Bài 30: Phong trào yêu nước chống Pháp từ đầu thế kỉ XX đến năm 1918 - Giải BT Lịch sử 8
Bài 30: Phong trào yêu nước chống Pháp từ đầu thế kỉ XX đến năm 1918
(trang 144 sgk Lịch Sử 8): - Dựa vào đâu Hội Duy tân chủ trương bạo động vũ trang để giành độc lập? Em có suy nghĩ gì về chủ trương này?
Bài giải:
- Đầu thế kỉ XX, những người Việt Nam yêu nước do Phan Bội Châu đứng đầu đã cùng đồng thuận lập ra Hội Duy tân.
+ Hội được lập ra với mục đích là đánh Pháp, giành lại độc lập cho Tổ quốc.
+ Hội dự định dựa vào Nhật để xúc tiến việc chuẩn bị bạo động vì cho rằng Nhật Bản là nước cùng màu da, cùng văn hóa (đồng chủng, đồng văn), nước Nhật đi theo con đường tư bản chủ nghĩa trở nên giàu mạnh, thoát khởi đế quốc xâm lược, nên có thể dựa vào Nhật.
- Nhận xét: Đây là một chủ trương sai lầm, ấu trĩ vì Nhật Bản là một nước đế quốc, bản chất chẳng khác gì đế quốc Pháp.
(trang 145 sgk Lịch Sử 8): - Những hoạt động của Đông Kinh nghĩa thục?
Bài giải:
+ Tháng 3/1907: Lương Vãn Can, Nguyễn Quyền lập trường học lấy tên là Đông Kinh nghĩa thục. Trường dạy các môn khoa học thường thức, tổ chức các buổi diễn thuyết, bình văn, xuất bản sách báo tuyên truyền về tinh thần yêu nước,...
+ Phạm vi hoạt động khá rộng, tiêu biểu ở Hà Nội, Hà Đông, Sơn Tây, Bắc Ninh, Hưng Yên, Hải Dương, Thái Bình...
+ Tháng 11/1907: Thực dân Pháp ra lệnh đóng cửa trường.
(trang 145 sgk Lịch Sử 8): - Đông Kinh nghĩa thục có ảnh hưởng gì đến phong trào yêu nước chống Pháp ở nước ta?
Bài giải:
Những ảnh hưởng của Đông Kinh nghĩa thục tới phong trào yêu nước chống Pháp ở nước ta như sau:
- Đông Kinh nghĩa thục là một tổ chức cách mạng, có phân công, phân nhiệm, mục đích rõ ràng, có cơ sở địa phương.
- Đông Kinh nghĩa thục đã nâng cao lòng yêu nước và chí tiến thủ cho quần chúng nhân dân, truyền bá một nền tư tưởng, học thuật mới, một nếp sống mới, tiến bộ, hỗ trợ phong trào Đông du, Duy tân.
- Đông Kinh nghĩa thục chống lại nền giáo dục cũ, cổ vũ cái mới (học chữ Quốc ngữ), phá bỏ và lên án phong tục, tập quán lạc hậu.
- Đông Kinh nghĩa thục tố cáo tội ác của thực dân Pháp, thức tỉnh đồng bào.
(trang 146 sgk Lịch Sử 8): - Em hãy nêu những thay đồi trong chính sách về kinh tế, xã hội của Pháp ở Việt Nam trong những năm Chiến tranh thế giới thứ nhất. Giải thích tại sao có sự thay đổi này?
Bài giải:
- Năm 1918, Chiến tranh thế giới thứ nhất bùng nổ, Việt Nam trở thành đối tượng để thực dân Pháp vơ vét sức người, sức của phục vụ chiến tranh.
- Thực dân Pháp ráo riết bắt lính thợ đẩy ra chiến trường, phá cây lương thực, trồng cây công nghiệp và đẩy mạnh khai thác mỏ lấy kim loại phục vụ chiến tranh
- Lừa gạt nhân dân mua công trái để bòn rút về tài chính, tất cả những hành động đó đều nhằm mục đích cung cấp cho chiến tranh.
(trang 148 sgk Lịch Sử 8): - Trình bày những nét lớn về hai cuộc khởi nghĩa của binh lính ở Huế và Thái Nguyên.
Bài giải:
* Những nét lớn về hai cuộc khởi nghĩa của binh lính ở Huế và Thái Nguyên.
| Các cuộc khởi nghĩa | Vụ mưu khởi nghĩa ở Huế (1916) | Khởi nghĩa ở Thái Nguyên (1917) |
| Nguyên nhân | Pháp mở chiến dịch bắt lính để đưa sang chiến trường châu Âu | Binh lính được giác ngộ phối hợp với tù trưởng chính trị khởi nghĩa. |
| Lãnh đạo | Thái Phiên, Trần Cao Vân, mời vua Duy Tân tham gia | Lương Ngọc Quyến, Trịnh Văn Cấn |
| Diễn biến chính | Dự kiến vào đêm 3 rạng sáng 4/5/1916 tại Huế nhưng bị lộ, âm mưu khởi nghĩa không thành | Giết chết tên giám binh, phá nhà lao, thả tù chính trị, chiếm các công sở, làm chủ tỉnh lị, nhưng không chiếm được trại lính nên bị phản công. |
| Kết quả | Thái Phiên, Trần Cao Vân bị xử tử, vua Duy Tân bị đày sang châu Phi | Kéo dài 5 tháng nhưng thất bại, Trịnh Văn Cấn tự sát |
(trang 148 sgk Lịch Sử 8): - Hai cuộc khởi nghĩa trên có những đặc điểm gì về lực lượng tham gia và phương pháp tiến hành?
Bài giải:
Nhận xét:
- Lực lượng tham gia hai cuộc khởi nghĩa trên đều là những binh lính người Việt trong quân đội Pháp. Thành phần lãnh đạo gồm những sĩ phu yêu nước, có tư tưởng tiến bộ.
- Phương thúc tiến hành: Bạo động vũ trang.
(trang 149 sgk Lịch Sử 8): - Tại sao Nguyễn Tất Thành lại ra đi tìm đường cứu nước mới?
Bài giải:
- Nguyễn Tất Thành sinh ra và lớn lên trong hoàn cảnh nước nhà rơi vào tay thực dân Pháp.
- Nhiều cuộc khởi nghĩa, phong trào đấu tranh nổ ra liên tiếp nhưng đều thất bại.
- Đau xót trước cảnh nước mất, nhà tan cùng sự thất bại của các phong trào yêu nước đầu thế kỉ XX; sự đàn áp, bóc lột tàn bạo của thực dân Pháp đã thôi thúc Nguyễn Tất Thành ra đi tìm con đường cứu nước mới cho dân tộc.
(trang 149 sgk Lịch Sử 8): - Hướng đi của Người có gì mới so với những nhà yêu nước chống Pháp trước đó?
Bài giải:
Hướng đi của Người có sự đổi mới so với những nhà yêu nước chống Pháp trước đó, cụ thể:
- Các nhà yêu nước chống Pháp là các sĩ phu phong kiến. Họ mong muốn giải phóng dân tộc, thiết lập lại chế độ phong kiến, hoặc các sĩ phu tân học trẻ tuổi đi theo con đường dân chủ tư sản, thiết lập chế độ quân chủ lập hiến, chế độ cộng hòa.
- Nguyễn Tất Thành đi sang phương Tây để tìm hiểu tại sao nước Pháp thống trị nước mình và thực chất của các từ “Tự do - Bình đẳng – Bác ái”, xác đinh con đường cứu nước đúng đắn cho dân tộc.
Bài 1 (trang 149 sgk Lịch sử 8): Lập bảng thống kê những phong trào yêu nước chủ yếu đầu thế kỉ XX theo mẫu
Bài giải:| Phong trào | Mục đích | Hình thức và nội dung hoạt động chủ yếu |
| Phong trào Đông du (1905-1909) | Giành độc lập dân tộc, xây dựng xã hội tiến bộ. | Bạo động vũ trang để giành độc lập, cầu viện Nhật Bản. |
| Đông Kinh nghĩa thục (1907) | Giành độc lập, xây dựng xã hội tiến bộ. | Truyền bá tư tưởng mới, vận động chấn hưng đất nước. |
| Cuộc vận động Duy Tân ở Trung Kì (1908) | Nâng cao ý thức tự cường để đi đến giành độc lập. | Mở trường, diễn thuyết, tuyên truyền, đả phá những phong tục lạc hậu, bỏ cái cũ, học theo cái mới, cổ động mở mang công thương nghiệp. |
| Phong trào chống thuế ở Trung Kì (1908) | Chống đi phu, chống sưu thuế. | Từ đấu tranh hòa bình, phong trào dần thiên về xu hướng bạo động. |
Bài 2 (trang 149): Em hãy nêu một số điểm giống và khác nhau giữa các phong trào yêu nước đầu thế kỉ XX với phong trào yêu nước cuối thế kỉ XIX như về mục đích, lực lượng tham gia, hình thức đấu tranh.
Bài giải:| Các nội dung chủ yếu | Xu hướng cứu nước cuối thế kỉ XIX | Xu hướng cứu nước đầu thế kỉ XX |
| Mục đích | Đánh Pháp, giành độc lập dân tộc, xây dựng lại chế độ phong kiến. | Đánh Pháp, giành độc lập dân tộc, kết hợp với cải cách xã hội, xây dựng chế độ quân chủ lập hiến và cộng hòa tư sản. |
| Thành phần lãnh đạo | Văn thân, sĩ phu phong kiến yêu nước | Tầng lớp Nho học trẻ đang trên con đường tư sản hóa. |
| Hình thức hoạt động | Vũ trang | Vũ trang, tuyên truyền giáo dục, vận động cải cách xã hội, kết hợp lực lượng bên trong và bên ngoài. |
| Tổ chức | Theo lề lối phong kiến | Biến đấu tranh giai cấp thành tổ chức chính trị sơ khai. |
| Lực lượng tham gia | Đông nhưng hạn chế | Nhiều tầng lớp, giai cấp, thành phần xã hội. |
Bài 3 (trang 149 sgk Lịch sử 8): Em hãy trình bày đặc điểm nổi bật của phong trào yêu nước trong những năm 1914 - 1918.
Bài giải:Đặc điểm nổi bật của phong trào yêu nước trong những năm 1914 - 1918:
- Lực lượng tham gia gồm đông đảo các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là vai trò của binh lính người Việt trong quân đội Pháp.
- Phương pháp đấu tranh chủ yếu là khởi nghĩa vũ trang.
- Địa bàn: Diễn ra lẻ tẻ từ Bắc đến Nam.
- Kết quả: Lần lượt bị thất bại.