ Em bé: hỏi vặn lại viên quan rằng ngựa của ông mỗi ngày đi được mấy bước
→ Cách giải bất ngờ và lí thú. Em bé không hề lúng túng mà chuyển thế bị động sang là người đưa ra câu đố. Câu trả lời của cậu bé đã khiến viên quan rất bất ngờ, sửng sốt và phát hiện rằng cậu bé là người có tài
- Thử thách lần thứ hai:
+ Vua ra câu đố dưới hình thức ra lệnh và tính chất cũng nghiêm trọng hơn “nếu không thì cả làng sẽ phải chịu tội”
+ Câu đố của vua rất vô lí: nuôi ba con trâu đực để chúng đẻ thành chín con
+ Em bé đã tìm ra cách đến gặp vua, đưa vua và các quan vào cái bẫy của mình để vua tự nói ra sự vô lí trong sự việc mình đưa ra, từ đó nói ra sự vô lý trong câu đố của vua
- Thử thách lần thứ ba:
+ Vua ra lệnh cho hai cha con cậu bé, từ một con chim sẻ phải làm được ba mâm cỗ
+ Em bé giải câu đố của vua bằng cách đưa một cái kim may và bảo nhà vua rèn cho mình cái dao
+ Vua khâm phục tài năng và ban thưởng rất hậu hĩnh cho cậu bé
- Thử thách lần thứ tư:
+ Sứ thần nước ngoài đặt ra câu đố: xỏ sợi chỉ qua mình của một con ốc xoắn
+ Tính chất nghiêm trọng hơn, đó là liên quan đến vận mệnh của quốc gia
+ Triều đình nước Nam phải giải được câu đố
→ Vua và quan lúng túng, lo lắng và bất lực vì không giải được câu đố
+ Em bé đã giải đố một cách dễ dàng bằng kinh nghiệm dân gian
→ Tính chất câu đố này rất oái oăm, người ra câu đố ngày một khó giải hơn, điều đó đãcàng thể hiện tri thông minh, tài trí của em bé
3. Em bé được vua phong làm trạng nguyên
- Vua phong em bé thông minh làm trạng nguyên
- Xây dinh thự ở bên cạnh hoàng cung để em bé ở để tiện hỏi han
III. Kết bài
- Nêu lên giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của văn bản:
+ Nội dung: Truyện đề cao trí thông minh, tài trí, trí khôn dân gian (qua hình thức giải các câu đố, vượt các thách đố oái oăm, …), từ đó mang lại tiếng cười vui vẻ, hồn nhiên trong cuộc sống hằng ngày
+ Nghệ thuật: dùng câu đố để thử tài, tạo ra tình huống để nhân vật có thể thể hiện tài năng…
- Cảm nhận của bản thân: thán phục tài trí và sự sắc sảo của cậu bé…
Bài trước: Thạch Sanh Bài tiếp: Cây bút thần