Bài 28: Loài - Sinh học 12
Câu hỏi và bài tập
Bài 1 (trang 125 SGK Sinh học 12): Thế nào là loài sinh học?
Trả lời:Loài là một hoặc một nhóm quần thể gồm các cá thể có khả năng giao phối với nhau trong tự nhiên sinh ra đời con có sức sống và có khả năng sinh sản, cách li sinh sản với các nhóm quần thể khác.
Đó là một tiêu chuẩn để xác định hai quần thể cùng loài (hoặc khác loài).
Bài 2 (trang 125): Nếu chỉ dựa vào các đặc điểm hình thái để phân loại các loài thì có chính xác không? Giải thích vì sao?
Trả lời:Nếu chỉ dựa vào các đặc điểm hình thái để phân loại các loài thì không chính xác.
Vì: Nhiều khi các cá thể của hai quần thể có các đặc điểm hình thái giống nhau (loài đồng hình), sống trong một khu vực địa lí, nhưng không giao phối với nhau hoặc có giao phối nhưng lại sinh ra đời con bất thụ thì hai quần thể đó thuộc hai loài. Vì vậy, người ta phân biệt 2 quần thể nhờ tiêu chuẩn cách li sinh sản là chính xác nhất.
Tuy nhiên, trên thực tế việc sử dụng tiêu chuẩn cách li sinh sản cũng rất khó khăn do khó nhận biết 2 quần thể đó có thực sự cách li sinh sản hay không và cách li ở mức độ nào. Do vậy, để phân biệt loại này với loài kia, người ta có thể kết hợp sử dụng các tiêu chuẩn về hình thái, hoá sinh, phân tử, …
Bài 3 (trang 125): Các nhà khoa học thường dùng tiêu chuẩn nào để phân biệt loài vi khuẩn này với loài vi khuẩn khác? Giải thích lí do?
Trả lời:Các nhà khoa học thường dùng các tiêu chuẩn hoá sinh, hình thái khuẩn lạc để phân biệt loài vi khuẩn này với loài vi khuẩn khác.
Vì: Các loài vi khuẩn không sinh sản bằng hình thức sinh sản hữu tính nên không thể dùng tiêu chuẩn cách li sinh sản để phân biệt loài.
Bài 4 (trang 125 SGK Sinh học 12): Trình bày các cơ chế cách li và vai trò của chúng trong quá trình tiến hoá.
Trả lời:- Cơ chế cách li sinh sản là cơ chế có vai trò quan trọng nhất đối với sự tiến hoá.
Các cơ chế cách li sinh sản là các trở ngại sinh học ngăn cản các sinh vật giao phối với nhau hoặc ngăn cản việc tạo ra con lai hữu thụ ngay cả khi các sinh vật này sống cùng một chỗ.
Có 2 cơ chế cách li sinh sản đó là: Cách li trước hợp tử và cách li sau hợp tử.
* Cách li trước hợp tử
Cách li trước hợp tử là những trở ngại ngăn cản các sinh vật giao phối với nhau. Thực chất là cơ chế ngăn cản sự thụ tinh tạo ra hợp tử. Cách li trước hợp tử gồm các loại:
- Cách li nơi ở (sinh cảnh): Mặc dù sống trong cùng một khu vực địa lí nhưng những cá thể của các loài có họ hàng gần gũi và sống ở những sinh cảnh khác nhau nên không thể giao phối với nhau.
- Cách li tập tính: Các cá thể của loài khác nhau có thể có những tập tính giao phối riêng nên giữa chúng thường không giao phối với nhau.
- Cách li thời gian (mùa vụ): Các cá thể thuộc các loài khác nhau có thể sinh sản vào những mùa khác nhau nên chúng không có điều kiện giao phối với nhau.
- Cách li cơ học: Các cá thể thuộc các loài khác nhau có thể có cấu tạo các cơ quan sinh sản khác nhau nên chúng không thể giao phối với nhau.
* Cách li sau hợp tử:
Cách li sau hợp tử là những trở ngại ngăn cản việc tạo ra con lai hoặc ngăn cản việc tạo ra con lại hữu thụ.
- Vai trò của cơ chế cách li sinh sản như sau:
Cơ chế cách li sinh sản có vai trò quan trọng trong quá trình tiến hóa, vì chúng ngăn cản các loài trao đổi vốn gen cho nhau, vì vậy mỗi loài sẽ duy trì được những đặc trưng riêng vốn có của loài.
Bài 5 (trang 125): Chọn phương án trả lời đúng nhất.
Khi nào thì ta có thể kết luận chính xác hai cá thể sinh vật nào đó thuộc hai loài khác nhau?
A. Hai cá thể đó sống trong cùng một sinh cảnh.
B. Hai các thể đó có nhiều đặc điểm hình thái giống nhau.
C. Hai các thể đó có nhiều đặc điểm hình thái và sinh hoá giống nhau.
D. Hai cá thể đó không giao phối với nhau.
Trả lời:Đáp án đúng là: D. Hai cá thể đó không giao phối với nhau.
Khi Hai cá thể không giao phối với nhau thì ta có thể kết luận chính xác hai cá thể sinh vật nào đó thuộc hai loài khác nhau.