Lý thuyết & Trắc nghiệm Bài 41: Chim bồ câu - Sinh học 7
LỚP CHIM
I. ĐỜI SỐNG
- Bồ câu nhà có tổ tiên là bồ câu núi, màu lam, hiện còn sống và làm tổ trong điều kiện hoang dã ở nhiều vùng núi châu Âu, châu Á và Bắc Phi.
(Hình ảnh chim bồ câu nhà)
- Thân nhiệt chim bồ câu ổn định trong điều kiện nhiệt độ môi trường thay đổi; chim bồ cầu là động vật hằng nhiệt.
- Chim bồ câu trống không có cơ quan giao phối. Khi đạp mái, xoang huyệt của chim trống lộn ra làm thành cơ quan giao phối tạm thời. Trứng được thụ tinh trong. Mỗi lứa đẻ chỉ gồm 2 trứng, có vỏ đá vôi bao bọc. Sau đó chim trống và chim mái thay nhau ấp trứng. Chim mới nở chưa mở mắt, trên thân chỉ có một ít lông tơ, được chim bố, chim mẹ mớm nuôi bằng sữa diều (tiết từ diều của chim bố mẹ)
(Mỗi cặp chim bố mẹ thường đẻ 2 trứng)
(Chim bố và chim mẹ thay nhau Mớm mồi cho con)
II. CẤU TẠO NGOÀI VÀ DI CHUYỂN1. Cấu tạo ngoài
- Thân chim hình thoi làm giảm sức cản của không khí khi bay.
- Da khô phủ lông vũ. Lông vũ bao phủ toàn thân là lông ống, có phiến lông rộng tạo thành cánh, đuôi chim có vai trò là bánh lái. Lông vũ mọc áp sát vào thân là lông tơ. Lông tơ chỉ có chùm sợi lông mảnh tạo thành một lớp xốp giữ nhiệt và làm thân chim nhẹ.
- Cánh chim khi xòe ra tạo thành một diện tích rộng quạt gió, khi cụp lại thì gọn áp vào thân.
- Chi sau có bàn chân dài gồm 3 ngón trước, 1 ngón sau, đều có vuốt, giúp chim bám chặt vào cành cây khi chim đậu hoặc duỗi thẳng, xòe rộng ngón khi chim hạ cánh.
- Mỏ sừng bao bọc hàm không có răng, làm đầu chim nhẹ. Cổ dài, đầu chim linh hoạt, phát huy được tác dụng của giác quan (mắt, tai), thuận lợi khi bắt mồi, rỉa lông.
- Tuyến phao câu tiết chất nhờn khi chim rỉa lông làm lông mịn và không thấm nước.
Bảng 1: Đặc điểm cấu tạo ngoài của chim bồ câu
| Đặc điểm cấu tạo ngoài | Ý nghĩa thích nghi |
| Thân hình thoi | Giảm sức cản của không khí khi bay |
| Chi trước: cánh chim | Quạt gió (động lực của sự bay), cản không khí khi hạ cánh |
| Chi sau: 3 ngón trước, 1 ngón sau | Giúp chim bám chặt vào cành cây và khi hạ cánh |
| Lông ống: có các sợi lông làm thành phiến mỏng | Làm cho cánh chim khi dang ra tạo nên một diện tích rộng |
| Lông tơ: có các sợi lông mảnh làm thành chùm lông xốp | Giữ nhiệt, làm cơ thể nhẹ |
| Mỏ: mỏ sừng bao lấy hàm, không có răng | Làm đầu chim nhẹ |
| Cổ: dài, khớp đầu với thân | Phát huy tác dụng của giác quan, bắt mồi, rỉa lông |
2. Di chuyển
- Chim có 2 kiểu bay: bay vỗ cánh và bay lượn
Chim bồ câu hay một số loài chim như chim sẻ, chim ri, chim khuyên, gà… chỉ có kiểu bay vỗ cánh (vỗ cánh liên tục). Một số loài chim khác thì có kiểu bay lượn (đập cánh chậm, nhiều lúc chim dang rộng cánh mà không cần đập cánh) như: diều hâu, chim ưng, hoặc chim hải âu.
Bảng 2: So sánh kiểu bay vỗ cánh và bay lượn
| Các động tác bay | Kiểu bay vỗ cánh (chim bồ câu) | Kiểu bay lượn (chim hải âu) |
| Cánh đập liên tục | √ | |
| Cánh đập chậm rãi và không liên tục | √ | |
| Cánh dang rộng mà không đập | √ | |
| Bay chủ yếu dựa vào sự nâng đỡ của không khí và hướng thay đổi của các luồng gió | √ | |
| Bay chủ yếu dựa vào động tác vỗ cánh | √ |
Câu 1: Đặc điểm sinh sản của bồ câu là gì?
a. Đẻ con
b. Thụ tinh ngoài
c. Vỏ trứng dai
d. Không có cơ quan giao phối
Chim bồ câu trống không có cơ quan giao phối. Khi đạp mái, xoang huyệt của chim trống lộn ra làm thành cơ quan giao phối tạm thời. Trứng được thụ tinh trong.
Đáp án đúng là: d
Câu 2: Chim bồ câu mỗi lứa đẻ bao nhiêu trứng?
a. 1 trứng
b. 2 trứng
c. 5 – 10 trứng
d. Hàng trăm trứng
Mỗi lứa chim bồ câu chỉ đẻ 2 trứng, có vỏ đá vôi bao bọc.
Đáp án đúng là: b
Câu 3: Cách di chuyển của chim là... ?
a. Bò
b. Bay kiểu vỗ cánh
c. Bay lượn
d. Bay kiểu vỗ cánh và bay lượn
Chim có 2 kiểu bay: bay vỗ cánh và bay lượn
Đáp án đúng là: d
Câu 4: Da của chim bồ câu
a. Da khô, có vảy sừng
b. Da ẩm, có tuyến nhờn
c. Da khô, phủ lông mao
d. Da khô, phủ lông vũ
Chim bồ câu có lớp da khô, phủ lông vũ toàn thân
Đáp án đúng là: d
Câu 5: Lông ống có tác dụng gì?
a. Xốp nhẹ, giữ nhiệt
b. Giảm trọng lượng khi bay
c. Tạo thành cánh và đuôi chim
d. Giảm sức cản khi bay
Lông ống, có phiến lông rộng tạo thành cánh, đuôi chim (vai trò bánh lái).
Đáp án đúng là: c
Câu 6: Ý nghĩa của việc chim hình thành mỏ bao lấy hàm, không có răng là... ?
a. Bắt mồi dễ hơn
b. Thân hình thoi
c. Giúp chim thăng bằng đi đứng trên cành cây
d. Làm đầu chim nhẹ hơn
Chim có mỏ, mỏ sừng, không có răng để làm đầu chim nhẹ hơn thích nghi với lối sống bay lượn.
Đáp án đúng là: d
Câu 7: Đặc điểm của kiểu bay vỗ cánh là... ?
a. Cánh dang rộng mà không đập
b. Cánh đập chậm rãi và không liên tục
c. Bay chủ yếu dựa vào sự nâng đỡ của không khí và hướng thay đổi của các luồng gió
d. Cánh đập liên tục
Bay vỗ cánh là kiểu bay cánh đập liên tục, bay chủ yếu dựa vào động tác vỗ cánh.
Đáp án đúng là: d
Câu 8: Tuyến phao câu tiết nhờn có tác dụng gì?
a. Làm nhẹ đầu chim
b. Giảm sức cản khi bay
c. Lông mịn và không thấm nước
d. Giảm trọng lượng cơ thể
Tuyến phao câu tiết nhờn khi chim rỉa lông có tác dụng làm lông mịn và không thấm nước.
Đáp án đúng là: c
Câu 9: Chi trước của chim là... ?
a. Có vuốt sắc
b. Là cánh chim
c. Có 3 ngón trước và 1 ngón sau
d. Giúp chim bám chặt vào cành cây
Chi trước của chim là cánh chim, cánh chim giúp chim bay lên và hạ cánh.
Đáp án đúng là: b
Câu 10: Loài nào sau đây di chuyển bằng cách bay lượn?
a. Chim bồ câu
b. Chim ri
c. Chim hải âu
d. Gà
Chim bồ câu hay một số loài chim như chim sẻ, chim ri, chim khuyên, gà… chỉ có kiểu bay vỗ cánh (vỗ cánh liên tục). Một số không nhỏ loài chim thì có kiểu bay lượn (đập cánh chậm, nhiều lúc chim dang rộng cánh mà không đập cánh) như: diều hâu, chim ưng, hoặc hải âu.
Đáp án đúng là: c