Tuần 4 (trang 23 VBT Tiếng Việt 4 Tập 1)
1) Điền vào chỗ trống tiếng có âm đầu là d, r hoặc gi:
- Nhạc của tre, nhạc của trúc là khúc nhạc của đồng quê. Nhớ một buổi trưa nào, nồm nam cơn... thổi, khóm tre làng rung lên man mác bản nhạc đồng quê.
- Diều bay, diều lá tre bay ngang lưng trời. Sáo tre, sáo trúc bay ngang lưng trời. ... đưa tiếng sáo, ... nâng cánh....
Trả lời:
- Nhạc của trúc, nhạc của tre chính là khúc nhạc của đồng quê. Nhớ một buổi trưa nào, nồm nam cơn gió thổi, khóm tre làng rung lên man mác bản nhạc đồng quê.
- Diều bay, diều lá tre bay lưng trời. Sáo tre, sáo trúc bay ngang lưng trời. Gió đưa tiếng sáo, gió nâng cánh diều.
2) Điền vào chỗ trống âng hoặc ân:
Vua Hùng một buổi sáng đi săn
Trưa tròn bóng nắng nghỉ ch..... nơi này
D..... d..... một quà xôi đầy
Bánh chưng mấy cặp, bánh giầy mấy đôi.
- Nơi ấy ngôi sao khuya.
Soi vào trong giấc ngủ
Ngọn đèn khuya bóng mẹ
Sáng một v..... trên s.....
Nơi cà nhà tiễn ch.....
Anh tôi đi bộ đội
Bao niềm vui nỗi đợi
Nắng nửa thềm nghiêng nghiêng.
Trả lời:
Vua Hùng một buổi sáng đi săn
Trưa tròn bóng nắng nghỉ chân nơi này
Dân dâng một quả xôi đầy
Bánh chưng mấy cặp, bánh giầy mấy đôi.
- Nơi ấy ngôi sao khuya.
Soi vào trong giấc ngủ
Ngọn đèn khuya bóng mẹ
Sáng một vầng trên sân
Nơi cà nhà tiễn chân
Anh tôi đi bộ đội
Bao niềm vui nỗi đợi
Nắng nửa thềm nghiêng nghiêng.
TỪ GHÉP VÀ TỪ LÁY
I. Nhận xét
Xếp các từ phức được in đậm trong các câu thơ dưới đây thành 2 nhóm:
- Tôi nghe truyện cổ thầm thì
Lời cha ông dạy cũng vì đời sau.
- Thuyền ta chầm chậm vào Ba Bể
Núi dựng cheo leo, hồ lặng im
Lá rừng với gió ngân se sẽ
Hoạ tiếng lòng ta với tiếng chim.
a) Từ phức do các tiếng có nghĩa tạo thành.
b) Từ phức do các tiếng có âm đầu, vần hoặc cả vần lẫn âm đầu lặp lại nhau tạo thành.
Trả lời:
a, cha ông, truyện cổ, lặng im
b, Ba Bể, cheo leo, chầm chậm, se sẽ.
II. Luyện tập
1) Xếp các từ phức được in nghiêng trong những câu sau đây thành 2 loại: từ ghép và từ láy. Biết rằng các tiếng in đậm là các tiếng có nghĩa:
a) Nhân dân ghi nhớ tới công ơn Chú Đồng Tử, lập đền thờ ở nhiều nơi bên sông Hồng. Cũng từ đó mà hàng năm, suốt mấy tháng mùa xuân, cả một vùng bờ bãi sông Hồng lại nô nức làm lễ, mở hội để tưởng nhớ tới ông.
b) Dáng tre vươn cao mộc mạc, màu tre tươi nhũn nhặn. Rồi tre lớn lên, cứng cáp, dẻo dai, vững chắc. Tre trông thanh cao, giản dị, nhưng chí khí như người. .
| Từ ghép | Từ láy | |
| Đoạn a | ghi nhớ,..................... | nô nức, ..................... |
| Đoạn b | ..................... | ..................... |
Trả lời:
| Từ ghép | Từ láy | |
| Đoạn a | đền thờ, ghi nhớ, tưởng nhớ | nô nức, bờ bãi |
| Đoạn b | vững chắc, thanh cao | mộc mạc, nhũn nhặn, cứng cáp, dẻo dai |
2) Tìm và viết các từ láy, từ ghép có chứa các tiếng sau vào ô thích hợp:
| Từ ghép | Từ láy | |
| Ngay | ngay thẳng, ........................ | ngay ngắn...................... |
| Thẳng | ............................... | ................................... |
| Thật | ................................ | ................................... |
Trả lời:
| Từ ghép | Từ láy | |
| Ngay | ngay thẳng, ngay thật | ngay ngắn |
| Thẳng | thẳng cánh, thẳng băng, thẳng đứng, thẳng đuột, thẳng tắp | thẳng thắn, thẳng thớm |
| Thật | chân thật, thật lòng, thật tâm, thành thật, thật tình | thật thà |
CỐT TRUYỆN
I. Nhận xét
1) Ghi lại các sự việc chính trong truyện Dế Mèn bênh vực kẻ yếu:
Sự việc 1: Dế Mèn gặp chị Nhà Trò đang gục đầu khóc bên tảng đá.
Sự việc 2:.....................................................
Sự việc 3:.....................................................
............ :.....................................................
............ :.....................................................
Trả lời:
Sự việc 1 Dế Mèn gặp chị Nhà Trò đang gục đầu khóc bên tảng đá.
Sự việc 2: Dế Mèn bèn gạn hỏi, Nhà Trò kể lại tình cảnh của bản thân: bị bọn nhện ức hiếp và còn đòi ăn thịt.
Sự việc 3: Dế Mèn nghe thấy liền tức giận, phẫn nộ cùng Nhà Trò đi tới chỗ bọn nhện đang mai phục.
Sự việc 4: Gặp bọn nhện, Dế Mèn liền ra oai, lên án sự vô tâm, tàn nhẫn của chúng bằng cách phá vòng vây hãm Nhà Trò.
Sự việc 5: Bọn nhện sợ quá phải nghe theo. Nhà Trò thoát nạn.
2) Theo em cốt truyện là:
Trả lời:
Một chuỗi các sự việc làm nòng cốt cho diễn biến của truyện.
3) Cốt truyện gồm các phần nào? Nêu tác dụng của mỗi phần
- Các phần của cốt truyện:
Mở đầu.........................
- Tác dụng:
+ Mở đầu: Sự việc mở đầu, khơi nguồn cho những sự việc khác.
.........................................................
Trả lời:
Mở bài: Sự việc mở đầu, khơi nguồn cho những sự việc khác.
Diễn biến: Những sự việc chính kế tiếp nhau đã thể hiện lên tính cách của nhân vật và ý nghĩa của truyện.
Kết thúc: Kết quả của những sự việc ở phẩn mở đầu và phần chính.
II - Luyện tập
1) Hãy sắp xếp lại những sự việc chính dưới đây của truyện cổ tích Cây khế (bằng cách đánh số thứ tự 1,2,3, ... vào
Chim chở người em ra đảo hoang lấy vàng, nhờ thế mà người em trở nên giàu có.
Cha mẹ chết, người anh chia tài sản, người em chỉ nhận được cây khế.
Người anh nghe chuyện, đổi hết gia tài của mình để lấy cây khế, người em bằng lòng.
Cây khế có quả, chim lại đến ăn, người anh phàn nàn và chim hẹn sẽ trả ơn bằng vàng.
Chim lại đến ăn, mọi chuyện vẫn diễn ra như cũ, nhưng người anh vì tham nên may túi quá to và lấy quá nhiều vàng.
Người anh bị rơi xuống biển và chết.
Trả lời:
3 - Chim chở người em ra đảo hoang lấy vàng, nhờ thế mà người em trở nên giàu có.
1 - Cha mẹ chết, người anh chia tài sản, người em chỉ nhận được cây khế.
4 - Người anh nghe chuyện, đổi hết gia tài của mình để lấy cây khế, người em bằng lòng.
2 - Cây khế có quả, chim lại đến ăn, người anh phàn nàn và chim hẹn sẽ trả ơn bằng vàng.
5 - Chim lại đến ăn, mọi chuyện vẫn diễn ra như cũ, nhưng người anh vì tham nên may túi quá to và lấy quá nhiều vàng.
6 - Người anh bị rơi xuống biển và chết.
2) Dựa vào cốt truyện trên, em hãy viết lại câu truyện Cây khế:
Trả lời:
Ngày xưa, ở một nhà nọ có hai anh em trai. Khi cha mẹ qua đời, người anh chia tài sản, người em chỉ nhận được cây khế.
Người em chăm sóc cây khế rất cẩn thận. Đến mùa, cây khế ra qua sai trĩu cành, có một con chim phượng hoàng tới ăn khế. Người em buồn bã nói với chim rằng: "Chim ơi, tôi chỉ có một cây khế này thôi, chim ăn hết trái rồi thì tôi lấy gì mà sống đây"? Chim phượng hoàng nghe vậy liền đáp: "Ăn một quả khế, trả 1 cục vàng, mang túi 3 gang, mang đi mà đựng", rồi liễn vỗ cánh bay đi. Người em nghe lời phượng hoàng nói liền bàn với vợ may một cái túi nhỏ. Hôm sau, đúng hẹn phượng hoàng tới chở người em vượt biển khơi đến một hòn đảo hoang có rất nhiều vàng bạc. Người em lấy vàng cho vào chiếc tủi nhỏ rồi leo lên lưng chim trở về. Từ đó, anh trở thành người giàu có. Có tiền, anh ra sức giúp đỡ những người dân gặp cảnh nghèo khó, bần hàn như mình trước đây. Tiếng lành đồn xa. Một hôm, người anh trai nghe chuyện liền đến nhà người em chơi. Anh ta ra sức hỏi, người em, vì là người thật thà nên người em đã kể lại câu chuyện. Người anh nghe thấy vậy, nổi máu tham nên gạ em đổi cây khế cho mình. Không thể từ chối ý của anh, người em vui vẻ đổi cây khế cho anh. Người anh ngày đêm chờ đợi chim phượng hoàng trở lại. Rồi mùa khế chín cũng tới. Chim phượng hoàng lại đến ăn khế, người anh cũng bắt chước người em, hắn giả kêu khổ với chim. Chim cũng hẹn sẽ trả vàng cho hắn. Người anh vì tham lam nên may sẵn một chiếc túi thật to. Khi chim đưa hẳn ra đến đảo hoảng, hắn nhét vàng vào đầy túi và còn vào nhét khắp mình. Phượng hoàng chở người anh bay về. Nhưng vì túi vàng nặng quá. Bay đến giữa biển, chim kiệt sức, nghiêng cánh. Người anh bị rơi xuống biển và chết.
LUYỆN TẬP VỀ TỪ GHÉP VÀ TỪ LÁY
1) So sánh hai từ ghép: bánh trái, bánh rán:
- Từ ghép có nghĩa tổng hợp là: .......................................
- Từ ghép có nghĩa phân loại là: .......................................
Trả lời:
- Từ ghép có nghĩa tổng hợp là: bánh trái
- Từ ghép có nghĩa phân loại là: bánh rán
2) Viết các từ ghép (được in đậm) trong các câu sau đây vào nhóm thích hợp:
a) Từ ngoài vọng vào tiếng chuông xe điện lẫn tiếng chuông xe đạp lanh canh không ngớt, tiếng còi tàu hoả thét lên, tiếng bành xe đập trên đường ray và tiếng máy bay gầm rít trên bầu trời.
b) Dưới ô cửa máy bay hiện ra ruộng đồng, làng xóm, núi non. Những gò đống, bãi bờ với những mảng màu vàng, xanh, nâu, trắng và nhiều hình dạng khác nhau gợi ra những bức tranh đầy màu sắc.
Từ ghép có nghĩa tổng hợp: M: ruộng đồng,............................... .
Từ ghép có nghĩa phân loại: M: đường ray,................................
Trả lời:
Từ ghép có nghĩa tổng hợp là: M: núi non, gò đống, bãi bờ, ruộng đồng, làng xóm, hình dạng, màu sắc.
Từ ghép có nghĩa phân loại là: M: xe đạp, tàu hoả, đường ray, xe điện, máy bay.
3) Tìm những từ láy trong đoạn văn sau và viết vào dòng thích hợp:
Cây nhút nhát
Gió rào rào nổi lên. Có một tiếng động gì đó lạ lắm. Những chiếc lá khô lạt xạt lướt trên thảm cỏ. Cây xấu hổ bỗng co rúm mình lại. Nó bỗng nhiên thấy xung quanh lao xao. He hé mắt nhìn: không nhìn thấy gì lạ cả. Lúc bấy giờ nó mới mở bừng những con mắt lá và quả nhiên không nhìn thấy gì lạ thật.
- Từ láy có 2 tiếng giống nhau ở âm đầu là: ..................
- Từ láy có 2tiếng giống nhau ở vần là: ......................
- Từ láy có 2 tiếng giống nhau ở cả vần và âm đầu là:......................
Trả lời:
-Từ láy có 2 tiếng giống nhau ở âm đầu: nhút nhát
-Từ láy có 2 tiếng giống nhau ở vần: lao xao, rào rào, lạt xạt, he hé
-Từ láy có 2 tiếng giống nhau ở cả vần và âm đầu: rào rào, he hé
LUYỆN TẬP XÂY DỰNG CỐT TRUYỆN
Đề bài:
Hãy tưởng tượng và kể lại vắn tắt một câu chuyện gồm có 3 nhân vật: người con bằng tuổi em, bà mẹ ốm và một bà tiên.
(Chú ý: Em cần phải đọc kĩ gợi ý trong sách Tiếng Việt 4, tập một, trang 45, tưởng tượng, xây dựng cốt truyện dựa trên một trong hai gợi ý đã nêu. )
Trả lời:
Ngày xưa, ở một ngôi làng nọ có hai mẹ con sống nương tựa vào nhau. Một ngày kia, người mẹ bị ốm rất nặng. Người con trai của bà đã chăm sóc bà rất chu đáo. Cậu bé luôn ở bên giường để chăm mẹ suốt đêm. Nhưng bệnh tình của mẹ cậu vẫn không thuyên giảm. Một hôm cậu nghe được người trong làng mách rằng bệnh của mẹ cậu còn chữa được bằng một loại cây thuốc quý, mọc sâu trong rừng, nơi ấy vô cùng nguy hiểm. Cậu quyết tâm lên đường để tìm cây thuốc về chữa bệnh cho mẹ. Cậu nhờ hàng xóm chăm sóc mẹ mình và rồi tức tốc lên đường. Trên đường đi, cậu đã phải vượt qua không biết bao nhiêu là núi cao, khe sâu, thú dữ, gai nhọn. Nhưng những khó khăn đó đều không làm cậu sờn lòng. Thấy tấm lòng của cậu, bà tiên cảm động và đã ra tay giúp cậu. Cậu bé nhận được thuốc quý liền lạy tạ bà tiên rồi chạy thật nhanh về nhà đưa thuốc cho mẹ uống.
Bài trước: Tuần 3 (trang 17 VBT Tiếng Việt 4 Tập 1) Bài tiếp: Tuần 5 ( trang 30 VBT Tiếng Việt 4 Tập 1)