Phong trào yêu nước chống Pháp từ đầu thế kỉ 20 đến năm 1918 (LS 8 Bài 30)
Bài 30: Phong trào yêu nước chống Pháp từ đầu thế kỉ 20 đến năm 1918
Câu hỏi Lịch Sử 8 Bài 30 trang 144: Vì sao Hội Duy tân chủ trương bạo động vũ trang để giành độc lập? Em có suy nghĩ gì về chủ trương này?
Trả lời:
- Vì cho rằng Nhật là nước đồng văn, đồng chủng và lại đi theo con đường tư bản chủ nghĩa trở nên giàu mạnh nên có thể nhờ cậy được. Cho nên hội Duy Tân đã dựa vào Nhật để xúc tiến chuẩn bị bạo động.
- Chủ trương bạo động là đúng, nhưng tư tưởng cầu viện là sai, dựa vào Nhật để chống Pháp là một điều ấu trĩ sai lầm. Vì Pháp và Nhật đều là đế quốc, bản chất không hề khác gì đế quốc Pháp.
Câu hỏi Lịch Sử 8 Bài 30 trang 145: Trình bày những hoạt động của Đông Kinh nghĩa thục?
Trả lời:
+ Lương Vãn Can, Nguyễn Quyền lập trường học lấy tên là Đông Kinh nghĩa thục vào tháng 3 - 1907.
+ Dạy các môn khoa học thường thức; biên soạn sách báo tuyên truyền tinh thần yêu nước và nếp sống mới; tổ chức bình văn.
+ Phạm vi hoạt động khá lớn: Hà Nội, Hà Đông, Sơn Tây, Bắc Ninh, Hưng Yên, Hải Dương, Thái Bình...
Câu hỏi Lịch Sử 8 Bài 30 trang 145: Đông Kinh nghĩa thục đã có những ảnh hưởng gì đến phong trào yêu nước chống Pháp ở đất nước ta?
Trả lời:
- Đông Kinh nghĩa thục không chỉ đơn thân làm nhiệm vụ dạy học mà còn hoạt động như một tổ chức cách mạng có sự phân công, phân nhiệm và mục đích rõ ràng.
- Phong trào cách mạng được nuôi dưỡng trong lĩnh vực văn hóa, tư tưởng, theo khuynh hướng dân chủ tư sản.
- Là cuộc vận động chính trị chuẩn bị về tinh thần, tư tưởng cho sự nghiệp đấu tranh cách mạng dân tộc dân chủ trong thời đại mới.
- Thức tỉnh lòng yêu nước, mở đường cho tư tưởng tư sản và tấn công hệ tư tưởng phong kiến
Câu hỏi Lịch Sử 8 Bài 30 trang 146: Chỉ ra sự thay đổi trong chính sách về kinh tế, xã hội của Pháp ở Việt Nam trong những năm Chiến tranh thế giới thứ nhất. Vì sao lại có sự thay đổi đó?
Trả lời:
* Những thay đồi trong chính sách về kinh tế, xã hội của Pháp ở Việt Nam:
- Về kinh tế:
+ Vơ vét hết sức người, sức của của nhân dân Việt Nam.
+ Nông nghiệp từ trồng lúa chuyển sang trồng cây công nghiệp phục vụ chiến tranh. Nông nghiệp trồng lúa gặp nhiều khó khăn.
+ Trong công thương nghiệp, chính sách nới lỏng độc quyền được thực hiện, nhiều xí nghiệp của người Việt được mở rộng thêm, các cơ sở sản xuất kinh doanh mới ra đời, đẩy mạnh khai mỏ.
- Về xã hội:
+ Tăng cường bắt nông dân đi lính.
+ Bắt nhân dân mua công trái.
* Nguyên nhân có sự thay đổi đó: tất cả nhằm phục vụ cho chiến tranh.
- Chiến tranh thế giới nổ ra, kinh tế nước Pháp trở nên kém dần đi vì vậy Pháp đẩy mạnh việc vơ vét sức người, sức của ở Đông Dương để phục vụ cho chiến tranh.
- Thay đổi chính sách kinh tế ở thuộc địa nhằm đảm bảo guồng máy kinh tế ở thuộc địa chạy đều, giảm bớt ảnh hưởng của chiến tranh tới kinh tế và chính trị Việt Nam.
- Bắt lính từ Việt Nam sang Pháp để tham gia vào quân đội Pháp.
Câu hỏi Lịch Sử 8 Bài 30 trang 148: Trình bày nét chính về hai cuộc khởi nghĩa của binh lính ở Huế và Thái Nguyên.
Trả lời:
| Nội dung | Vụ mưu khởi nghĩa ở Huế (1916) | Khởi nghĩa binh lính và tù chính trị ở Thái Nguyên (1917) |
| Nguyên nhân | Pháp mở chiến dịch bắt lính đưa sang chiến trường châu Âu | Binh lính được giác ngộ phối hợp với tù trưởng chính trị khởi nghĩa |
| Lãnh đạo | Thái Phiên, Trần Cao Vân, mời vua Duy Tân tham gia | Lương Ngọc Quyến, Trịnh Văn Cấn |
| Diễn biến | Dự kiến khởi sự vào đêm 3 rạng sáng 4-5-1916 tại Huế nhưng kế hoạch bại lộ, mưu khởi nghĩa không thành | Tiêu diệt tên giám binh, phá nhà lao, thả tù chính trị, nhiều cơ sở bị chiếm, làm chủ nhưng do không chiếm được trại lính nên bị phản công |
| Kết quả | Thái Phiên, Trần Cao Vân bị xử tử, vua Duy Tân bị đày sang châu Phi | Kéo dài 5 tháng nhưng thất bại, Trịnh Văn Cấn tự sát |
Câu hỏi Lịch Sử 8 Bài 30 trang 148: 2 cuộc khởi nghĩa đã này có những đặc điểm gì về lực lượng tham gia và phương pháp tiến hành?
Trả lời:
- Tham gia hai cuộc khởi nghĩa đều là lực lượng binh lính người Việt trong quân đội Pháp.
- Tiến hành phương thức: bạo động và khởi vũ trang.
Câu hỏi Lịch Sử 8 Bài 30 trang 149: Do đâu mà Nguyễn Tất Thành lại ra đi tìm đường cứu nước mới?
Trả lời:
- Nguyễn Tất Thành sinh ra và lớn lên trong hoàn cảnh nước nhà rơi vào tay thực dân Pháp.
- Các cuộc khởi nghĩa và phong trào cách mang liên tục nổ ra nhưng đều thất bại.
- Đau xót trước cảnh nước mất, nhà tan, nhưng không tán thành con đường cứu nước của những tiền bối đi trước Nguyễn Tất Thành quyết định ra đi tìm con đường cứu nước mới cho dân tộc.
Câu hỏi Lịch Sử 8 Bài 30 trang 149: Hướng đi của Người có những nét gì mới so với những nhà yêu nước chống Pháp trước đó?
Trả lời:
- Các nhà yêu nước chống Pháp trước đó là các sĩ phu phong kiến, mục tiêu của họ là giải phóng dân tộc, thiết lập lại chế độ phong kiến hoặc đi theo con đường dân chủ tư sản, dựa vào nước ngoài để cứu nước.
- Nguyễn Ái Quốc đã lựa chọn con đường đi sang phương Tây, nơi có tư tưởng tự do, bình đẳng, bác ái, có khoa học - kĩ thuật và nền văn minh phát triển. Trong quá trình đó, Người bắt gặp chân lí cứu nước của chủ nghĩa Mác - Lênin và xác định con đường cứu nước theo con đường của Cách mạng tháng Mười Nga.
Câu hỏi Lịch Sử 8 Bài 30 trang 149: Em hãy lập bảng thống kê các phong trào yêu nước chủ yếu đầu thế kỉ XX theo mẫu dưới đây:
Trả lời:
| Phong trào | Mục đích | Hình thức và nội dung hoạt động chủ yếu |
| Phong trào Đông du (1905-1909) | Đào tạo nhân tài cho đất nước, chuẩn bị khởi nghĩa vũ trang |
- Tạo điều kiện đưa học sinh sang Nhật du học - Viết sách báo tuyên truyền về lòng yêu nước |
| Đông Kinh nghĩa thục (1907) | Nâng cao dân trí, bồi dưỡng nhân tài |
- Mở trường dạy học - Tổ chức các buổi diễn thuyết, xuất bản sách báo tuyên truyền tinh thần yêu nước,... |
| Cuộc vận động Duy Tân và chống thuế ở Trung Kì (1908) | Xóa bỏ chế độ phong kiến, tiến hành đổi mới đất nước |
- Mở trường dạy học, đả phá các hủ tục lạc hậu, xây dựng lối sống mới. - Chống đi phu, chống sưu thuế. |
| Mưu khởi nghĩa ở Huế (1916) | Chống chiến dịch bắt lính đưa sang châu Âu | Bạo động vũ trang |
| Khởi nghĩa của binh lính và tù chính trị Thái Nguyên (1917) | Chống Pháp, thả tù chính trị | Bạo động vũ trang |
Câu hỏi Lịch Sử 8 bài 30 trang 149: Chỉ ra một vài điểm giống và khác nhau giữa các phong trào yêu nước đầu thế kỉ XX với phong trào yêu nước cuối thế kỉ XIX về mục đích, lực lượng tham gia và hình thức đấu tranh.
Trả lời:
| Nội dung | Phong trào yêu nước cuối thế kỉ XIX | Phong trào yêu nước đầu thế kỉ XX |
| Mục đích | Chống Pháp, giành độc lập dân tộc, xây dựng lại chế độ phong kiến mới | Chống Pháp, giành độc lập cho dân tộc, kết hợp với cải cách xã hội, chế độ quân chủ lập hiến và cộng hòa tư sản được xây dựng |
| Lực lượng tham gia | Đông đảo nhưng hạn chế | Đông đảo các giai cấp, tầng lớp |
| Hình thức đấu tranh | Vũ trang là chủ yếu | Vũ trang, tuyên truyền giáo dục, cải cách xã hội |
Câu hỏi Lịch Sử 8 Bài 30 trang 149: Em hãy chỉ ra những đặc điểm nổi bật của phong trào yêu nước trong những năm 1914 -1918.
Trả lời:
- Các tầng lớp nhân dân là lực lượng tham gia đông đảo, đặc biệt là vai trò của binh lính người Việt trong quân đội Pháp.
- Khởi nghĩa vũ trang là hình thức đấu tranh chủ yếu
- Địa bàn hoạt động: diễn ra lẻ tẻ từ Bắc đến Nam.
- Kết quả: đều lần lượt bị đánh bại
Câu hỏi Lịch Sử 8 Bài 30 trang 149: Em hãy sưu tầm thêm tài liệu (bài viết, tranh ảnh... ) về cuộc hành trình tìm đường cứu nước của Nguyễn Tất Thành.
Trả lời:
Học sinh tự sưu tầm.