Bánh Chưng, bánh Giầy
Xem thêm:
I. Đôi nét về tác phẩm: Bánh chưng, bánh giầy
1. Tóm tắt
Lúc về già, vua Hùng muốn truyền ngôi cho các con nên đã ra yêu cầu: không kể là con trưởng hay con thứ, miễn là ai có thể làm vừa ý Tiên Vương sẽ được truyền ngôi. Các con trai của vua Hùng đua nhau tìm kiếm những món ngon vật lạ trên rừng dưới biển rồi dâng lên vua cha. Riêng chỉ có Lang Liêu, là người con trai thứ mười tám, sau một đêm nằm mộng thấy thần đã gợi ý cho làm một loại bánh hình vuông, và một loại bánh hình tròn để dâng lên vua cha. Vua thưởng thức bánh thì vô cùng hài lòng và chọn làm lễ vật lễ Tiên Vương, và được truyền ngôi vua. Từ đó, bánh chưng và bánh giầy đã được chọn làm lễ vật không thể thiếu trong mỗi dịp lễ tết.
2. Bố cục (3 phần)
- Phần 1: từ đầu... đến.. “có Tiên vương chứng giám”: Vua Hùng ra quyết định truyền ngôi
- Phần 2: tiếp theo đến... “nặn hình tròn”: Lang Liêu và các hoàng tử khác tìm kiếm các lễ vật
- Phần 3: còn lại: Tục lệ làm bánh chưng, bánh giầy vào ngày lễ tết, và ý nghĩa của nó
3. Giá trị nội dung
Truyền thuyết “Bánh chưng bánh giầy” có ý nghĩa giải thích nguồn gốc của loại bánh chưng và bánh giầy. Ngoài ra, truyền thuyết này cũng đã phán ánh được thành tựu của nền văn minh nông nghiệp thời buổi đầu dựng nước với ý thức đề cao lao động, đề cao nông nghiệp và thể hiện lòng tôn kính Trời, Đất và tổ tiên của người dân Việt
4. Giá trị nghệ thuật
- Sử dụng những chi tiết tưởng tượng và hư cấu
- Theo lối kể chuyện dân gian: nội dung theo trình tự thời gian
II. Phân tích văn bản Bánh chưng, bánh giầy
I. Mở bài
- Khái quát về loại truyền thuyết (khái niệm về truyền thuyết, khái quát và đặc trưng thể loại truyền thuyết…)
- Khái quát về truyền thuyết “Bánh chưng, bánh giầy” (tóm tắt truyền thuyết, khái quát lại giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của văn bản…)
II. Thân bài
1. Nhà vua đã ra quyết định truyền ngôi
- Hoàn cảnh vua Hùng truyền ngôi: giặc ngoài đã dẹp xong, vua tuổi đã già và muốn truyền ngôi cho con
- Người được chọn nối ngôi vua cần phải là người nối được chí của vua, không nhất thiết cứ phải là con trưởng
- Cách thức: ra một câu đố để thử tài các con– “ai có thể làm vừa ý ta, ta sẽ truyền ngôi cho”
→ Cách chọn người nối ngôi của vua Hùng có điều gì khác với các đời vua khác trong lịch sử
2. Lang Liêu và các hoàng tử khác tìm kiếm, làm lễ vật
- Các hoàng tử đua nhau đi tìm và làm lễ thật hậu, thật ngon để mang về lễ Tiên vương, họ đi tìm các món ngon vật lạ từ trên rừng xuống biển
- Lang Liêu là người con thiệt thòi nhất trong số các con của vua Hùng, từ khi lớn lên chàng chỉ chăm lo việc đồng áng, trồng lúa, trồng khoai nên trong nhà chỉ có lúa và khoai
- Lang Liêu nằm ngủ thì mộng thấy thần, được thần mách bảo cách làm bánh, Lang Liêu nghe theo lời chỉ dạy của thần để làm lễ vật dâng vua cha:
+ Chọn thứ gạo nếp dẻo, trắng tinh và thơm lừng rồi đem vo sạch, lấy đậu xanh và thịt lợn làm nhân, dùng lá dong trong vườn rửa sạch, lau khô rồi gói thành bánh hình vuông, nấu một ngày một đêm cho thật nhừ.
+ Lấy gạo nếp rồi đồ lên, sau đó giã nhuyền và nặn hình tròn
3. Ý nghĩa và tục lệ của bánh chưng, bánh giầy
- Bánh của Lang Liêu đã được vua Hùng chọn làm lễ vật tế Trời, Đất cùng Tiên vương
- Sau khi làm lễ xong, vua Hùng cùng các quần thần ăn bánh, ai nấy đều tấm tắc khen ngon
- Lang Liêu là người hiểu ý của vua cha nên đã được truyền ngôi cho. Ý nghĩa của món bánh mà Lang Liêu làm:
+ Bánh hình tròn để tượng trưng cho trời nên được đặt tên là bánh giầy
+ Bánh hình vuông là tượng trưng cho đất, đậu xanh, thịt mỡ và lá dong là tượng trưng cho cầm thú, cây cỏ và muôn loài, nên đặt tên là bánh chưng
+ Lá xanh bọc bên ngoài, mĩ vị ở trong là có ngụ ý yêu thương đùm bọc lẫn nhau
- Tục lệ của nước ta: tục lệ ngày Tết cần làm bánh chưng và bánh giầy để thắp hương, thiếu bánh chưng và bánh giầy là thiếu đi hương vị ngày Tết
III. Kết bài
- Khái quát giá trị nghệ thuật và giá trị nội dung của văn bản;
+ Nội dung: Truyền thuyết “Bánh chưng bánh giầy” đã giải thích nguồn gốc của hai loại bánh chưng và bánh giầy. Truyền thuyết này cũng đã phản ánh ra thành tựu văn minh của nông nghiệp ở thời đầu dựng nước với tinh thần đề cao lao động, đề cao nông nghiệp và thể hiện lòng tôn kính Trời, Đất và tổ tiên của người dân
+ Nghệ thuật: sử dụng các chi tiết kì ảo, tưởng tượng, cách kể chuyện theo kiểu dân gian
- Cảm nhận của bản thân về truyền thuyết "Bánh chưng, bánh giầy": hiểu hơn về nguồn gốc của hai loại bánh được làm từ gạo nếp
Bài trước: Con Rồng cháu Tiên Bài tiếp: Thánh Gióng