Lý thuyết & Trắc nghiệm Bài 5: Trùng biến hình và trùng giày - Sinh học 7
A. Lý thuyết:
I. Trùng biến hình
- Trùng biến hình là đại diện tiêu biểu của lớp Trùng chân giả.
- Trùng biến hình sống ở mặt bùn, trong các ao tù hay các hồ nước lặng
- Trùng biến hình có kích thước rất nhỏ (thay đổi từ 0,01mm đến 0,05mm) nên cần quan sát dưới kính hiển vi.
1. Cấu tạo và di chuyển
- Trùng biến hình là một cơ thể đơn bào rất đơn giản. Cơ thể chúng gồm một khối chất lỏng nguyên sinh và nhân.
- Trùng biến hình di chuyển nhờ dòng chất nguyên sinh dồn về một phía tạo thành chân giả. Vì thế cơ thể chúng luôn biến đổi hình dạng.
2. Dinh dưỡng
- Trùng biến hình là loài dị dưỡng, chúng chủ động bắt mồi và tiêu hóa mồi.
- Trùng biến hình bắt mồi và tiêu hóa mồi qua 4 giai đoạn:
+ Lập tức hình thành chân giả thứ 2 vây lấy mồi
+ Vùng tiếp cận mồi lõm vào
+ Hai chân giả kéo dài nuốt mồi vào sâu trong chất nguyên sinh.
+ Không bào tiêu hóa tạo thành bao lấy mồi, tiêu hóa mồi nhờ dịch tiêu hóa.
- Thức ăn được tiêu hóa trong tế bào gọi là tiêu hóa nội bào
- Sự trao đổi khí (lấy ôxi, thải CO2) được thực hiện qua bề mặt cơ thể.
- Nước thừa được tập trung về không bào co bóp rồi chuyển ra ngoài. Chất thải được loại ra ở bất kì vị trí nào trên cơ thể.
3. Sinh sản
Khi gặp điều kiện thuận lợi (về thức ăn, nhiệt độ…), trùng biến hình sinh sản theo hình thức phân đôi.
Trùng giày là đại diện của lớp Trùng cỏ. Tế bào trùng giày đã phân hóa thành nhiều bộ phận, mỗi bộ phận đảm nhận chức năng sống nhất định.
1. Cấu tạo và di chuyển
- Phần giữa cơ thể là bộ nhân gồm: nhân lớn và nhân nhỏ. Nửa trước và nửa sau đều có 1 không bào co bóp hình hoa thị, ở vị trí cố định. Chỗ lõm của cơ thể là rãnh miệng, cuối rãnh miệng có lỗ miệng và hầu.
- Trùng giày di chuyển theo kiểu vừa tiến vừa xoay nhờ các lông bơi.
2. Dinh dưỡng
Thức ăn (gồm vi khuẩn, vụn hữu cơ…) được lông bơi dồn về lỗ miệng. Thức ăn qua miệng và hầu được vo thành viên trong không bào tiêu hóa. Sau đó không bào tiêu hóa rời hầu di chuyển trong cơ thể theo một quỹ đạo nhất định. Enzim tiêu hóa biến thức ăn thành chất lỏng thấm vào chất nguyên sinh. Chất bã được thải ra ngoài qua lỗ thoát ở thành cơ thể.
3. Sinh sản
Trùng giày có 2 cách sinh sản là: Sinh sản vô tính phân đôi theo chiều ngang và Sinh sản hữu tính hay còn gọi là tiếp hợp.
1. Giống nhau:
- Trùng biến hình và trùng giày đều là động vật đơn bào, thuộc nhóm động vật nguyên sinh.
- Cơ thể của trùng biến hình và trùng giày đều không có hạt diệp lục
- Cả trùng biến hình và trùng giày đều dị dưỡng.
2. Khác nhau:
| Đặc điểm | Trùng biến hình | Trùng giày |
| Thuộc lớp | Lớp trùng chân giả | Lớp trùng cỏ |
| Hình dạng cơ thể | Cơ thể có hình dạng không ổn định | Có hình dạng giống đế giày, nên được gọi là trùng giày. |
| Di chuyển | Di chuyển trong nước nhờ các chân giả | Di chuyển trong nước nhờ các lông bơi phủ ngoài cơ thể |
| Số lượng nhân | Chỉ có 1 nhân lớn | Có tới 2 nhân: 1 nhân lớn và 1 nhân nhỏ |
| Cách lấy thức ăn (bắt mồi) | Trùng biến hình lấy thức ăn bằng cách sử dụng chân giả | Trùng giày lấy thức ăn nhờ các lông bơi đưa vào miệng |
| Tiêu hóa thức ăn | Tiêu hóa thức ăn nhờ dịch tiêu hóa | Tiêu hóa thức ăn nhờ không bào tiêu hóa và enzim |
| Bài tiết | Bài tiết ở bất kì vị trí nào của cơ thể | Bài tiết qua lỗ thoát ở thành cơ thể |
| Sinh sản | Sinh sản vô tính theo hình thức phân đôi | Sinh sản vô tính bằng cách phân đôi theo chiều ngang hoặc sinh sản hữu tính bằng tiếp hợp. |
B. Trắc nghiệm:
Câu 1: Cơ thể động vật nguyên sinh nào có hình dạng không ổn định?
a. Trùng roi
b. Trùng giày
c. Trùng biến hình
d. Cả a, b đúng
Trùng biến hình có hình dạng cơ thể không ổn định, chúng luôn biến đổi hình dạng.
Đáp án đúng là: c
Câu 2: Hình thức dinh dưỡng của trùng biến hình là:
a. Tự dưỡng
b. Dị dưỡng
c. Tự dưỡng và dị dưỡng
d. Kí sinh
Trùng biến hình là loài dị dưỡng, chúng chủ động bắt mồi và tiêu hóa mồi
Đáp án đúng là: b
Câu 3: Trùng biến hình di chuyển được là nhờ:
a. Các lông bơi
b. Roi dài
c. Chân giả
d. Không bào co bóp
Trùng biến hình di chuyển nhờ dòng chất nguyên sinh dồn về một phía tạo thành chân giả
Đáp án đúng là: c
Câu 4: Trùng biến hình di chuyển như thế nào?
a. Thẳng tiến
b. Xoay tròn
c. Vừa tiến vừa xoay
d. Cách khác
Trùng biến hình di chuyển nhờ dòng chất nguyên sinh dồn về một phía hình thành chân giả tiến về phía trước.
Đáp án đúng là: a
Câu 5: Trùng biến hình sinh sản bằng hình thức... ?
a. Phân đôi
b. Tiếp hợp
c. Nảy chồi
d. Phân đôi và tiếp hợp
Khi gặp điều kiện thuận lợi (về thức ăn, nhiệt độ…), trùng biến hình sinh sản theo hình thức phân đôi.
Đáp án đúng là: a
Câu 6: Trùng giày lấy thức ăn nhờ
a. Chân giả
b. Lỗ thoát
c. Lông bơi
d. Không bào co bóp
Thức ăn (gồm vi khuẩn, vụn hữu cơ…) được lông bơi dồn về lỗ miệng.
Đáp án đúng là: c
Câu 7: Tiêu hóa thức ăn ở trùng giày nhờ
a. Men tiêu hóa
b. Dịch tiêu hóa
c. Chất tế bào
d. Enzim tiêu hóa
Trùng giày tiêu hóa thức ăn nhờ enzim tiêu hóa biến thức ăn thành chất lỏng thấm vào chất nguyên sinh.
Đáp án đúng là: d
Câu 8: Quá trình tiêu hóa ở trùng giày là
a. Thức ăn – không bào tiêu hóa – ra ngoài mọi nơi
b. Thức ăn – miệng – hầu – thực quản – dạ dày – hậu môn
c. Thức ăn – màng sinh chất – chất tế bào – thẩm thấu ra ngoài
d. Thức ăn – miệng – hầu – không bào tiêu hóa – không bào co bóp – lỗ thoát
Thức ăn (gồm vi khuẩn, vụn hữu cơ…) được lông bơi dồn về lỗ miệng. Thức ăn qua miệng và hầu được vo thành viên trong không bào tiêu hóa. Sau đó không bào tiêu hóa rời hầu di chuyển trong cơ thể theo một quỹ đạo nhất định. Enzim tiêu hóa biến thức ăn thành chất lỏng thấm vào chất nguyên sinh. Chất bã được thải ra ngoài qua lỗ thoát ở thành cơ thể.
Đáp án đúng là: d
Câu 9: Hình thức sinh sản ở trùng giày là... ?
a. Phân đôi
b. Nảy chồi
c. Tiếp hợp
d. Phân đôi và tiếp hợp
Trùng giày có 2 cách sinh sản là sinh sản vô tính phân đôi theo chiều ngang và sinh sản hữu tính hay còn gọi là tiếp hợp.
Đáp án đúng là: d
Câu 10: Điều nào sau đây KHÔNG phải điểm giống nhau của trùng biến hình và trùng giày
a. Chỉ có 1 nhân
b. Là động vật đơn bào, thuộc nhóm động vật nguyên sinh.
c. Cơ thể không có hạt diệp lục
d. Dị dưỡng.
Số lượng nhân của trùng biến hình và trùng giày là khác nhau. Trong khi trùng biến hình chỉ có 1 nhân lớn, thì trùng giày có tới 2 nhân: 1 nhân lớn và 1 nhân nhỏ
Đáp án đúng là: a