Ôn tập và kiểm tra phần tiếng việt ( Bài tập Tiếng Việt - Tập làm văn 8)
I. Kiểu câu: cầu khiến, cảm thán, nghi vấn, trần thuật, phủ định
Bài 1: Đọc đoạn văn sau và trả lời các câu hỏi:
Nghĩa của từ “cũng”
Cô giáo phàn nàn với phụ huynh của một học sinh:
- Cháu nhà chị hôm nay cóp bài kiểm tra của bạn.
- Thế thì thật buồn quá! Nhưng làm sao chị biết cháu đã cóp bài của bạn ạ?
- Thưa chị, bài của cháu và bài của bạn ngồi bên cạnh cháu có các lỗi giống hệt nhau.
Bà mẹ thắc mắc:
- Nhưng cũng có thể là bạn ngồi cạnh cháu cóp bài của cháu?
- Không đâu! Đề bài có một câu hỏi thế này: “Em hãy cho biết đại từ là gì? ”
- Cháu trả lời. ” Em không biết. ” Còn bạn ngồi cạnh cháu thì trả lời: “Em cũng không biết”.
a) Tìm trong mẩu chuyện trên một câu nghi vấn, một câu trần thuật, một cảm thán.
b) Nêu các dấu hiệu của mỗi câu nói trên.
Hướng dẫn làm bài
-Câu trần thuật: Cháu nhà chị hôm nay cóp bài kiểm tra của bạn – Sử dụng để thông báo
- Câu cảm thán: Thế thì thật buồn quá! – Biểu lộ cảm xúc, có sử dụng dấu chấm than và từ cảm thán “quá”
-Câu nghi vấn: Nhưng làm sao chị biết cháu đã cóp bài của bạn ạ? – Sử dụng với mục đích hỏi lí do, có chứa từ nghi vấn “làm sao” và dấu hỏi chấm ở cuối câu.
Bài 2: Cho ví dụ sau và trả lời các câu hỏi
Bà Hai bỗng lại cất tiếng:
– Thầy nó đã ngủ rồi ư? Dậy tôi nói cái này đã.
Ông Hai bật ngóc đầu dậy, giơ ngón tay trỏ lên nhà trên, ông sít hai hàm răng lại mà nghiến:
– Im! Khổ lắm! Nó mà nghe thấy lại không coi ra cái gì bây giờ.
(Kim Lân)
Trong các câu trên, câu nào là câu nghi vấn, câu nào là câu trần thuật, câu nào là câu cầu khiến, câu nào là câu cảm thán?
Hướng dẫn làm bài
- Câu trần thuật: Bà Hai bỗng lại cất tiếng. Ông Hai bật ngóc đầu dậy, giơ ngón tay trỏ lên nhà trên, ông sít hai hàm răng lại mà nghiến. Nó mà nghe thấy lại không coi ra cái gì bây giờ.
-Câu nghi vấn: Thầy nó đã ngủ rồi ư?
-Câu cầu khiến: Dậy tôi nói cái này đã. Im!
-Câu cảm thán: Khổ lắm
Bài 3: Cho các câu sau, hãy cho biết đó là loại câu gì? Tác dụng của loại câu đó?
a. Sao cậu lười học thế?
b. Hãy gọi người hàng hành vào cho ta!
c. Bác có thể cho cháu ngồi nhờ ở đây một lát được không ạ?
d. Cậu không làm thì còn ai làm đây?
e. Có gỡ hết các vòng vây đi không?
f. Hắn vừa đi vừa chửi.
g. Mẹ kiếp!
h. Thế có phí rượu không chứ? Thế thì có khổ hắn không?
i. Tức thật!
Hướng dẫn làm bài
| Ví dụ | Kiểu câu | Tác dụng |
| a. Sao cậu lười học thế? | Nghi vấn | Khắng đinh |
| b. Hãy gọi người hàng hành vào cho ta | Cầu khiến | Ra lệnh |
| c. Bác có thể cho cháu ngồi nhờ ở đây một lát được không ạ? | Nghi vấn | Nhờ vả |
| d. Cậu không làm thì còn ai làm đây? | Nghi vấn | Phủ định và khẳng định |
| e. Có gỡ hết các vòng vây đi không? | Nghi vấn | Ra lệnh |
| f. Hắn vừa đi vừa chửi. | Trần thuật | Kể |
| g. Mẹ kiếp! | Cảm thán | Bộc lộ cảm xúc tức giận |
| h. Thế có phí rượu không chứ? Thế thì có khổ hắn không? | Nghi vấn | Bộc lộ cảm xúc |
| i. Tức thật! | Cảm thán | Bộc lộ cảm xúc tức giận |
Bài 4: Cho biết mỗi câu sau đây, thuộc loại câu gì?
Hồ Chi Minh sinh năm 1890 mất năm 1969. (1)Người cả một đời tận tụy vì nước vì dân, dành tất cả cho nhân dân. (2)Trong cuộc nói chuyện tại buổi lễ khai mạc trường Đại học nhân dân Việt Nam vào năm 1955 Người nói: "Nhiệm vụ của thanh niên không phải là đòi hỏi nước nhà đã cho mình những thứ gì, mà cần phải tự hỏi mình đã làm gì cho nước nhà? (2) Mình phải làm thế nào để cho ích nước, lợi nhà nhiều hơn? (3). Mình đã vì lợi ích của nước nhà mà hy sinh, phấn đấu đến mức nào?... (4)"Hồ Chí Minh đã đem lại chỗ nước nhà kho tàng muôn vàn điều hay (5).Có người nói: Bác đã ra đi rồi (6). Không! (7) Bác vẫn sống, sống mãi trong lòng chúng ta là điểm sáng mãi trên bầu trời muôn ngàn tinh tú kia.. (8) Ôi bác hồ là niềm tự hào của dân tộc ta (9)
Hướng dẫn làm bài
Câu nghi vấn: 4
Câu cầu khiến: 2,3
Câu trần thuật: 1,5,8,6
Câu phủ định: 7
Câu cảm thán: 9.
II. HÀNH ĐỘNG NÓI
Hãy cho biết tác dụng của hành động nói của những câu đã cho sau đây:
Vào giờ ra chơi, cô giáo đang chấm bài, Lan bước đến gần cô và nói: (1)
- Thưa cô, em có chuyện này muốn hỏi cô ạ. (2)
Cô ngoảnh lại, mỉm cười: (3)
- Em có chuyện gì muốn hỏi cô sao? (4)
Lan túng đáp: (5)
- Dạ thưa cô, bài toán này khó quá ạ! (6)Cô có thể hướng dẫn em cách làm được không ạ? (7)
- Được rồi, lát nữa cô sẽ hướng dẫn em. (8)
Lan reo lên: (9)
- Ôi, tốt quá! (10). Em cảm ơn cô ạ. (11)
- Bây giờ em về chỗ ngồi đi. (12)
Lan mừng rỡ trả lời: (13)
- Vâng ạ. (14)
Hướng dẫn làm bài
+ Dùng với mục đích để điều khiển - cầu khiến: 12
+ Dùng với mục đích bộc lộ cảm xúc: 6,10
+ Dùng với mục đích hỏi: 4,7
+ Dùng với mục đích trình bày: 1,2,3,5,8,9,11,13,14.
III. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
1. Hãy cho biết tác dụng của trật tự từ sau:
Trong đầm gì đẹp bằng sen
Lá xanh, bông trắng lại chen nhị vàng
Nhị vàng, bông trắng, lá xanh
Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn
Hướng dẫn làm bài
Sử dụng để nhấn mạnh vẻ đẹp của hoa sen và ẩn dụ về các phẩm chất tốt đẹp của con người dù sống trong môi trường không tốt
2. So sánh 2 cách viết sau:
a. A! Con biết rồi! Không phải chè, cám mà! Cám nấu mà bu bảo là chè.
b. A! Con biết rồi! Không phải chè, cám mà! Bu bảo cám là chè.
Hướng dẫn làm bài
a. Thể hiện thái độ than vãn, trách móc.
b. Thể hiện sự phát hiện mới
Bài trước: Chữa lỗi diễn đạt (Bài tập Tiếng Việt - Tập làm văn 8) Bài tiếp: Văn bản tường trình (Bài tập Tiếng Việt - Tập làm văn 8)