Tìm hiểu yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận (Bài tập Tiếng Việt - Tập làm văn 8)
A. Củng cố kiến thức
- Văn nghị luận rất cần có yếu tố biểu cảm
- Yếu tố biểu cảm có tác dụng làm cho văn nghị luận có hiệu quả thuyết phục hơn vì nó có sự tác động mạnh mẽ đến tình cảm của người đọc (người nghe)
- Để bài văn nghị luận có sức biểu cảm cao thì cần phải có cảm xúc trước những điều mà mình viết (nói) và phải biết cách diễn tả cảm xúc đó thông qua từ ngữ, câu văn có sức truyền cảm.
- Sự diễn tả cảm xúc cần phải đạt được yêu cầu chân thực và không được phá vỡ tính mạch lạc nghị luận của bài văn.
B. Ví dụ minh họa
Văn bản "Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến" chúng ta thấy:
- Trong bài này có sử dụng nhiều từ ngữ và câu văn biểu lộ tình cảm: muốn hòa bình, thà hi sinh, nhất định không, phải hi sinh đến giọt máu cuối cùng, phải nhân nhượng, càng lấn tới, quyết tâm cướp nước ta, thắng lợi nhất định thuộc về dân ta.
- Câu văn (cảm thán):
+ Hỡi đồng bào toàn quốc!
+ Hỡi các anh em binh sĩ, tự vệ, dân quân!
C. Bài tập củng cố
Bài 1: Hãy gạch chân những yếu tố biểu cảm trong đoạn văn sau và cho biết tác dụng của chúng:
Nay các ngươi thấy chủ nhục mà không biết lo; thân chịu quốc sỉ mà không biết hổ thẹn. Làm tướng triều đình đứng hầu quân mà không biết tức; nghe nhạc thái thường tiếp đãi yến sứ ngụy mà không biết căm. Có kẻ lấy việc chọi gà làm thú vui; có kẻ lấy việc cờ bạc làm thích. Có kẻ chăm lo ruộng vườn để cung phụng gia đình; có kẻ quyến luyến vợ con để thỏa lòng vị tư. Có kẻ tính đường sản nghiệp mà quên đi việc nước; có kẻ ham trò săn bắn mà làm lỡ việc quân. Có kẻ thích rượu ngon; có kẻ mê giọng nhảm.
(Hịch tướng sĩ – Trần Quốc Tuấn)
Hướng dẫn làm bài
Nay các ngươi thấy chủ nhục mà không biết lo; thân chịu quốc sỉ mà không thấy hổ thẹn. Làm tướng triều đình đứng hầu quân man mà không biết tức; nghe nhạc thái thường tiếp đãi yến sứ ngụy mà không biết căm. Có kẻ lấy việc chọi gà làm thú vui; có kẻ lấy việc cờ bạc làm thích. Có kẻ chăm lo ruộng vườn để cung phụng gia đình; có kẻ quyến luyến vợ con để thỏa lòng vị tư. Có kẻ tính đường sản nghiệp mà quên đi việc nước; có kẻ ham trò săn bắn mà lỡ việc quân. Có kẻ thích rượu ngon; có kẻ mê giọng nhảm.
Tác dụng: Làm cho bài văn có sức truyền cảm cao. Đồng thời cũng nhấn mạnh sự căm tức, uất hận trước những tội ác của kẻ thù, cũng như tức giận trước thái độ bàng quan của những kẻ bên dưới. Đồng thời thể hiện tinh thần yêu nước sâu sắc của Trần Quốc Tuấn (lo, thẹn, nhục, tức, căm, vui…)
Bài 2: Viết đoạn văn nghị luận để trình bày luận điểm “Hãy sống yêu thương, chan hòa với mọi người” sao cho đoạn văn có sử dụng các yếu tố biểu cảm
Hướng dẫn làm bài
Trong cuộc sống, mỗi người chúng ta cần phải biết sống yêu thương, chan hòa với mọi người xung quanh. Sống yêu thương, chan hòa là sống hòa hợp, vui vẻ vad quan tâm người khác, thường xuyên tham ra các hoạt đông chung để gắn kết với cộng động. Nó sẽ giúp cho cuộc sống của mỗi người thêm vui vẻ và được mọi người yêu quý. Nếu không có tình yêu thương thì xon người sẽ sống một cách buồn tẻ. Mỗi người chỉ còn là những cái xác không hồn, không còn biết yêu, không còn biết quan tâm đến nhau. Chính vì vậy, tình yêu thương chính là chất keo gắn kết mảnh vỡ trong tâm hồn, giúp những con người lầm lỗi vực dậy, làm cho cuộc sống trở nên vui vẻ và có ý nghĩa hơn. Tình yêu thương không ở đâu xa mà đó chính là tình bạn thắm thiết, tình làng nghĩa xóm, tình cảm gia đình, tình yêu thương giữa những con người cùng dân tộc…Khi gặp những người gặp khó khăn, hoạn nạn, tình yêu thương được thể hiện là sự giúp đỡ, cưu mang và an ủi lẫn nhau. Nhưng trong cuộc sống, có những người vẫn còn có lối sống thờ ơ, lạnh nhạt, vô cảm và xa lánh mọi người…thì cuộc sống sẽ trở nên vô vị, tẻ nhạt. Vì vậy, chúng ta cần sống yêu thương và chan hòa với mọi người.
Bài trước: Hội thoại (Bài tập Tiếng Việt - Tập làm văn 8) Bài tiếp: Hội thoại (tiếp theo) (Bài tập Tiếng Việt - Tập làm văn 8)