Bài 9: Thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa - Giải bài tập Địa lí 12
Câu hỏi trang 40 sách giáo khoa Địa lí 12:
Trả lời:
- Vì vị trí nước ta nằm hoàn toàn trong vùng nội chí tuyến, nằm trong khu vực hoạt động của gió mùa, tiếp giáp với Biển Đông rộng lớn, nên khí hậu nước ta mang tính chất nhiệt đới ẩm gió mùa.
Câu hỏi trang 41 sách giáo khoa Địa lí 12:
Trình bày trung tâm xuất phát gió mùa Đông Bắc và tính chất của nó
- Trung tâm xuất phát gió mùa Đông Bắc là khối khí lạnh cực lục địa từ trung tâm cao áp Xibia ở vĩ độ 50oB.
- Gió mùa Đông Bắc có tính chất:
+ Gió mùa Đông Bắc chỉ hoạt động theo từng đợt chứ không kéo dài liên tục, cường độ mạnh nhất là vào mùa đông, ở miền Bắc hình thành một mùa đông kéo dài từ hai đến ba tháng.
+ Miền Bắc có một mùa đông lạnh, ít mưa và mùa hè nóng ẩm, mưa nhiều. Ngoài ra có hai mùa chuyển tiếp là mùa thu và xuân.
Quan sát hình 9.2, hãy nêu các trung tâm cao áp hình thành gió mùa mùa hạ ở Việt Nam, hướng di chuyển và tính chất của gió này.
Trả lời:
- Gió mùa mùa hạ từ trung tâm cao áp Ấn Độ Dương qua vịnh Bengan xâm nhập trực tiếp vào nước ta theo hướng tây nam. Khối khí này mang tính chất ẩm, nhưng sau khi vượt núi vào nước ta đã trở nên khô nóng - hiện tượng gió phơn Tây Nam.
- Gió từ trung tâm cao áp cận chí tuyến bán cầu Nam (khối khí xích đạo) thổi hướng đông nam, gió chuyển sang hướng tây nam sau khi vượt qua xích đạo (do lực Côriôlit) thổi trực tiếp vào nước ta. Khối khí này có tầng ẩm rất dày tạo nên dòng thăng lớn trên đường hội tụ nội chí tuyến, gây mưa cho các vùng đón gió (Nam Bộ và Tây Nguyên).
Câu hỏi trang 42 sách giáo khoa Địa lí 12:
Gió mùa đã khiến cho sự phân chia mùa khí hậu khác nhau giữa các khu vực như thế nào?
Trả lời:
Sự luân phiên hoạt động của các khối khí hoạt động theo mùa khác nhau cả về hướng và tính chất đã tạo nên sự phân mùa khí hậu.
+ Ở miền Bắc: có mùa hạ nóng ẩm, mưa nhiều; có mùa đông lạnh và khô, ít mưa;
+ Ở miền Nam: có hai mùa khô và mùa mưa rõ rệt.
+ Ở vùng đồng bằng ven biển miền Trung: có hai mùa mưa, khô, nhưng mùa mưa lệch về thu đông.
Câu hỏi trang 44 sách giáo khoa Địa lí 12:
Tính chất nhiệt đới của nước ta được biểu hiện như thế nào?- Tổng bức xạ mặt trời lớn, cân bằng bức xạ luôn dương quanh năm.
- Tổng lượng nhiệt độ và nhiệt độ trung bình năm đều cao. Nhiệt độ trung bình năm từ 22 đến 27oC, tổng số giờ nắng trong năm dao động từ 1400 đến 3000 giờ/năm.
Dựa vào bảng dưới đây, nhận xét sự thay đổi nhiệt độ từ Bắc vào Nam. Giải thích sự thay đổi đó.
Nhiệt độ trung bình tại một số địa điểm
| Địa điểm | Nhiệt độ trung bình tháng I (oC) | Nhiệt độ trung bình tháng VII (oC) | Nhiệt độ trung bình năm (oC) |
| Lạng Sơn | 13,3 | 27,0 | 21,2 |
| Hà Nội | 16,4 | 28,9 | 23,5 |
| Huế | 19,7 | 29,4 | 25,1 |
| Đà Nẵng | 21,3 | 29,1 | 25,7 |
| Quy Nhơn | 23,0 | 29,7 | 26,8 |
| TP. Hồ Chí Minh | 25,8 | 27,1 | 27,1 |
Trả lời:
a) Nhận xét sự thay đổi nhiệt độ
- Nhiệt độ trung bình năm và nhiệt độ trung bình tháng 1 đều tăng từ Bắc vào Nam.
Nhiệt độ trung bình tháng I tăng rất nhanh từ Bắc vào Nam, nghĩa là chênh lệch nhiệt độ phía Bắc so với phía Nam là rất lớn.
- Nhiệt độ trung bình tháng VII nhìn chung ít thay đổi từ Bắc vào Nam.
b) Giải thích nguyên nhân:
- Do vị trí địa lí của nước ta trải dài, càng vào Nam càng gần xích đạo, lượng bức xạ lớn hơn nên nhiệt độ trung bình nước ta tăng dần từ Bắc vào Nam.
- Do tác động của gió mùa Đông Bắc hoạt động, nên nhiệt độ vào tháng I ở phía Bắc hạ rất thấp. Gió mùa Đông Bắc chính là nguyên nhân chủ đạo gây ra sự tăng nhiệt độ từ Bắc vào Nam.
Dựa vào bảng số liệu sau
Lượng mưa, lượng bốc hơi và cân bằng ẩm của một số địa điểm
| Địa điểm | Lượng mưa (mm) | Lượng bốc hơi (mm) | Cân bằng ẩm (m) |
| Hà Nội | 1667 | 989 | + 678 |
| Huế | 2868 | 1000 | + 1868 |
| TP. Hồ Chí Minh | 1931 | 1686 | + 245 |
So sánh, nhận xét về lượng mưa, lượng bốc hơi và cân bằng ẩm của các địa điểm trên. Giải thích nguyên nhân.
Trả lời:
So sánh, nhận xét và giải thích về lượng mưa, lượng bốc hơi và cân bằng ẩm:
- Huế có lượng mưa cao nhất là do bức chắn dãy Bạch Mã đón gió đối với các luồng gió thổi hướng đông bắc, bão từ Biển Đông vào và hoạt động của hội tụ nội chí tuyến. Cũng chính vì vậy mà Huế có mùa mưa vào thu đông (từ tháng 8-1). Vào thời kì mưa nhiều này lượng bốc hơi nhỏ, nên cân bằng ẩm ở Huế rất cao.
- TP. Hồ Chí Minh có lượng mưa cao hơn Hà Nội do TP. Hồ Chí Minh trực tiếp đón nhận gió mùa Tây Nam mang theo lượng mưa, hoạt động của hội tụ nội chí tuyến mạnh hơn, nhưng nhiệt độ cao nên lượng bốc hơi nước mạnh hơn, vì thế có cân bằng ẩm tương đương với Hà Nội.
Hãy trình bày hoạt động của gió mùa ở nước ta và hệ quả của nó đối với sự phân chia mùa khác nhau giữa các khu vực.Việt Nam có hai mùa gió chính: gió mùa mùa hạ và gió mùa mùa đông:
- Mùa hạ có hai luồng gió cùng hướng tây nam thổi vào nước ta.
+ Vào các tháng 5,6,7: khối khí nhiệt đới từ Ấn Độ Dương di chuyển theo hướng tây nam vào trực tiếp và gây mưa lớn cho đồng bằng Nam Bộ và Tây Nguyên. Khi vượt dãy Trường Sơn, khối khí trở nên khô và nóng (gió Tây, còn gọi là gió Lào) thổi xuống vùng đồng bằng ven biển Trung Bộ và phần nam của khu vực Tây Bắc. Đôi khi do lực hút của áp thấp Bắc Bộ làm xuất hiện gió Tây khô nóng tại đồng bằng Bắc Bộ, khiến cho độ ẩm xuống dưới 50%, nhiệt độ lên tới 35 - 40oC;
+ Từ tháng 6 đến tháng 9: gió mùa Tây Nam hoạt động. Vượt qua biển vùng xích đạo, khối khí này trở nên nóng ẩm thường gây mưa lớn tại vùng đón gió ở Nam Bộ và Tây Nguyên. Hoạt động của gió mùa Tây Nam cùng với dải hội tụ nhiệt đới là nguyên nhân gây mưa vào mùa hạ cho cả hai miền Bắc Nam và mưa vào tháng 9 ở Trung Bộ. Do áp thấp Bắc Bộ, khối khí này di chuyển theo hướng đông nam vào Bắc Bộ, tạo nên "gió mùa Đông Nam" vào mùa hạ ở miền Bắc.
- Sự luân phiên hoạt động của các khối khí theo mùa khác nhau cả về hướng và về tính chất đã tạo nên sự phân mùa khí hậu.
+ Ở miền Bắc: mùa hạ nóng ẩm, mưa nhiều; mùa đông lạnh khô, ít mưa
+ Ở miền Nam: có hai mùa khô và mùa mưa rõ rệt
+ Ở vùng đồng bằng ven biển miền Trung: có hai mùa mưa, khô, nhưng mùa mưa lệch về thu đông.
- Gió mùa mùa đông
+ Từ tháng 11 - 4: ở miền Bắc chịu sự tác động của khối khí lạnh phương Bắc thổi theo hướng đông bắc, thường được gọi là gió mùa Đông Bắc. Vào các tháng 11,12 và tháng 1 khối khí lạnh di chuyển qua lục địa châu Á mang đến miền Bắc nước ta thời tiết lạnh khô. Đến các tháng 2, tháng 3, khối khí lạnh di chuyển về phía đông, qua biển vào nước ta nên thời tiết lạnh ẩm và mưa phùn;
+ Gió mùa Đông Bắc thổi theo từng đợt, chỉ hoạt động mạnh ở miền Bắc, Gió mùa Đông Bắc chỉ hoạt động theo từng đợt chứ không kéo dài liên tục, cường độ mạnh nhất là vào mùa đông, ở miền Bắc hình thành một mùa đông kéo dài từ hai đến ba tháng. Khi đi xuống phía Nam, khối khí này biến tính và bị suy yếu dần nên dường như kết thúc tại dãy Bạch Mã.
+ Trong thời gian này, từ Đà Nẵng trở vào Nam, gió tín phong nửa cầu Bắc cũng thổi theo hướng đông bắc, hình thành một mùa khô và nắng nóng.