Bài 1: Các cuộc phát kiến địa lý thế kỉ XV-XVI - trang 3 Khoa học xã hội 7 Tập 1 VNEN

Câu hỏi trang 3 Khoa học xã hội 7 Tập 1 VNEN: Quan sát các hình ảnh, hãy cho biết các hình ảnh đó liên quan tới nội dung nào của lịch sử nhân loại. Nêu hiểu biết của em về nội dung đó.

Hướng dẫn giải:

- Các hình ảnh trên liên quan đến các cuộc phát kiến địa lý thế kỉ XV-XVI.

- Ở thời kì đó người ta đã đóng được các con tàu có bánh lái và hệ thống buồm lớn như tàu Ca-ra-ven.

- La bàn giúp xác định phương hướng trong hành trình tìm những vùng đất mới.

- C. Cô-lôm-bô là người tìm ra châu Mỹ.

1. Tìm hiểu về nguyên nhân và điều kiện của các cuộc pháp kiến địa lí

Câu hỏi trang 4 Khoa học xã hội 7 Tập 1 VNEN. Đọc thông tin kết hợp quan sát hình ảnh, hãy:

- Miêu tả cảnh hoạt động của con người trong hình 4. Theo em, hình ảnh này có mối quan hệ như thế nào với các cuộc phát kiến địa lí?

- Trình bày nguyên nhân và điều kiện dẫn đến các cuộc phát kiến địa lí thế kỉ XV – XVI. Hãy nêu tác dụng của từng tiến bộ khoa học – kĩ thuật đối với các cuộc phát kiến địa lí.

Hướng dẫn giải:

- Trong hình 4 là một bức tranh miêu tả hoạt động trao đổi buôn bán tại các thành thị châu Âu rất sôi nổi và tập nập. Mọi người đang mua vải – một nguyên liệu quý ở thế kỉ XV.

=> Hình ảnh này cho thấy nhu cầu nguyên liệu và thị trường mới ngày càng cao, là nguyên nhân dẫn đến các cuộc phát kiến địa lí.

- Nguyên nhân và điều kiện dẫn đến các cuộc phát kiến địa lí thế kỉ XV – XVI: là do nhu cầu phát triển sản xuất nên các thương nhân châu Âu cần rất nhiều vàng bạc, nguyên liệu và thị trường mới.

- Tác dụng của từng tiến bộ khoa học - kĩ thuật đối với các cuộc phát kiến địa lí:

+ Vẽ được nhiều bản đồ, hải đồ: biết được các vùng đất, hòn đảo có cư dân.

+ Máy đo góc thiên văn, la bàn: định hướng phương hướng.

+ Kĩ thuật đóng tàu phát triển: đóng được các con tàu có bánh lái và hệ thống buồm lớn như tàu Ca-ra-ven.

2. Khám phá về hành trình của các nhà thám hiểm đường biển cuối thế kỉ XV – đầu thế kỉ XVI

Câu hỏi trang 5 Khoa học xã hội 7 Tập 1 VNEN. Đọc thông tin kết hợp quan sát hình ảnh, hãy:

- Trình bày các cuộc phát kiến địa lí của B. Đi-a-xơ, Va-xcô đơ Ga-ma, C. Cô-lôm-bô, Ph. Ma-gien-lan trên lược đồ và đánh giá công lao của họ.

- Miêu tả quang cảnh cảng Li-xbon (Bồ Đào Nha) nửa cuối thế kỉ XV qua hình 8.

- Nêu hướng đi trong các cuộc phát kiến địa lí và kết quả đạt được của các nhà hàng hải Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha.

Hướng dẫn giải:

* Các cuộc phát kiến địa lí của B. Đi-a-xơ, Va-xcô đơ Ga-ma, C. Cô-lôm-bô, Ph. Ma-gien-lan trên lược đồ:

- Năm 1487, B. Đi-a-xơ đã đi vòng qua điểm cực Nam châu Phi.

- Năm 1498, Va-xcô đơ Ga-ma cập bến Ca-li-cút (Ấn Độ).

- Năm 1492, C. Cô-lôm-bô tìm ra châu Mĩ.

- Từ năm 1519 đến năm 1522, đoàn thám hiểm của Ph. Ma-gien-lan lần đầu tiên đi vòng quanh Trái Đất.

=> Những phát kiến địa lí của các nhà thám hiểm đã mở ra một trang mới trong lịch sử loài người: khẳng định Trái Đất hình cầu và mở ra những con đường mới, khám phá những vùng đất mới => Thị trường thế giới được mở rộng.

* Quang cảnh cảng Li-xbon (Bồ Đào Nha) nửa cuối thế kỉ XV qua hình 8: Qua hình 8, quang cảnh cảng Li-xbon (Bồ Đào Nha) nửa cuối thế kỉ XV hiện lên với sự nhộn nhịp, đông vi, tấp nập. Tàu bè ra vào liên tục, thương buôn trao đổi hàng hóa đông đúc.

* Hướng đi trong các cuộc phát kiến địa lí và kết quả đạt được của các nhà hàng hải Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha:

- Các cuộc phát kiến địa lí xuất phát từ thủ đô Li-xbon (Bồ Đào Nha) đi một vòng từ Đại Tây Dương qua Thái Bình Dương đến Ấn Độ Dương.

=> Kết quả: Tìm ra những vùng đất mới như châu Mĩ.

3. Tìm hiểu hệ quả của các cuộc phát kiến địa lí

Câu hỏi trang 6 Khoa học xã hội 7 Tập 1 VNEN: Đọc thông tin kết hợp quan sát hình ảnh, hãy:

- Trình bày những tác động tích cực của các cuộc phát kiến địa lí. Trong những tác động đó, theo em tác động nào là quan trọng nhất? Vì sao?

- Miêu tả hình 12 và 13. Những hình ảnh này chứng tỏ điều gì? Em có nhận xét gì về số phận những nhân vật trong hình?

Hướng dẫn giải:

* Những tác động tích cực của các cuộc phát kiến địa lí:

- Thúc đẩy sản xuất phát triển -> nhu cầu về vốn, nguyên liệu và thị trường tiêu thụ ngày càng cao -> thương nghiệp châu Âu phát triển.

- Khoa học kĩ thuật phát triển, con người có hiểu biết về Trái Đất, bản đồ, công cụ, biết đóng tàu lớn.

=> Trong những tác động đó, theo em tác động quan trọng nhất là thúc đẩy sản xuất, giải quyết nhu cầu về nguyên liệu, thị trường và mang lại nguồn lợi lớn vì nguyên liệu và thị trường là nhu cầu cấp thiết nhất lúc bấy giờ.

* Miêu tả hình 12 và hình 13:

- Hình 12 miêu tả cảnh hàng nghìn người châu Phi bị bắt lên tàu chở sang châu Mĩ.

- Hình 13 miêu tả cảnh người thổ dân da đỏ bị bắt sau những cuộc xung đột với thương nhân châu Âu

=> Những hình ảnh này chứng tỏ: các cuộc phát kiến địa lý đã làm nảy sinh quá trình cướp bóc thuộc địa và buôn bán nô lệ.

- Số phận của những người trong hình: bị bóc lột sức lao động, coi thường, khinh bỉ, bị coi như một món hàng để buôn bán và trao đổi.

Câu hỏi trang 7 Khoa học xã hội 7 Tập 1 VNEN:

1. Dựa vài nội dung bài học, em hãy lập bảng sau vào vở và điền nội dung phù hợp về các cuộc phát kiến địa lí.

Hướng dẫn giải:

2. Hãy nối tên nhân vật ở cột bên trái với nội dung ở cột bên phải sao cho phù hợp

Hướng dẫn giải:

1-b, 2-a, 3-c, 4-d.

3. Em hãy giới thiệu cho bạn về hành trình vòng quanh thế giới bằng đường biển của Ph. Ma-gien-lan.

Hướng dẫn giải:

* Hành trình vòng quanh thế giới bằng đường biển của Ph. Ma-gien-lan:

- Năm 1519: Ph. Ma-gien-lan bắt đầu xuất phát từ cảng Li-xbon. Ông đã đi qua điểm cực nam Nam Mĩ và vượt Thái Bình Dương.

- Sau đó ông đến Phi-lip-pin, ông đã mất tại đây. Các đồng đội còn lại vượt tiếp Ấn Độ Dương và đến điểm cực nam châu Phi.

4. Các nhà hàng hải châu Âu đã mua những mặt hàng gì ở châu Á? Tại sao họ lại mua những mặt hàng đó?

Hướng dẫn giải:

- Các nhà hàng hải châu Âu chủ yếu mua lụa và hương liệu ở châu Á.

- Lí do họ mua những mặt hàng đó là do ở châu Âu, lụa và hương liệu là những thứ hàng hiếm và quý, người châu Âu chưa thể tự sản xuất ra những mặt hàng này.

Câu hỏi trang 8 Khoa học xã hội 7 Tập 1 VNEN:

1. Là người dân châu Á, em có thái độ như thế nào về sự có mặt của người châu Âu tại các nước châu Á sau các cuộc phát kiến địa lí?

Hướng dẫn giải:

- Là một người châu Á, em cảm thấy vui khi gặp gỡ, giao lưu với người châu Âu sau cuộc phát kiến địa lí.

- Bên cạnh đó, cũng phản đối và lên án các hành vi như buôn bán nô lệ, bóc lột sức lao động…

2. Nếu sống ở thế kỉ XV em có tán thành hướng đi tìm con đường sang phương Đông của C. Cô-lôm-bô không? Vì sao?

Hướng dẫn giải:

Nếu sống ở thế kỉ XV em hoàn toàn tán thành hướng đi tìm con đường sang phương Đông của C. Cô-lôm-bô vì:

- Có thể tìm ra được những vùng đất mới.

- Tạo điều kiện gặp gỡ, giao lưu văn hóa, hàng hóa giữa các nước châu Âu và châu Á.

3. Tại sao người ta lại gọi châu Âu là lục địa “già”, châu Mĩ là lục địa “trẻ”

Hướng dẫn giải:

- Gọi châu Âu là lục địa “già” vì châu Âu được tìm ra trước. Con người đã sinh sống, xây dựng và phát triển châu Âu từ lâu.

- Nói châu Mĩ là lục địa “trẻ” vì châu Mĩ được người châu Âu (cụ thể là C. Cô-lôm-bô) tìm ra sau. Sau đó mới bắt đầu đưa người châu Âu sang sinh sống và phát triển.

Câu hỏi trang 8 Khoa học xã hội 7 Tập 1 VNEN: Sưu tầm tư liệu và sự nghiệp của các nhà hàng hải châu Âu thế kỉ XV-XVI.

Hướng dẫn giải:

Sự phát triển nhanh chóng của lực lượng sản xuất đã làm cho nhu cầu về hương liệu, vàng bạc, thị trường ngày một tăng. Nhưng từ thế kỉ XV, con đường giao lưu buôn bán qua Tây Á và Địa Trung Hải lại do người Ả-rập độc chiếm. Vấn đề cấp thiết đang được đặt ra là phải tìm con đường thương mại giữa phương Đông và châu Âu.

Vào thời điểm đó, khoa học - kĩ thuật có những bước tiến quan trọng. Đây chính là tiền đề cho các cuộc phát kiến địa lí.

Các nhà hàng hải hiểu biết nhiều về đại dương, có quan niệm đúng đắn về hình dạng Trái Đất. Người ta đã vẽ được nhiềubản đồ, hải đồ ghi rõ các vùng đất, các hòn đảo có cư dân. Máy đo góc thiên văn, la bàn được sử dụng trong việc định hướng giữa đại dương bao la. Kĩ thuật đóng tàu có những tiến bộ mới, đóng được tàu có bánh lái và hệ thống buồm lớn như loại tàu Ca-ra-ven.

Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha là những nước tiên phong trong các cuộc thám hiểm, khám phá ra những miền đất mới.

Năm 1487, B. Đi-a-xơ (1450 - 1500) là hiệp sĩ “Hoàng gia” đã dẫn đầu đoàn thám hiểm đi vòng qua cực Nam của châu Phi. Điểm đó được ông đặt tên là mũi lão Tố, sau gọi là mũi Hảo Vọng.

Tháng 8 -1492, C. Cô-lôm-bô (1451? - 1506) đã dẫn đầu đoàn thuỷ thủ Tây Ban Nha đi về hướng Tây. Sau hơn 2 tháng lênh đênh trên Đại Tây Dương, ông đã dẫn dến một số đảo thuộc vùng biển Ca-ri-bê ngày nay, nhưng ông tưởng đây là miền “Đông Ấn Độ”, cô-lôm-bô được coi là người phát hiện ra châu Mĩ.

Tháng 7-1497, Va-xcô đơ Ga-ma (1469? - 1524) chỉ huy đoàn thuyền Bồ Đào Nha rời cảng Li-xbon, đi tìm xứ sở huyền thoại của hương liệu và vàng ở phương Đông. Tháng 5 -1498, ông đã đến Ca-li-cút thuộc bờ Tây Nam Ấn Độ. Trở về Li-xbon, Va-xcô đơ Ga-ma được phong làm Phó vương Ấn Độ.

Ph. Ma-gien-lan (1480 -1521) là người đã thực hiện chuyên đi đầu tiên vòng quanh thế giới bằng đường biển từ năm 1519 đến năm 1522. Đoàn tàu của ông đi vòng qua điểm cực Nam của Nam Mĩ (sau này được gọi là eo biển Ma-gien-lan) tiến vào đại dương, mà ông đặt tên là Thái Bình Dương. Tại Phi-líp-pin, ông bị thiệt mạng trong lúc giao tranh với thổ dân. Cuối cùng, đoàn thám hiểm chỉ còn 1 thuyền và 18 thuỷ thủ đã về đến bờ biển Tây Ban Nha.

Phát kiến địa lí đã mở ra một trang mới trong tiến trình phát triển của lịch loài người. Nó đã khẳng định Trái Đất hình cầu, mở ra những con đường mới những vùng đất mới, những dân tộc mới, những kiến thức mới, tăng cường giao lưu văn hoá giữa các châu lục. Thị trường thế giới được mở rộng, hàng hải quốc tế phát triển. Đồng thời, nó cũng thúc đẩy quá trình khủng hoảng, tan rã của quan hệ phong kiến và sự ra đời của chủ nghĩa tư bản ở châu Âu. Tuy nhiên cùng với những yếu tố tích cực, các cuộc phát kiến địa lí đã nảy sinh quá trình cướp bóc thuộc địa và buôn bán nô lệ.