Trang chủ > Lớp 9 > Giải VBT Vật Lí 9 > Bài 53: Sự phân tích ánh sáng trắng - Vở BT Vật lí lớp 9

Bài 53: Sự phân tích ánh sáng trắng - Vở BT Vật lí lớp 9

Bài 53: Sự phân tích ánh sáng trắng

A - ÔN TẬP

I - Phân tích một chùm sáng trắng bằng lăng kính

1. Thí nghiệm 1

+ Lăng kính là một khối chất trong suốt có dạng như hình 53.1. Các cạnh của lăng kính là những đường gờ AA’, BB’, CC.

+ Bố trí dụng cụ: Những cạnh của lăng kính và khe sáng phải song song với nhau.

C1.

Dải nhiều màu ở thí nghiệm 1 là dải màu có nhiều màu sắc nằm sát nhau. Ở bờ này là màu đỏ, rồi đến màu da cam, vàng... Ở bờ kia là màu tím.

2. Thí nghiệm 2

C2.

a. - Chắn 1 tấm lọc màu đỏ trước khe sáng.

Dự đoán: có vạch đỏ.

Kết quả thí nghiệm là ta thấy có vạch màu đỏ

- Chắn 1 tấm lọc màu xanh lam trước khe sáng.

Dự đoán: có vạch màu xanh.

Kết quả thí nghiệm là ta thấy có vạch màu xanh lam

Những vạch đỏ và lam không nằm cùng một chỗ.

b. Chắn 1 tấm lọc nửa đỏ, nửa lam trước khe sáng.

Dự đoán: có cả 2 vạch màu đỏ, lam.

Kết quả thí nghiệm: ta thấy có cả 2 vạch đỏ và xanh nằm lệch nhau.

C3.

Nhận định về sự đúng, sai của 2 ý kiến:

+ Lăng kính không thể đóng vai trò như tấm lọc màu được vì bản thân nó là một khối chất trong suốt không màu.

+ Nếu lăng kính có tác dụng nhuộm màu cho chùm tia sáng thì vì sao chỗ này chỉ nhuộm màu xanh, chỗ kia lại chỉ nhuộm màu đỏ? Trong khi đó tính chất các vùng mà các tia sáng đi qua trong lăng kính là hoàn toàn như nhau.

Vậy ý kiến thứ hai là đúng.

3. Kết luận

Một chùm ánh sáng trắng có thể phân tích thành những chùm sáng màu khác nhau bằng cách cho chùm sáng trắng đi qua một lăng kính.

II - Phân tích một chùm sáng trắng bằng sự phản xạ trên đĩa CD

1. Thí nghiệm 3

Quan sát ánh sáng phản xạ khi chiếu 1 chùm ánh sáng trắng vào mặt ghi của 1 đĩa CD.

C5. Hiện tượng quan sát được:

Khi nhìn theo phương này có ánh sáng màu này, còn khi nhìn theo phương khác thì ánh sáng có màu khác.

C6.

- Ánh sáng chiếu đến đĩa CD là ánh sáng trắng.

- Các màu của ánh sáng từ đĩa CD đến mắt ta là những dải màu biến thiên liên tục từ đỏ đến tím. Ta có thể thấy ánh sáng từ đĩa CD đến mắt ta có màu này hay màu kia tùy theo phương nhìn.

- Thí nghiệm 3 cũng để phân tích ánh sáng trắng vì ban đầu chùm sáng là chùm sáng trắng. Sau khi phản xạ trên đĩa CD, ta thu được nhiều chùm sáng màu khác nhau truyền theo các phương khác nhau.

2. Kết luận

Một chùm ánh sáng có thể được phân tích thành các chùm ánh sáng màu khác nhau bằng cách cho chùm ánh sáng trắng đó đi qua một lăng kính hay phản xạ trên mặt ghi âm của đĩa CD.

III - Kết luận

- Một chùng ánh sáng trắng có thể được phân tích thành các chùm sáng màu khác nhau bằng nhiều cách.

- Trong chùm sáng trắng có chứa nhiều chùm sáng màu khác nhau.

IV - Vận dụng

C7. Không thể phân tích hết toàn bộ màu sắc có trong nguồn sáng trắng vì ta không thể coi cách dùng các tấm lọc màu như một cách phân tích ánh sáng trắng thành ánh sáng màu được. Và tấm lọc màu cũng đã hấp thụ tất cả các màu khác của chùm ánh sáng trắng khi đi qua nó.

C8*.

Hiện tượng: Ta sẽ không thấy vạch đen khi nhìn vào phần gương ở trong nước mà thấy một dải nhiều màu sắc như màu cầu vồng.

Giải thích: Do phần nước nằm giữa mặt gương và mặt nước tạo thành một lăng kính bằng nước. Xét một dải sáng trắng hẹp phát ra từ mép vạch đen trên trán, chiếu đến mặt nước. Dải sáng này khúc xạ vào nước, phản xạ trên gương, trở lại mặt nước, lại khúc xạ ra ngoài không khí và đi vào mắt người quan sát. Dải sáng này coi như đi qua lăng kính nước, nên nó bị phân tích ra thành nhiều dải sáng màu sắc như cầu vồng.

C9.

- Cầu vồng là hiện tượng thực tế về sự phân tích ánh sáng trắng.

- Vào mùa lạnh, ta hà hơi vào một tấm kính, quan sát ánh sáng qua chổ đó thì sẽ thấy một quầng màu như cầu vồng.

- Ở chân của thác nước, ta thấy có dải màu cầu vồng khi có ánh sáng mặt trời chiều vào do sự phân tích ánh sáng trắng của các đám hạt nước nhỏ được tạo thành bởi sự va chạm của nước chảy xuống với các chỏm đá.

B – LÀM BÀI TẬP

I - Bài tập sách bài tập

Câu 53-54.1 trang 149 Vở BT Vật Lí 9: Đáp án C

Câu 53-54.4 trang 149 Vở BT Vật Lí 9:

a. Ta có thể thấy đủ màu biến thiên liên tục từ đỏ đến tím tùy theo phương nhìn.

b. Ánh sáng chiếu vào bong bóng xà phòng, váng dầu, mỡ,... là ánh sáng trắng.

c. Có thể coi đây là 1 cách phân tích ánh sáng trắng. Vì từ 1 chùm sáng trắng ban đầu ta được nhiều chùm sáng màu theo những phương khác nhau.

II - Bài tập nâng cao

Câu 53a trang 149 Vở BT Vật Lí 9: Quan sát một đèn ống qua một cốc thủy tinh đựng nước trong cầm nghiêng ta thấy đèn bị viền ngũ sắc. Hiện tượng này giống với hiện tượng nào? Phần nước trong cốc mà ánh sáng đèn truyền qua để đến mắt giống với dụng cụ nào?

Đáp án:

Hiện tượng này giống với hiện tượng cầu vồng.

Phần nước trong cốc giống với dụng cụ lăng kính.

Các bài giải bài tập vở bài tập Vật Lí 9 (VBT Vật Lí 9) khác:

Câu 53b trang 149 Vở BT Vật Lí 9: Ta sẽ thấy các ánh sáng màu gì khi dùng một đĩa CD để phân tích ánh sáng do một bóng đèn đỏ phát ra? Có thể nói trong một chùm sáng đỏ có chứa những ánh sáng màu khác hay không?

Đáp án:

Vì nguồn là đèn màu đỏ nên ta thấy chỉ có màu đỏ.

Không thể nói trong một chùm sáng đỏ có chứa các ánh sáng màu khác được.

Bài 57: Thực hành: Nhận biết ánh sáng đơn sắc và không đơn sắc bằng đĩa CD

1. Trả lời câu hỏi

a. Định nghĩa ánh sáng đơn sắc

Ánh sáng đơn sắc là ánh sáng chỉ có một màu nhất định và không thể phân tích thành các ánh sáng có màu khác được.

b. Định nghĩa ánh sáng không đơn sắc?

Ánh sáng không đơn sắc cũng có một màu nhất định, nhưng nó là sự pha trộn của nhiều ánh sáng màu; vì vậy có thể phân tích ánh sáng không đơn sắc thành nhiều ánh sáng màu khác nhau.

c. Các cách nhận biết ánh sáng đơn sắc hoặc không đơn sắc bằng đĩa CD

* Nếu không có đĩa CD thì có thể dùng con tem hình tròn dán ở sau sách giáo khoa của Nhà xuất bản Giáo dục.

+ Chiếu ánh sáng cần phân tích vào mặt ghi của đĩa CD. Quan sát ánh sáng phản xạ. Nghiêng mặt đĩa để thay đổi góc tới của chùm sáng. Chú ý là chỉ cho ánh sáng cần phân tích (không cho ánh sáng khác) chiếu vào mặt đĩa.

+ Ánh sáng chiếu đến đĩa CD là ánh sáng đơn sắc nếu thấy ánh sáng phản xạ chỉ có một màu nhất định.

+ Ánh sáng chiếu đến đĩa CD là ánh sáng không đơn sắc nếu phát hiện ra trong ánh sáng phản xạ có những ánh sáng màu khác nhau.

2. Kết quả

a. Màu của những ánh sáng được phân tích ra từ những ánh sáng màu tạo ra nhờ những tấm lọc màu khác nhau

Bảng 1:

b. Kết luận chung: Ánh sáng chiếu đến đĩa CD là ánh sáng đơn sắc.