Lý thuyết & Trắc nghiệm Bài 37: Đa dạng và đặc điểm chung của lớp lưỡng cư - Sinh học 7
A. Lý thuyết:
I. ĐA DẠNG VỀ THÀNH PHẦN LOÀI
Trên thế giới có khoảng 4 nghìn loài lưỡng cư. Ở Việt Nam đã phát hiện 147 loài. Chúng đều có da trần (thiếu vảy), luôn luôn ẩm ướt và dễ thấm nước. Sự sinh sản thường lệ thuộc vào môi trường nước ngọt. Lưỡng cư được phân làm 3 bộ:
- Bộ Lưỡng cư có đuôi: Đại diện là Cá cóc Tam Đảo có thân dài, đuôi dẹp bên, hai chi sau và hai chi trước dài tương đương nhau. Hoạt động chủ yếu về ban ngày.
- Bộ Lưỡng cư không đuôi: Có số lượng loài lớn nhất trong lớp Lưỡng cư. Đại diện là ếch đồng có thân ngắn, hai chi sau dài hơn hai chi trước. Những loài phổ biến trong bộ như: ếch cây, ễnh ương, và cóc nhà. Đa số loài hoạt động về đêm.
- Bộ Lưỡng cư không chân: Đại diện là ếch giun, thiếu chi, có thân dài giống như giun, song có mắt, miệng có răng và có kích thước lớn hơn giun. Chúng có tập tính chui luồn trong hang. Hoạt động cả ngày lẫn đêm.
II. ĐA DẠNG VỀ MÔI TRƯỜNG SỐNG VÀ TẬP TÍNH- Một số đại diện Lưỡng cư điển hình ở Việt Nam
Một số đặc điểm sinh học của Lưỡng cư:
| Tên đại diện | Đặc điểm nơi sống | Hoạt động | Tập tính tự vệ |
| 1. Cá cóc Tam Đảo | Sống chủ yếu trong nước | Chủ yếu hoạt động về ban đêm | Trốn chạy, ẩn nấp |
| 2. Ễnh ương lớn | Ưa sống ở nước hơn | Ban đêm | Dọa nạt |
| 3. Cóc nhà | Ưa sống trên cạn hơn | Chiều và đêm | Tiết nhựa độc |
| 4. Ếch cây | Chủ yếu sống trên cây, bụi cây | Chủ yếu về ban đêm | Trốn chạy, ẩn nấp |
| 5. Ếch giun | Sống chui luồn trong hang đất xốp | Cả ngày và đêm | Trốn chạy, ẩn nấp |
Lưỡng cư là những động vật có xương sống có cấu tạo thích nghi với đời sống vừa ở trên cạn vừa ở dưới nước:
- Da trần và ẩm ướt, di chuyển bằng bốn chi.
- Hô hấp bằng phổi và da
- Có 2 vòng tuần hoàn, tim 3 ngăn, tâm thất chứa máu pha
- Là động vật biến nhiệt.
- Sinh sản trong môi trường nước, thụ tinh ngoài, nòng nọc phát triển qua biến thái.
IV. VAI TRÒ CỦA LƯỠNG CƯ- Lưỡng cư là loài có ích cho nông nghiệp. Cụ thể:
+ Lưỡng cư tiêu diệt sâu bọ phá hại mùa màng về ban đêm.
+ Lưỡng cư còn tiêu diệt vật trung gian truyền bệnh như ruồi, muỗi…
+ Lưỡng cư bắt rất nhiều động vật có hại cho nông nghiệp như chuột,...
- Lưỡng cư có giá trị thực phẩm, làm thuốc, là động vật thí nghiệm
+ Thịt ếch đồng là thực phẩm đặc sản.
+ Bột cóc dùng làm thuốc chữa suy dinh dưỡng ở trẻ em.
+ Nhựa cóc (thiềm tô) chế lục thần hoàn chữa kinh giật.
+ Ếch đồng là vật thí nghiệm trong các môn học như lí, sinh học.
Hình ảnh món "Ếch xào xả ớt"
Hình ảnh "Ếch được sử dụng để làm thí nghiệm".
- Hiện nay số lượng lưỡng cư bị suy giảm rất nhiều trong tự nhiên do săn bắt để làm thực phẩm, do con người sử dụng thuốc trừ sâu và do ô nhiễm môi trường. Vì thế, để bảo toàn cho các loài động vật lưỡng cư, chúng ta nên bảo vệ và tổ chức gây nuôi những loài có ý nghĩa kinh tế.
B. Trắc nghiệmCâu 1: Trên thế giới có bao nhiêu loài Lưỡng cư?
a. 1000 loài
b. 2000 loài
c. 3000 loài
d. 4000 loài
Trên thế giới có khoảng 4 nghìn loài lưỡng cư. Ở Việt Nam đã phát hiện 147 loài
Đáp án đúng là: d
Câu 2: Lớp Lưỡng cư chia làm mấy bộ?
a. 2 bộ là: Bộ Lưỡng cư có đuôi và Bộ Lưỡng cư không đuôi
b. 2 bộ là: Bộ Lưỡng cư không đuôi và Bộ Lưỡng cư không chân
c. 2 bộ là: Bộ Lưỡng cư có đuôi và Bộ Lưỡng cư không chân
d. 3 bộ là: Bộ Lưỡng cư có đuôi, Bộ Lưỡng cư không đuôi và Bộ Lưỡng cư không chân
Lưỡng cư được chia làm 3 bộ:
+ Bộ Lưỡng cư có đuôi,
+ Bộ Lưỡng cư không đuôi
+ Bộ Lưỡng cư không chân
Đáp án đúng là: d
Câu 3: Bộ Lưỡng cư nào có số lượng loài lớn nhất?
a. Bộ Lưỡng cư có đuôi
b. Bộ Lưỡng cư không đuôi
c. Bộ Lưỡng cư không chân
d. Bộ Lưỡng cư có chân
Bộ Lưỡng cư không đuôi là loài có số lượng lớn nhất trong lớp Lưỡng cư.
Đáp án đúng là: b
Câu 4: Đại diện của Bộ Lưỡng cư có đuôi là... ?
a. Ếch cây
b. Cá cóc Tam Đảo
c. Ễnh ương
d. Ếch giun
Cá cóc Tam Đảo là đại diện của Bộ Lưỡng cư có đuôi
Đáp án đúng là: b
Câu 5: Bộ Lưỡng cư có đuôi có đặc điểm... ?
a. Hai chi sau và hai chi trước dài tương đương nhau
b. Hai chi sau dài hơn hai chi trước
c. Thiếu chi
d. Hai chi trước dài hơn hai chi sau
Bộ Lưỡng cư có đuôi: Đại diện là Cá cóc Tam Đảo có đặc điểm như sau: thân dài, đuôi dẹp bên, hai chi sau và hai chi trước dài tương đương nhau. Hoạt động chủ yếu về ban ngày.
Đáp án đúng là: a
Câu 6: Tập tính tự vệ của ễnh ương là gì?
a. Ngụy trang
b. Nhảy xuống nước
c. Ẩn vào cây
d. Dọa nạt
Ếch ương nuốt khí vào cơ thể căng phồng như một chiếc phao bơi, làm kẻ thù phải sợ.
Đáp án đúng là: d
Câu 7: Loài nào sau đây KHÔNG thuộc bộ Lưỡng cư không đuôi?
a. Ếch giun
b. Ếch cây
c. Cóc nhà
d. Ễnh ương
Bộ Lưỡng cư không đuôi, đại diện là ếch đồng có đặc điểm nổi bật là: thân ngắn, hai chi sau dài hơn hai chi trước. Những loài phổ biến trong bộ: ếch cây, ễnh ương, và cóc nhà. Đa số loài hoạt động về đêm.
Đáp án đúng là: a
Câu 8: Loài Lưỡng cư nào thiếu chi, có thân dài giống như giun, có tập tính chui luồn?
a. Ễnh ương
b. Ếch giun
c. Ếch đồng
d. Cóc nhà
Ếch giun là đại diện của bộ Lưỡng cư không chân, thiếu chi, có thân dài giống như giun, song có mắt, miệng có răng và có kích thước lớn hơn giun. Chúng có tập tính chui luồn trong hang.
Đáp án đúng là: b
Câu 9: Khi nói về đặc điểm chung của lớp Lưỡng cư, phát biểu nào sau đây là sai:
a. Thụ tinh trong
b. Là động vật biến nhiệt
c. Phát triển qua biến thái
d. Da trần, ẩm ướt
Thụ tinh trong không phải là đặc điểm chung của lớp lưỡng cư.
Đáp án đúng là: a
Câu 10: Lưỡng cư có vai trò gì?
a. Có ích cho nông nghiệp.
b. Có giá trị thực phẩm, làm thuốc,
c. Là động vật dùng thí nghiệm sinh lý học
d. Tất cả các vai trò trên
Lưỡng cư có vai trò:
- Lưỡng cư có ích cho nông nghiệp.
+ Lưỡng cư tiêu diệt sâu bọ phá hại mùa màng về ban đêm.
+ Lưỡng cư còn tiêu diệt vật trung gian truyền bệnh như ruồi muỗi…
- Lưỡng cư có giá trị thực phẩm, làm thuốc, là động vật thí nghiệm
+ Thịt ếch đồng là thực phẩm đặc sản
+ Bột cóc dùng làm thuốc chữa suy dinh dưỡng ở trẻ em
+ Nhựa cóc (thiềm tô) chế lục thần hoàn chữa kinh giật.
+ Ếch đồng là vật thí nghiệm trong lí sinh học
Đáp án đúng là: d