Nghị luận về một hiện tượng đời sống - Ngữ văn lớp 12
I. Kiến thức cơ bản
Đề bài: Nghị luận về một hiện tượng đời sống
* Mở bài:
Dẫn dắt vào đề, giới thiệu những vấn đề chung có tính thời sự mà xã hội quan tâm.
* Thân bài:
Bước 1: Trình bày thực trạng, hiện tượng đời sống được nêu ở đề bài
Bước 2: Phân tích các mặt đúng sai, lợi - hại, nêu nguyên nhân - tác hại của hiện tượng đời sống đó.
- Ảnh hưởng, tác động của hiện tượng đời sống đó đối với:
+ Cộng đồng, xã hội
+ Cá nhân mỗi người
Nguyên nhân:
+ Nguyên nhân khách quan
+ Nguyên nhân chủ quan
Bước 3: Bình luận, bày tỏ thái độ về hiện tượng xã hội nêu trên.
- Khẳng định: ý nghĩa, bài học từ hiện tượng đời sống đã nghị luận.
+ Phê phán, bác bỏ quan niệm, nhận thức sai trái liên quan tới hiện tượng bàn luận.
+ Hiện tượng được nhìn từ góc độ xã hội hiện đại, từ hiện tượng liên hệ tới các vấn đề có ý nghĩa thời đại.
Bước 4: Đưa ra giải pháp
- Dựa vào nguyên nhân đưa ra các cách khắc phục.
- Hạn chế các tác động xấu tới đời sống để ngăn chặn, hoặc phát triển.
+ Đối với bản thân
+ Đối với xã hội
* Kết bài
- Khẳng định chung về hiện tượng đời sống đã bàn
- Lời nhắn gửi, thức tỉnh tới mọi người (tùy theo vấn đề nghị luận)
II. Bài tập vận dụng
Bài 1: Lập dàn ý bài văn nghị luận về vấn đề bạo lực học đường
Bài 2: Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi:
Kỉ nguyên công nghệ mở ra con đường kết nối cũng như những hướng phát triển mới đối với con người, sự phát triển vượt bậc của công nghệ đang chi phối đời sống tinh thần của giới trẻ hiện nay. Con người tìm đến các trang mạng xã hội, các kênh thông tin để giải trí, thỏa mãn tinh thần của con người. Dần dần trở thành xu thế thời thượng chi phối, dẫn dắt con người. Con người trở nên “nghiện” mạng xã hội, bị lệ thuộc vào màn hình máy tính, điện thoại…
Hiện tượng “sống ảo” là một trong những hệ quả của thời đại công nghệ thông tin. Người dùng tự tạo ra thế giới ảo để thỏa mãn cái tôi cá nhân, thế giới đó không có tính trùng khớp với thực tế. Các trang mạng xã hội cho phép một người có thể kết bạn với nhiều người trên cộng đồng mạng lớn như facebook, twitter…Nhưng con người mất quá nhiều thời giờ để lướt, tìm kiếm thông tin trên mạng xã hội. Quên đi sự kết nối từ chính những người xung quanh. Việc nghiện mạng xã hội là hiện tượng phổ biến, thể hiện sự ham mê quá mức với thế giới ảo được tạo ra trên các trang mạng xã hội.
a, Trong đoạn trích trên, bàn về hiện tượng gì trong đời sống? Hiện tượng này diễn ra trong thời gian nào?
b, Tác giả đã sử dụng thao tác lập luận nào để bàn về hiện tượng nói trên? Nêu dẫn chứng và phân tích tác dụng của chúng.
c, Cách dùng từ, viết câu, diễn đạt độc đáo trong văn bản có tính thuyết phục ở điểm nào?
d, Anh chị rút ra bài học gì cho bản thân sau khi đọc văn bản trên
Gợi ý trả lời:
Bài 1: Lập dàn ý bài văn nghị luận về vấn đề bạo lực học đường.
* Mở bài:
- Đặt vấn đề: Vấn đề bạo lực học đường là vấn nạn trong trường học. Cần phải có biện pháp can thiệp kịp thời để đẩy lùi tình trạng này.
* Thân bài:
Nêu khái niệm bạo lực học đường:
- Bạo lực học đường là những hành vi dùng vũ lực thô bạo, thiếu đạo đức trong trường học.
- Xúc phạm, làm ảnh hưởng tới tinh thần, thể xác của người khác.
- Hành vi này ngày càng phổ biến trong môi trường trường học
* Hiện trạng của nạn bạo lực học đường
- Lăng mạ, xúc phạm, nói tục, chửi bậy với bạn bè.
- Lập bè, lập nhóm đánh nhau trong trường.
- Có thái độ không đúng với thầy cô.
- Thầy cô xúc phạm đến với học sinh.
* Nguyên nhân:
- Do ảnh hưởng từ môi trường bạo lực, thiếu văn hóa.
- Không có sự quan tâm, giáo dục đúng đắn từ phía gia đình, thầy cô
- Do học sinh không có mục tiêu sống rõ ràng.
- Tâm lý của lứa tuổi.
* Hậu quả nạn bạo lực học đường:
- Với người bị bạo lực:
+ Bị ảnh hưởng về tinh thần và thể chất
+ Làm cho gia đình, xã hội bất ổn
+ Mọi người chê trách, mất hết tương lai sự nghiệp
* Cách khắc phục, giải pháp
Nhà trường cần có biện pháp giáo dục, nâng cao nhận thức cho học sinh
- Cha mẹ cần chăm lo, quan tâm đến con cái nhiều hơn nhất là trong giai đoạn "nổi loạn"
- Bản thân mỗi cá nhân có sự quan tâm, chăm lo tới con cái.
- Hành động bản thân ngăn chặn tình trạng
* Kết luận:
Khẳng định bạo lực học đường là hành vi xấu cần đẩy lùi, nêu nhiệm vụ bản thân khi ngăn chặn tình trạng bạo lực.
Bài 2:
a, Trong đoạn trích trên bàn về hiện tượng nghiện mạng xã hội. Hiện tượng này diễn ra trong đời sống hiện đại khi con người dần tiến vào cuộc cách mạng công nghệ thông tin.
b, Tác giả sử dụng thao tác lập luận giải thích, lập luận chứng minh và lập luận bình luận.
c, Sử dụng từ ngữ liên quan tới vấn đề “nghiện” mạng xã hội, câu văn ngắn gọn, súc tích, diễn đạt độc đáo
d, Bài học rút ra cho bản thân: Cần sử dụng mạng xã hội một cách hợp lý, không sa đà, dành quá nhiều thời gian cho mạng xã hội mà bỏ quên các hoạt động ý nghĩa khác.
Bài trước: Nghị luận về một tư tưởng, đạo lí - Ngữ văn lớp 12 Bài tiếp: Phong cách ngôn ngữ khoa học - Ngữ văn lớp 12