Ôn tập và kiểm tra phần tiếng việt (tiếp theo) (Bài tập Tiếng Việt - Tập làm văn 8)
I. Kiểu câu: cầu khiến, cảm thán, nghi vấn, trần thuật, phủ định
Bài 1: Đọc đoạn văn sau và trả lời các câu hỏi:
Nghĩa của từ “cũng”
Cô giáo phàn nàn với phụ huynh của một học sinh:
- Cháu nhà chị hôm nay cóp bài kiểm tra của bạn.
- Thế thì thật buồn quá! Nhưng làm sao chị biết cháu nhà tôi đã cóp bài của bạn ạ?
- Thưa chị, bài của cháu và bài của bạn ngồi bên cạnh có các lỗi giống hệt nhau.
Bà mẹ thắc mắc:
- Nhưng cũng có thể là bạn của cháu đã cóp bài của cháu?
- Không đâu! Đề bài có 1 câu hỏi thế này: “Em hãy cho biết đại từ là gì? ”
- Bạn cháu trả lời. ” Em không biết. ” Còn bạn cháu thì trả lời: “Em cũng không biết”.
a) Tìm trong mẩu chuyện trên một câu nghi vấn, một câu trần thuật, một cảm thán.
b) Nêu các dấu hiệu của mỗi câu nói trên.
Hướng dẫn làm bài
-Câu trần thuật: Cháu nhà chị hôm nay cóp bài kiểm tra của bạn – Sử dụng để thông báo
- Câu cảm thán: Thế thì thật buồn quá! – Biểu lộ cảm xúc, có dấu chấm than ở cuối câu và từ ngữ cảm thán “quá”
-Câu nghi vấn: Nhưng làm sao chị biết cháu nhà tôi đã cóp bài của bạn ạ? – Sử dụng để hỏi lí do, có chứa từ nghi vấn “làm sao” và dấu hỏi chấm ở cuối câu.
Bài 2: Cho ví dụ sau và trả lời câu hỏi
Bà Hai bỗng lại cất tiếng:
– Thầy nó đã ngủ rồi ư? Dậy tôi nói cái này đã.
Ông Hai bật ngóc đầu dậy, giơ ngón tay trỏ lên nhà trên, ông sít 2 hàm răng lại mà nghiến:
– Im! Khổ lắm! Nó mà nghe thấy lại không coi ra cái gì bây giờ.
(Kim Lân)
Trong các câu trên, câu nào là câu nghi vấn, câu nào là câu trần thuật, câu nào là câu cầu khiến, câu nào là câu cảm thán?
Hướng dẫn làm bài
-Câu trần thuật: Bà Hai bỗng lại cất tiếng. Ông Hai bật ngóc đầu dậy, giơ ngón tay trỏ lên nhà trên, ông sít 2 hàm răng lại mà nghiến. Nó mà nghe thấy lại không coi ra cái gì bây giờ.
-Câu nghi vấn: Thầy nó đã ngủ rồi ư?
-Câu cầu khiến: Dậy tôi nói cái này đã. Im!
-Câu cảm thán: Khổ lắm
Bài 3: Cho các câu sau, hãy cho biết đó là kiểu câu gì? Tác dụng của kiểu câu ấy?
a. Sao cậu lười học vậy?
b. Hãy dẫn người hàng hành vào cho ta!
c. Bác có thể cho cháu ngồi nhờ ở đây một lát được không ạ?
d. Cậu không làm thì còn ai làm đây?
e. Có gỡ hết các vòng vây đi không?
f. Hắn vừa đi vừa chửi.
g. Mẹ kiếp!
h. Thế có phí rượu không chứ? Thế thì có khổ hắn không?
i. Tức thật!
Hướng dẫn làm bài
| Ví dụ | Kiểu câu | Tác dụng |
| a. Sao cậu lười học vậy? | Nghi vấn | Khắng đinh |
| b. Hãy dẫn người hàng hành vào cho ta | Cầu khiến | Ra lệnh |
| c. Bác có thể cho cháu ngồi nhờ ở đây một lát được không ạ? | Nghi vấn | Nhờ vả |
| d. Cậu không làm thì còn ai làm đây? | Nghi vấn | Phủ định và khẳng định |
| e. Có gỡ hết các vòng vây đi không? | Nghi vấn | Ra lệnh |
| f. Hắn vừa đi vừa chửi. | Trần thuật | Kể |
| g. Mẹ kiếp! | Cảm thán | Bộc lộ cảm xúc tức giận |
| h. Thế có phí rượu không chứ? Thế thì có khổ hắn không? | Nghi vấn | Bộc lộ cảm xúc |
| i. Tức thật! | Cảm thán | Bộc lộ cảm xúc tức giận |
Bài 4: Cho biết mỗi câu sau đây, thuộc kiểu câu gì?
Hồ Chi Minh sinh năm 1890 mất năm 1969. (1)Người cả đời vì nước vì dân cho tất cả dành tặng cho nhân dân (2)Trong buổi nói chuyện tại buổi lễ khai mạc trường Đại học nhân dân Việt Nam năm 1955 Người nói: "Nhiệm vụ của thanh niên không phải là đòi hỏi nước nhà đã cho mình những gì, mà phải tự hỏi mình đã làm gì cho nước nhà? (2) Mình phải làm thế nào cho ích nước, lợi nhà nhiều hơn? (3). Mình đã vì lợi ích nước nhà mà hy sinh, phấn đấu đến chừng nào?... (4)"Hồ Chí Minh đã mang lại chỗ nước nhà kho tàng muôn vàn điều hay (5).Có người nói: Bác đã ra đi rồi (6). Không! (7) Bác vẫn sống, sống mãi trong lòng chúng ta là điểm sáng mãi trên bầu trời muôn ngàn tinh tú kia.. (8) Ôi bác hồ là niềm tự hào của dân tộc ta (9)
Hướng dẫn làm bài
Câu nghi vấn: 4
Câu cầu khiến: 2-3
Câu trần thuật: 1-5-8-6
Câu phủ định: 7
Câu cảm thán: 9.
II. HÀNH ĐỘNG NÓI
Hãy cho biết tác dụng của hành động nói của các câu đã cho dưới đây:
Vào giờ ra chơi, cô giáo đang chấm bài, Lan bước tới bên cô và nói: (1)
- Thưa cô, em có chuyện này muốn thưa với cô ạ. (2)
Cô ngoảnh lại, mỉm cười đáp: (3)
- Em có gì muốn nói với cô sao? (4)
Lan túng đáp: (5)
- Dạ thưa cô, bài toán này khó quá ạ! (6)Cô có thể hướng dẫn em cách giải bài toán được không ạ? (7)
- Được rồi, lát nữa cô sẽ hướng dẫn em. (8)
Lan reo lên vui mừng: (9)
- Ôi, Hay quá! (10). Em cảm ơn cô ạ. (11)
- Bây giờ em hãy về chỗ ngồi đi. (12)
Lan hớn hở trả lời: (13)
- Vâng ạ. (14)
Hướng dẫn làm bài
+ Sử dụng để điều khiển - cầu khiến: 12
+ Sử dụng để bộc lộ cảm xúc: 6 - 10
+ Sử dụng để hỏi: 4- 7
+ Sử dụng để trình bày: 1- 2- 3-5-8- 9-11-13- 14.
III. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
1. Hãy cho biết tác dụng của trật tự từ sau:
Trong đầm gì đẹp bằng sen
Lá xanh, bông trắng lại chen nhị vàng
Nhị vàng, bông trắng, lá xanh
Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn
Hướng dẫn làm bài
Sử dụng để nhấn mạnh vẻ đẹp của bông hoa sen và ẩn dụ cho các phẩm chất cao quý, tốt đẹp của con người dù sống trong môi trường không tốt
2. So sánh 2 cách viết sau:
a. A! Con biết rồi! Không phải chè, cám mà! Cám nấu mà bu bảo là chè.
b. A! Con biết rồi! Không phải chè, cám mà! Bu bảo cám là chè.
Hướng dẫn làm bài
a. Biểu thị thái độ trách móc, than vãn.
b. Biểu thị sự phát hiện mới
Bài trước: Luyện tập về văn bản tường trình (Bài tập Tiếng Việt - Tập làm văn 8) Bài tiếp: Văn bản thông báo (Bài tập Tiếng Việt - Tập làm văn 8)