Bài 9: Thực hành: Lắp mạch điện hai công tắc ba cực điều khiển một đèn - trang 40 sgk Công nghệ 9
Bài 9: Thực hành: Lắp mạch điện hai công tắc ba cực điều khiển một đèn
Câu hỏi trang 40 sgk Công nghệ 9: Công tắc ba cực có cấu tạo khác với công tắc hai cực như thế nào?
- So sánh cấu tạo bên ngoài;
- So sánh cấu tạo bên trong.
Hướng dẫn giải:
| Công tắc 2 cực | Công tắc 3 cực |
| Có cấu tạo ngoài giống nhau: có vỏ và bộ phận tác động | |
| Bộ phận tiếp điện có 2 chốt, 1 cực động, 1 cực tĩnh dùng để đóng cắt 1 dây dẫn | Bộ phận tiếp điện có 3 chốt, 1 cực động, 2 cực tĩnh dùng để chuyển nối dòng điện |
Câu hỏi trang 41 sgk Công nghệ 9: Quan sát và cho nhận xét về cách nối dây của hai công tắc ba cực trong sơ đồ nguyên lí mạch điện đèn cầu thang dưới đây:
Hướng dẫn giải:
- Cực 1 của hai công tắc nối với nhau, cực 2 cũng tương tự.
- Cầu chì, 2 công tắc ba cực và đèn nối tiếp nhau.
- 2 công tắc 3 cực dùng để điều khiển bật, tắt bóng đèn ở hai nơi khác nhau.
Câu hỏi trang 41 sgk Công nghệ 9: Hoàn thiện sơ đồ lắp đặt mạch điện
Hướng dẫn giải:
Sơ đồ mạch điện được hoàn thành như sau:
Câu hỏi trang 41 sgk Công nghệ 9: Lập bảng dự trù vật liệu:
Hướng dẫn giải:
| TT | Tên dụng cụ, vật liệu và thiết bị | Số lượng | Yêu cầu kĩ thuật |
| 1 | Kìm điện | 1 | Có vỏ cách điện |
| 2 | Kìm tuốt dây | 1 | Có vỏ cách điện |
| 3 | Dao nhỏ | 1 | Sử dụng tốt |
| 4 | Tua vít | 1 | Sử dụng tốt |
| 5 | Khoan điện (hoặc khoan tay) | 1 | Hoạt dộng tốt |
| 6 | Bút thử điện | 1 | Hoạt dộng tốt |
| 7 | Dây dẫn | 1 | Hoạt động tốt |
| 8 | Bóng đèn | 1 | Hoạt động tốt |
| 9 | Đui đèn | 1 | Hoạt động tốt |
| 10 | Công tắc 3 cực | 2 | Hoạt động tốt |
| 11 | Cầu chì | 1 | Hoạt động tốt |
| 12 | Bảng điện | 1 | Hoạt động tốt |
| 13 | Băng cách điện | 1 | Sử dụng tốt |
| 14 | Giấy ráp | 1 | Sử dụng tốt |
Lý thuyết Công nghệ 9 Bài 9: Thực hành: Lắp mạch điện hai công tắc ba cực điều khiển một đèn
• Nội dung chính
- Hiểu được nguyên lí làm việc dùng 2 công tắc 3 cực điều khiển 1 đèn.
- Vẽ được sơ đồ lắp đặt của mạch điện đèn cầu thang.
- Lắp được mạch điện đèn cầu thang.
- Đàm bảo an toàn điện.
I. Dụng cụ, vật liệu và thiết bị- Dụng cụ: kìm điện, kìm tuốt dây, dao nhỏ, tua vít, khoan điện hoặc khoan tay, bút thử điện.
- Vật liệu và thiết bị: dây dẫn điện, bóng đèn, đui đèn, công tắc 3 cực, cầu chì, bảng điện, băng cách điện, giấy ráp.
II. Nội dung và trình tự thực hành
| Công tắc 2 cực | Công tắc 3 cực | |
| Giống nhau | Cấu tạo ngoài giống nhau, có vỏ và bộ phận tác động | |
| Khác nhau | - Bộ phận tiếp điện có 2 chốt - 1 cực động, 1 cực tĩnh, dùng để đóng cắt 1 dây dẫn | - Bộ phận tiếp điện có 3 chốt. - 1 cực động, 2 cực tĩnh, dùng để chuyển nối dòng điện |
| Hình vẽ |  |  |
1. Vẽ sơ đồ lắp đặt
a. Tìm hiểu sơ đồ nguyên lý
Nguyên tắc nối dây
• Cực 1 của hai công tắc nối với nhau, và cực 2 của hai công tắc cũng nối với nhau.
• Cầu chì, 2 công tắc 3 cực, và đèn mắc nối tiếp nhau.
• Công dụng của 2 công tắc 3 cực dùng để bật, tắt đèn ở 2 nơi khác nhau hoặc ở cùng một nơi.
Nguyên tắc hoạt động của mạch:
• Khi 2 công tắc 3 cực ở cùng vị trí 1,1 hoặc 2,2 thì mạch kín đèn sáng.
• Khi 2 công tắc 3 cực ở 2 vị trí đối nhau 1,2 hoặc 2,1 thì mạch hở đèn tắt.
b. Vẽ sơ đồ lắp đặt
2. Lập bảng dự trù dụng cụ, vật liệu, thiết bị
| STT | Tên dụng cụ, vật liệu và thiết bị | Số lượng | Yêu cầu kĩ thuật |
| 1 | Bảng điện | 2 cái | Kích thước 15x10, còn tốt |
| 2 | Công tắc 3 cực | 2 cái | 220V – 3A, còn tốt |
| 3 | Cầu chì | 1 cái | 220V – 2A (5A), còn tốt |
| 4 | Đuôi đèn | 1 cái | Tốt |
| 5 | Dây dẫn | 2 mét đôi | Tốt |
| 6 | Băng cách điện | 1 cuộn | Còn tốt (độ dính tốt, an toàn) |
| 7 | Giấy ráp | 1 tờ | Tốt |
| 8 | Bóng đèn | 1 đèn 220V | Tốt |
| 9 | Kìm điện | 5 cái | Tốt |
| 10 | Kìm tuốt dây | 2 cái | Tốt |
| 11 | Tua vít dẹp | 5 cái | Tốt |
| 12 | Khoan mồi | 2 cái | Tốt |
| 13 | Bút thử điện | 1 cái | Tốt |
| 14 | Thước | 1 thước dây | Tốt |
| 15 | Tuốc vít pake | 5 cái | Tốt |
3. Lắp đặt mạch điện
Qui trình lắp đặt mạch điện hai công tắc ba cực điều khiển một đèn gồm 5 bước:
• Bước 1. Vạch dấu
◦ Vạch dấu vị trí các thiết bị điện và đèn.
◦ Vạch dấu đường đi dây của mạch điện.
• Bước 2. Khoan lỗ
◦ Khoan lỗ bắt vít.
◦ Khoan lỗ luồn dây.
• Bước 3. Lắp thiết bị điện vào bảng điện
◦ Xác định các cực của công tắc.
◦ Nối dây các thiết bị đóng cắt, bảo vệ trên bảng điện.
◦ Lắp đặt các thiết bị điện vào bảng điện.
• Bước 4. Nối dây mạch điện
◦ Lắp đặt dây dẫn từ bảng điện ra đèn.
◦ Nối dây vào đui đèn.
• Bước 5. Kiểm tra
◦ Kiểm tra sản phẩm đạt chuẩn.
◦ Lắp đặt đúng theo sơ đồ.
◦ Các mối nối đảm bảo an toàn điện, chắc và đẹp.
◦ Mạch điện đảm bảo thông mạch.
◦ Nối mạch điện vào nguồn điện và cho vận hành thử.
