Bài 42: Hệ sinh thái - Sinh học 12
Phần 1: Câu hỏi thảo luận
Câu hỏi Sinh 12 Bài 42 trang 187: Quan sát hình 42.1, hãy cho biết các thành phần vô sinh và hữu sinh của một hệ sinh thái.
Trả lời:Thành phần vô sinh và hữu sinh của một hệ sinh thái như sau:
- Thành phần vô sinh là môi trường vật lí (hay còn gọi là sinh cảnh) gồm có: ánh sáng, khí hậu (nhiệt độ, lượng mưa, gió, …), đất, nước và xác sinh vật.
- Thành phần hữu sinh bao gồm nhiều loài sinh vật của quần xã:
+ Sinh vật sản xuất là sinh vật có khả năng sử dụng năng lượng mặt trời để tổng hợp nên các chất hữu cơ. Sinh vật sản xuất gồm thực vật là chủ yếu và có một số vi sinh vật tự dưỡng.
+ Sinh vật tiêu thụ gồm các động vật ăn thực vật và động vật ăn động vật.
+ Sinh vật phân giải chủ yếu gồm là các vi khuẩn, nấm, một số loài động vật không xương sống (như giun đất, sâu bọ, …); chúng phân giải xác chết và chất thải của sinh vật thành các chất vô cơ.
Câu hỏi Sinh 12 Bài 42 trang 189: Em hãy nêu ví dụ về một hệ sinh thái nhân tạo. Nêu các thành phần của hệ sinh thái và các biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng hệ sinh thái.
Trả lời:- Ví dụ hệ sinh thái nhân tạo: Hệ sinh thái đồng lúa.
- Thành phần của hệ sinh thái:
+ Thành phần vô sinh gồm: ánh sáng, khí hậu, đất, nước và xác sinh vật.
+ Thành phần hữu sinh: lúa nước, côn trùng, ếch nhái, vi sinh vật, cá, ốc, giun, ….
- Các biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng hệ sinh thái:
+ Tưới tiêu nước đầy đủ.
+ Bón phân hợp lí.
+ Diệt cỏ hại, sâu bệnh.
+ Xới đất, khử chua đồng ruộng.
Phần 2: Câu hỏi và bài tập
Bài 1 (trang 190 SGK Sinh học 12): Thế nào là một hệ sinh thái? Vì sao nói hệ sinh thái biểu hiện chức năng của một tổ chức sống?
Trả lời:* Hệ sinh thái bao gồm quần xã sinh vật và sinh cảnh (môi trường vô sinh của quần xã). Các sinh vật trong quần xã luôn tác động lẫn nhau và đồng thời tác động qua lại với các thành phần vô sinh của sinh cảnh tạo nên một hệ thống sinh học hoàn chỉnh và tương đối ổn định.
* Nói hệ sinh thái biểu hiện chức năng của một tổ chức sống là vì: Trong hệ sinh thái, diễn ra quá trình trao đổi vật chất và năng lượng giữa các sinh vật trong nội bộ quần xã và giữa quần xã với sinh cảnh của chúng.
Trong đó, quá trình "đồng hoá", sử dụng năng lượng mặt trời tổng hợp các chất hữu cơ do các sinh vật tự dưỡng trong hệ sinh thái thực hiện. Còn quá trình "dị hoá" do các sinh vật phân giải chất hữu cơ thực hiện.
Bài 2 (trang 190): Hãy lấy ví dụ về một hệ sinh thái trên cạn và một hệ sinh thái dưới nước (hệ sinh thái tự nhiên hoặc nhân tạo), phân tích thành phần cấu trúc của các hệ sinh thái đó.
Trả lời:* Ví dụ hệ sinh thái trên cạn: Hệ sinh thái rừng nhiệt đới
Thành phần cấu trúc của hệ sinh thái này gồm:
- Thành phần vô sinh: đất, đá, nước, thảm mục, độ ẩm, ánh sáng...
- Sinh vật sản xuất: các cây gỗ to, gỗ vừa, gỗ nhỏ, cây bụi, cây leo, …
- Sinh vật tiêu thụ: trâu, bò, chim, khỉ, hươu, nai, hổ, báo, …
- Sinh vật phân giải: Giun đất, vi khuẩn, sâu bọ, nấm, địa y
* Ví dụ hệ sinh thái dưới nước: Hệ sinh thái đầm nước nông.
Thành phần cấu trúc của hệ sinh thái này gồm:
- Thành phần vô sinh: đất, đá, nước, thảm mục, các chất lắng đọng, nhiệt độ, ánh sáng, …
- Sinh vật sản xuất: Bèo sen, tảo, rong, cây cỏ, cây bụi mọc ven bờ
- Sinh vật tiêu thụ: Cua, ốc, cá, tôm, ếch nhái, rắn, ba ba, chim…
- Sinh vật phân huỷ: giun và các vi sinh vật
Bài 3 (trang 190): Hệ sinh thái tự nhiên và hệ sinh thái nhân tạo có những đặc điểm gì giống và khác nhau?
Trả lời:Sự giống và khác nhau giữa hệ sinh thái tự nhiên và hệ sinh thái nhân tạo như sau:
- Giống nhau:
+ Đều có đặc điểm chung về thành phần cấu trúc, bao gồm thành phần chất vô sinh và thành phần chất hữu sinh. Thành phần vật chất vô sinh là môi trường vật lí (sinh cảnh) và thành phần hữu sinh là quần xã sinh vật.
+ Các sinh vật trong quần xã luôn tác động lẫn nhau đồng thời tác động với các thành phần vô sinh của sinh cảnh.
- Khác nhau:
+ Hệ sinh thái tự nhiên: có thành phần loài và kích thước rất đa dạng.
+ Hệ sinh thái nhân tạo có thành phần loài ít, vì thế tính ổn định của hệ sinh thái thấp, dễ bị dịch bệnh. Hệ sinh thái nhân tạo nhờ được áp dụng các biện pháp canh tác và kĩ thuật hiện đại nên các cá thể sinh trưởng nhanh, cho năng suất sinh học cao…
Bài 4 (trang 190): Hãy chọn phương án trả lời đúng.
Kiểu hệ sinh thái nào sau đây có đặc điểm: năng lượng mặt trời là năng lượng đầu vào chủ yếu, được cung cấp thêm một phần vật chất và có số lượng loài hạn chế?
A. Hệ sinh thái biển.
B Hệ sinh thái thành phố.
C. Hệ sinh thái rừng mưa nhiệt đới.
D. Hệ sinh thái nông nghiệp.
Trả lời:Đáp án đúng là: D. Hệ sinh thái nông nghiệp.
Bài trước: Bài 41: Diễn thế sinh thái - Sinh học 12 Bài tiếp: Bài 43: Trao đổi vật chất trong hệ sinh thái - Sinh học 12