I. Mục tiêu bài học
1. Kiến thức
- Biết được đôi nét về tình hình nước ta từ giữa thế kỉ I đến giữa thế kỉ VI:
+ Chính sách cai trị của phong kiến phương Bắc: sáp nhập nước ta vào lãnh thổ nhà Hán, tổ chức bộ máy cai trị, thi hành chính sách bóc lột và đồng hoá.
+ Sự phát triển nông nghiệp, thủ công nghiệp và thương nghiệp: sử dụng công cụ sản xuất, sử dụng sức kéo trâu, bò, trồng lúa hai vụ, nghề gốm, nghề dệt...
- Nhận xét về chính sách thống trị của nhà Hán.
2. Thái độ
- Có thái độ căm thù trước những chính sách tàn bạo của phong kiến Trung Quốc.
3. Kĩ năng
- Học sinh biết phân tích, đánh giá những thủ đoạn cai trị của phong kiến phương bắc thời bắc thuộc.
- Biết tìm nguyên nhân vì sao nhân dân ta không ngừng đấu tranh chống áp bức của phong kiến phương Bắc.
4. Định hướng phát triển năng lực
- Năng lực chung: Năng lực giao tiếp và hợp tác; tự học; giải quyết vấn đề.
- Năng lực chuyên biệt:
+ Tái hiện kiến thức lịch sử, xác định mối quan hệ giữa các sự kiện, hiện tượng lịch sử.
+ Quan sát những sản vật cống nộp, nhận xét về chính sách bóc lột của bọn đô hộ.
II. Phương pháp
Trực quan, phát vấn, thuyết trình, nhóm, phân tích, tổng hợp …
III. Phương tiện
- Ti vi.
- Máy vi tính.
IV. Chuẩn bị
1. Chuẩn bị của giáo viên
- Giáo án word và Powerpoint.
- Tranh ảnh về những sản vật cống nộp cho nhà Hán.
- Lược đồ Âu Lạc thế kỷ I – VI.
2. Chuẩn bị của học sinh
- Đọc trước sách giáo khoa và hoàn thành các nhiệm vụ được giao.
- Sưu tầm tranh ảnh liên quan đến bài học.
V. Tiến trình dạy học
1. Ổn định tổ chức
2. Kiểm tra bài cũ
3. Bài mới
3.1. Hoạt động khởi động
- Mục tiêu: Giúp học sinh nắm được các nội dung cơ bản bước đầu của bài học cần đạt được đó là đôi nét về tình hình nước ta từ giữa thế kỉ I đến giữa thế kỉ VI, đưa học sinh vào tìm hiểu nội dung bài học, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.
- Phương pháp: Trực quan, phát vấn.
- Thời gian: 3 phút.
- Tổ chức hoạt động: Giáo viên cho học sinh xem hình ảnh về về những sản vật cống nộp cho nhà Hán.
Hỏi: Em biết gì về những hình ảnh trên?
- Dự kiến sản phẩm: Học sinh trả lời.
Trên cơ sở đó giáo viên dẫn dắt vào bài mới: Mặc dù nhân dân ta đã đấu tranh rất dũng cảm, ngoan cường nhưng do lực lượng quá chênh lệch, cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng đã thất bại, đất nước ta bị phong kiến phương Bắc cai trị. Vậy chính sách cai trị của chúng như thế nào? Đời sống của nhân dân ta ra sao, bài học hôm nay chúng ta sẽ cùng đi tìm hiểu…
3.2. Hoạt động hình thành kiến thức
1. Hoạt động 1: Chế độ cai trị của các triều đại phong kiến phương Bắc đối với nước ta từ giữa thế kỉ I đến giữa thế kỉ VI
- Mục tiêu: Biết được nội dung chủ yếu các chính sách cai trị của phong kiến phương Bắc đối với dân ta.
- Phương pháp: Trực quan, phát vấn, thuyết trình, nhóm.
- Phương tiện
+ Ti vi.
+ Máy vi tính.
- Thời gian: 18 phút
- Tổ chức hoạt động
| Hoạt động của giáo viên và học sinh | Nội dung |
|---|
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập - Học sinh đọc mục 1 sách giáo khoa. - Chia lớp thành 6 nhóm và thảo luận câu hỏi: + Nhóm 1,2: Quan sát lược đồ Âu Lạc thế kỷ I – VI. Hỏi: Châu Giao có mấy quận, Miền đất Âu Lạc cũ gồm những quận nào? + Nhóm 3,4: Hỏi: Từ sau cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng, nhà Hán có sự thay đổi gì trong chính sách cai trị? Em có nhận xét gì về sự thay đổi này? + Nhóm 5,6: Hỏi: Vì sao người Hán đặc biệt chú trọng đánh vào thuế muối và thuế sắt? Em có nhận xét gì về chính sách bóc lột của bọn đô hộ? Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập Học sinh đọc sách giáo khoa và thực hiện yêu cầu. Giáo viên khuyến khích học sinh hợp tác với nhau khi thực khi thực hiện nhiệm vụ học tập, giáo viên theo dõi, hỗ trợ các nhóm làm việc bằng những hệ thống câu hỏi gợi mở (các câu hỏi này có thể gợi ý trong phần trình bày của các nhóm) Hỏi: Ngoài đàn áp bóc lột bằng thuế má... chúng còn thực hiện những chính sách gì? Hỏi: Tại sao nhà Hán tiếp tục thi hành chủ trương đưa người Hán sang ở nước ta? - Đồng hóa dân tộc ta. Hỏi: Nhà Hán đã sử dụng thủ đoạn gì để đồng hóa dân tộc ta? - Biến nước ta thành quận, huyện của Trung Quốc. Hỏi: Vì sao phong kiến phương Bắc muốn đồng hóa dân ta? - Xóa bỏ sự tồn tại của dân tộc ta. Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận - Các nhóm trình bày, phản biện. Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập Học sinh phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả. Giáo viên bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh giá, kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh. Chính xác hóa các kiến thức đã hình thành cho học sinh. | - Đầu thế kỉ III, nhà Ngô tách châu Giao thành Quảng Châu và Giao Châu - Đưa người Hán sang làm Huyện lệnh. - Thu nhiều thứ thuế, nặng nhất là thuế muối và thuế sắt, lao dịch và nộp cống nặng nề. - Tiếp tục đưa người Hán sang ở lẫn với dân ta, bắt dân ta phải theo phong tục tập quán của họ. |
2. Hoạt động 2: Sự phát triển nông nghiệp, thủ công nghiệp và thương nghiệp
- Mục tiêu: Biết được những biểu hiện thay đổi trong tình hình kinh tế nước ta từ thế kỉ I đến thế kỉ VI.
- Phương pháp: Trực quan, phát vấn, thuyết trình, nhóm.
- Phương tiện
+ Ti vi.
+ Máy vi tính.
- Thời gian: 17 phút
- Tổ chức hoạt động
| Hoạt động của giáo viên và học sinh | Nội dung |
|---|
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập - Học sinh đọc mục 2. Hỏi: Tại sao nhà hán nắm độc quyền về sắt? - Dụng cụ sắt mang lại hiệu quả lao động cao, kinh tế phát triển, vũ khí sắt có hiệu quả chiến đấu cao-> nhà Hán kìm hãm làm cho nền kinh tế không phát triển, dễ bề thống trị. Hỏi: Mặc dù bị hạn chế nhưng nghề sắt ở Giao Châu vẫn phát triển, vì sao? - Nghề sắt phát triển để rèn ra những dụng cụ sắc bén phục vụ cho sản xuất, rèn đúc vũ khí bảo vệ quốc gia. Hỏi: Căn cứ vào đâu khẳng định nghề sắt ở Giao Châu vẫn phát triển? - Di chỉ, mộ cổ tìm thấy nhiều công cụ… Hỏi: Những chi tiết nào chứng tỏ nền nông nghiệp Giao Châu vẫn phát triển? - Biết sử dụng trâu, bò làm sức kéo, trồng hai vụ lúa trong một năm… - Giáo viên: trực quan một số hình ảnh về sản phẩm nông nghiệp và thủ công. Khái quát lại, chốt ý. Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập Học sinh đọc sách giáo khoa và thực hiện yêu cầu. Giáo viên khuyến khích học sinh hợp tác với nhau khi thực khi thực hiện nhiệm vụ học tập, giáo viên theo dõi, hỗ trợ các nhóm làm việc bằng những hệ thống câu hỏi gợi mở (các câu hỏi này có thể gợi ý trong phần trình bày của các nhóm) Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận - Các nhóm trình bày, phản biện. Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập Học sinh phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả. Giáo viên bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh giá, kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh. Chính xác hóa các kiến thức đã hình thành cho học sinh. | - Mặc dù còn hạn chế về kĩ thuật, nhưng nghề sắt vẫn phát triển: các công cụ như rìu, mai, cuốc, dao... làm bằng sắt được sử dụng phổ biến. - Biết đắp đê phòng lụt, biết trồng lúa hai vụ một năm. - Nghề gốm, nghề dệt,... cũng được phát triển. - Các sản phẩm nông nghiệp và thủ công được trao đổi ở các chợ làng. Chính quyền đô hộ giữ độc quyền ngoại thương. |
3.3. Hoạt động luyện tập
- Mục tiêu: Nhằm củng cố, hệ thống hóa, hoàn thiện kiến thức mới mà học sinh đã được lĩnh hội ở các hoạt động của bài.
- Thời gian: 4 phút
- Phương thức tiến hành: Giáo viên giao nhiệm vụ cho học sinh và chủ yếu cho làm việc cá nhân, trả lời các câu hỏi trắc nghiệm. Trong quá trình làm việc học sinh có thể trao đổi với bạn hoặc thầy, cô giáo.
Giáo viên sử dụng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan, tự luận và yêu cầu học sinh chọn đáp án đúng trả lời trên bảng con (trắc nghiệm).
Câu 1: Dưới thời Ngô cai trị, nước Âu Lạc được gọi là
A. châu Giao.
B. Giao Châu.
C. Cửu Chân.
D. Đại Việt.
Câu 2: Sau khởi nghĩa Hai Bà Trưng, nhà Hán đưa người Hán sang thay người Việt làm huyện lệnh là vì?
A. Kiểm soát chặt hơn.
B. Đồng hóa.
C. Hán hóa Âu Lạc.
D. Trực tiếp cai quan xuống tận huyện.
Câu 3: Tại sao nghề rèn sắt ở nước ta vẫn phát triển dù cho bị nhà Hán hạn chế?
A. Quyết tâm đấu tranh giành lại độc lập.
B. Yêu cầu bức thiết cần phải phát triển.
C. Nước ta có rất nhiều mỏ sắt.
D. Nước ta có rất nhiều thợ rèn.
Câu 4: Đâu không phải là chi tiết chứng tỏ nền nông nghiệp Giao Châu vẫn phát triển?
A. Biết sử dụng lưỡi cày sắt do trâu kéo.
B. Biết đắp đê và trồng lúa hai vụ.
C. Biết sử dụng biện pháp sinh học để diệt sâu hại.
D. Biết sử dụng máy gặt để thu hoạch lúa.
Câu 5: Vì sao nhà Hán muốn đồng hóa nhân dân ta?
A. Nhà Hán muốn các nước xung quanh phát triển.
B. Nhà Hán muốn biến nước ta thành một quận của Trung Quốc.
C. Nhà Hán muốn nước ta hiểu rõ nền văn hóa Trung Quốc.
D. Nhà Hán muốn làm bạn với nước ta.
3.4. Hoạt động tìm tòi mở rộng, vận dụng
- Mục tiêu: Vận dụng kiến thức mà học sinh đã được lĩnh hội để giải quyết những vấn đề mới trong học tập. Học sinh kể chuyện, nhận xét …
- Phương thức tiến hành: Câu hỏi sau khi hình thành kiến thức mới.
Hỏi: Tại sao dưới chế độ thống trị hà khắc của phong kiến phương Bắc mà nền kinh tế nước ta vẫn phát triển về mọi mặt?
- Thời gian: 3 phút.
- Dự kiến sản phẩm: Học sinh trả lời
- Giáo viên giao nhiệm vụ cho học sinh
+ Học bài cũ, xem trước bài 20: Từ sau Trưng Vương đến trước Lý Nam Đế (tt)
1. Sưu tầm một số hình ảnh, mẫu chuyện liên quan đến bài học.
2. Vẽ sơ đồ Hình 55. Nhận xét gì về sự chuyển biến xã hội nước ta?
3. Nguyên nhân nào dẫn đến cuộc khởi nghĩa Bà Triệu?
4. Nhận xét về cuộc khởi nghĩa? Vì sao cuộc khởi nghĩa của Bà Triệu bị thất bại?
Cuộc Khởi nghĩa có ý nghĩa như thế nào?