Bài 25: Sự nhiễm từ của sắt, thép - Nam châm điện - Vở BT Vật lí lớp 9
Bài 25: Sự nhiễm từ của sắt, thép - Nam châm điện
A - ÔN TẬP
I - Sự nhiễm từ của sắt thép
1. Thí nghiệm
C1. Khi ngắt điện, ống dây có lõi thép thì vẫn giữ được từ tính còn ống dây có lõi sắt non mất hết từ tính.
2. Kết luận
a. Lõi thép hoặc lõi sắt làm tác dụng từ của ống dây có dòng điện tăng lên.
b) Khi ngắt điện, lõi thép thì vẫn giữ được từ tính, còn lõi sắt non mất hết từ tính.
II - Nam châm điện
C2.
- Cấu tạo: nam châm điện gồm 1 ống dây có nhiều vòng dây quấn xung quanh 1 lõi sắt non.
- Các con số khác nhau ghi trên ống dây có ý nghĩa là:
+ Số 1A – 22: ống dây được dùng với dòng điện có cường độ 1A và điện trở là 22.
+ Số 0,1000,15000: cho biết ống dây có thể sử dụng với những số vòng dây khác nhau, tùy theo cách chọn để nối hai dầu dây với nguồn điện. Số vòng dây càng lớn thì nam châm điện càng mạnh.
C3. Trên hình 25.4 sgk, nam châm b mạnh hơn nam châm a.
Nam châm d mạnh hơn c.
Nam châm e mạnh hơn b và d.
III - Vận dụng
C4. Mũi kéo bị nhiễm từ và trở thành một nam châm nên mũi kéo hút được các vụn sắt. Mà kéo được làm từ thép nên khi không còn tiếp xúc với nam châm nữa, nó vẫn giữ được từ tính lâu dài.
C5. Chỉ cần ngắt dòng điện đi qua ông dây của nam châm thì nam châm điện sẽ mất hết từ tính
C6. Nam châm điện được tạo ra từ một ống dây dẫn bao gồm nhiều vòng dây quấn xung quanh 1 lõi sắt non.
Nam châm điện có lợi hơn nam châm vĩnh cửu ở chỗ:
+ Nếu tăng số vòng dây và cường độ dòng điện đi qua ống dây thì có thế chế tạo nam châm điện cực mạnh.
+ Để nam châm mất hết từ tính chỉ cần ngắt dòng điện đi qua ống dây.
+ Có thể thay đổi tên từ cực của nam châm điện bằng cách đổi chiều dòng điện qua ống dây.
B – LÀM BÀI TẬP
I – Bài tập sách bài tập
Câu 25.1 trang 73 Vở BT Vật Lí 9:
a. Nam châm điện sẽ không còn tác dụng từ nếu ngắt dòng điện.
b. Thép không được dùng làm lõi của nam châm điện vì khi ngắt điện, thép còn giữ được từ tính, làm mất ý nghĩa sử dụng của nam châm điện.
Câu 25.2 trang 73 Vở BT Vật Lí 9:
a. Từ trường sẽ mạnh hơn cuộn dây không có lõi nếu thay lõi sắt non bằng lõi niken.
b. Cực Bắc là đầu A của ống dây, cực Nam là đầu B của ống dây.
Câu 25.3 trang 73 Vở BT Vật Lí 9:
a. Có thể khẳng định nó đã trở thành nam châm vì các kẹp sắt đặt trong từ trường của nam châm thì bị nhiễm từ.
b. Viết trên hình 25.1 tên các từ cực của một số kẹp sắt được.
c) Khi đặt gần các vật sắt thép, nam châm lại hút được chúng vì khi đó chúng bị nhiễm từ và cũng trở thành nam châm, đầu đặt gần nam châm là từ cực trái dấu với từ cực của nam châm.
Câu 25.4 trang 74 Vở BT Vật Lí 9:
Đáp án A. Một vòng dây dẫn bằng thép được đưa lại gần một cực của nam châm điện mạnh trong thời gian ngắn, rồi đưa ra xa.
II - Bài tập nâng cao
Câu 25a trang 74 Vở BT Vật Lí 9:
Một kim nam châm được đặt gần một ống dây có dòng điện chạy qua như mô tả trên hình 25.2. Khi đó kim nam châm đứng yên. Kể ra các cách làm với ống dây ấy để kim nam châm bị hút về phía ống dây.
Đáp án:
Để cuộn dây hút nam châm ta sẽ đảo ngược 2 cực của nguồn.
Câu 25b trang 74 Vở BT Vật Lí 9:
Một kim nam châm được đặt khá gần một ống dây dẫn bên trong có một lõi sắt non như mô tả trên hình 25.3. Khi đóng công tắc cho dòng điện chạy qua ống dây, hiện tượng gì sẽ xảy ra với kim nam châm?
A. Kim nam châm đứng yên
B. Kim nam châm bị hút về phía ống dây
C. Kim nam châm bị đẩy ra xa ống dây và dừng lại, dây treo kim nam châm tạo với phương thẳng đứng một góc nào đó
D. Lúc đầu kim nam châm bị đẩy ra xa ống dây và ngay sau đó nó xoay đầu kia về phía ống dây và bị hút về phía ống dây.
Đáp án:
B. Kim nam châm bị hút về phía ống dây
Bài 29: Thực hành: Chế tạo nam châm vĩnh cửu, nghiệm lại từ tính của ống dây có dòng điện
1. Trả lời câu hỏi
C1: Cách để làm cho một thanh thép nhiễm từ?
Đáp án: Đặt thanh thép vào trong từ trường (Ví dụ như đặt trong từ trường của nam châm hoặc trong lòng ống dây rồi cho dòng điện chạy qua ống dây).
C2: Để nhận biết một chiếc kim bằng thép đã bị nhiễm từ hay chưa, ta dùng những cách nào?
Đáp án:
Cách 1: Treo kim thăng bằng trên một sợi dây không xoắn xem nó có chỉ hướng Nam - Bắc không.
Cách 2: Đặt kim lại gần các mạt sắt xem kim có hút mạt sắt không.
Cách 3: Dùng 1 thanh nam châm thẳng đưa lại gần chiếc kim bằng thép rồi thay đổi lần lượt từ cực của thanh nam châm thì ta thấy hiện tượng đẩy, hút.
C3: Dùng cách gì để xác định tên từ cực của 1 ống dây có dòng điện chạy qua và chiều dòng điện trong các vòng dây bằng 1 kim nam châm?
Đáp án:
- Đặt kim nam châm lại gần cuộn dây có dòng điện chạy qua.
- Xác định chiều các đường sức từ trong lòng ống dây dựa vào định hướng của kim nam châm từ đó xác định được từ cực của ống dây.
- Áp dụng quy tắc nắm bàn tay phải để xác định chiều của dòng điện trong các vòng dây.
2. Kết quả chế tạo nam châm vĩnh cửu
Bảng 1
3. Kết quả nghiệm lại từ tính của ống dây có dòng điện
Bảng 2
