Lượm (Tố Hữu)
I. Vài nét về tác giả: Tố Hữu
- Tố Hữu sinh năm 1920, mất năm 2002, tên thật là Nguyễn Kim Thành, sinh ra ở tỉnh Thừa Thiên – Huế
- Ông vừa một nhà thơ lớn của thơ hiện đại Việt Nam và cũng là một nhà cách mạng yêu nước
- Năm 1996, ông vinh dự được trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học và nghệ thuật
II. Đôi nét về tác phẩm: Lượm
1. Hoàn cảnh ra đời của tác phẩm
Bài thơ “Lượm” được tác giả Tố Hữu sáng tác năm 1949, trong thời kì kháng chiến chống thực dân Pháp
2. Bố cục chia làm 3 phần
- Phần 1: 5 khổ thơ đầu: Hai chú cháu gặp gỡ
- Phần 2: 7 khổ thơ tiếp theo: Sự hi sinh anh dũng của cậu bé Lượm
- Phần 3: còn lại: Hình ảnh cậu bé Lượm sống mãi cùng với đất nước
3. Giá trị nội dung
Bài thơ đã khắc họa hình ảnh cậu bé liên lạc Lượm luôn hồn nhiên, vui tươi, dũng cảm và hăng hái với nhiệm vụ của mình. Lượm đã hi sinh nhưng hình ảnh của cậu bé liên lạc này vãn còn sống mãi với quê hương, với đất nước và trong lòng mỗi người
4. Giá trị nghệ thuật
- Thể thơ bốn chữ
- Sử dụng các từ láy giàu âm điệu và có giá trị gợi hình
- Nghệ thuật xây dựng hình tượng nhân vật giản dị, sâu sắc
- Kết hợp các phương thức biểu đạt: miêu tả, tự sự và biểu cảm
III. Phân tích bài thơ: Lượm
I. Mở bài
- Thông tin về tác giả Tố Hữu
- Khái quát về bài thơ “Lượm” (hoàn cảnh sáng tác, khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật, …)
II. Thân bài
1. Cuộc gặp gỡ giữa hai chú cháu
- Hoàn cảnh cuộc gặp: ngày Huế đổ máu tại Hàng Bè
- Hình ảnh cậu bé Lượm trong lần đầu gặp gỡ:
+ Hình dáng: bé loắt choắt
+ Trang phục: cái xắc xinh xinh, ca lô đội lệch
+ Cử chỉ: hồn nhiên, nhanh nhẹn, yêu đời (nghênh nghênh, thoăn thoắt, huýt sáo vang, nhảy nhót trên đường vàng…)
+ Lời nói: chân thật, tự nhiên (Cháu làm liên lạc…Thích hơn ở nhà)
⇒ Sử dụng từ láy kết hợp với nghệ thuật so sánh đã gợi lên hình ảnh chú bé liên lạc có ngoại hình nhỏ nhắn, nhưng nhanh nhẹn và hồn nhiên
2. Sự hi sinh anh dũng của cậu bé Lượm trên đường làm nhiệm vụ
- Hoàn cảnh: khó khăn và nguy hiểm – “đạn bay vèo vèo”
- Hình ảnh của cậu bé Lượm: nhanh nhẹn, dũng cảm, hăng hái làm nhiệm vụ liên lạc, không sợ khó khăn và hiểm nguy – vụt qua mặt trận, không sợ hiểm nghèo
- Tư thế của cậu bé Lượm lúc hi sinh:
+ Một dòng máu tươi
+ Nằm trên đồng lúa, tay nắm chặt bông, hồn bay giữa đồng
→ Dù hồn của Lượm đã lìa khỏi xác nhưng vẫn hòa quyện vào hương thơm của đồng lúa quê hương. Hình ảnh miêu tả vừa hiện thực mà có chút lãng mạn
→ Cảm phục và xót thương
3. Hình ảnh cậu bé liên lạc Lượm sống mãi cùng đất nước
- “Lượm ơi còn không? ” thể hiện sự ngỡ ngàng, đau xót trước cái chết của cậu bé, và không muốn tin vào sự thật đó
- Câu hỏi tu từ kết hợp với nghệ thuật lặp, khẳng định cậu bé Lượm đã hi sinh nhưng hình ảnh vẫn còn mãi trong tâm trí của người dân, luôn sống mãi cùng đất nước
III. Kết bài
- Khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ:
+ Nội dung: Bài thơ khắc họa hình ảnh chú bé liên lạc Lượm hồn nhiên, vui tươi, hăng hái, dũng cảm. Lượm đã hi sinh nhưng hình ảnh của em còn mãi với quê hương, đất nước và trong lòng mọi người
+ Giá trị nghệ thuật: thể thơ bốn chữ, kết hợp với phương thức biểu đạt, sử dụng các từ láy, …
- Cảm nhận của em về nhân vật Lượm: quý mến và cảm phục …
Bài trước: Đêm nay Bác không ngủ (Minh Huệ) Bài tiếp: Mưa (Trần Đăng Khoa)