Bài 1-2: Đo độ dài (trang 2 SBT Vật Lí 6)
Bài 1-2.1. Cho thước mét trong hình vẽ sau đây:
Độ chia nhỏ nhất (ĐCNN) và Giới hạn đo (GHĐ) của thước trong hình 1-2.1 là:
A. 1m và 1mm.
B. 10dm và 0,5cm.
C. 100cm và 1cm
D. 100cm và 0,2cm.
Đáp án:Chọn đáp án đúng B.
Vì thước có độ dài lớn nhất ghi trên thước bằng100cm = 10dm do đó GHĐ của thước là 10dm.
Độ dài giữa hai vạch chia liên tiếp trên thước là 1: 2 = 0,5 cm do đó ĐCNN của thước là 0,5cm.
Bài 1-2.2. Trong số các thước sau đây, thước nào phù hợp nhất để đo độ dài của sân trường em?
A. Thước thẳng có ĐCNN 1mm và GHĐ 1m.
B. Thước cuộn có ĐCNN 5mm và GHĐ 5m.
C. Thước dây có ĐCNN 1mm và GHĐ 150cm.
D. Thước thẳng có ĐCNN 1cm và GHĐ 1m.
Đáp án:
Chọn đáp án B.
Vì độ dài của sân trường tương đối lớn khoảng vài chục mét nên ta nên sử dụng thước cuộn có GHĐ lớn nhất để đo chiều dài của sân trường với số lần đo ít nhất.
Tuy ĐCNN của thước B (là 5mm) lớn hơn thước A và C (là 1mm), nhưng nếu sử dụng thước B vẫn phù hợp so với chiều dài của sân trường (sai số nhỏ hơn 1% thì vẫn chấp nhận được).
Bài 1-2.3. Hãy xác định ĐCNN và GHĐ của các thước trong hình 1-2.2.
Đáp án:
a) ĐCNN là 0,5cm và GHĐ là 10cm.
b) ĐCNN là 1mm và GHĐ là 10cm
Bài 1-2.4. Hãy chọn thước đo phù hợp để đo các độ dài ghi trong bảng dưới đây và giải thích sự lựa chọn của em.
| Thước đo độ dài | Độ dài cần đo |
|---|---|
| 1. Thước thẳng có ĐCNN 1cm và GHĐ 1,5m | A. Bề dày cuốn vật lí 6 |
| 2. Thước dây có ĐCNN 0,5cm và GHĐ | B. Độ dài lớp học của em |
| 3. Thước kẻ có ĐCNN 1mm và GHĐ 20cm | C. Chu vi miệng cốc |
Đáp án:
- Chọn thước thẳng có ĐCNN 1cm và GHĐ 1,5m để đo chiều dài phòng học của em, vì độ dài lớp học khá lớn, khoảng vài mét nếu sử dụng loại thước có GHĐ lớn nhất để đo chiều dài của phòng lớp với số lần đo ít nhất.
- Chọn thước dây có ĐCNN 0,5cm và GHĐ 1m để đo chu vi của miệng cốc, vì chu vi miệng cốc là dộ dài cong do đó cần chọn thước dây để đo sẽ chính xác hơn.
- Chọn thước kẻ có ĐCNN 1mm và GHĐ 20cm để đo bề dày cuốn sách Vật lí 6, vì bề dày của cuốn sách nhỏ, vì vậy sử dụng thước có ĐCNN càng nhỏ thì việc đo và kết quả đo cũng sẽ càng dễ dàng và chính xác hơn.
Bài 1-2.5. Hãy kể tên một số loại thước đo độ dài mà em biết. Tại sao người ta lại sản xuất ra nhiều loại thước khác nhau như vậy?
Đáp án:
Các loại thước đo độ dài mà em biết được là: thước thẳng, thước dây, thước cuộn, thước kẻ, thước kẹp, thước nửa mét, … Người ta sản xuất ra nhiều loại thước khác nhau là vì để:
+ Phù hợp với hình dáng đối tượng cần đo. (thẳng, cong)
+ Phù hợp với chiều dài của đối tượng cần đo. ( lớn, nhỏ)
+ Phù hợp với công việc (VD: các công việc yêu cầu cần đo đạc với độ chính xác cao hơn hay tương đối).
Bài 1-2.6. Hãy tìm cách đo đạc độ dài sân trường em bằng một loại dụng cụ mà em có. Hãy tính giá trị trung bình và mô tả thước đo của các kết quả đo.
Đáp án:
Sử dụng loại cụ mà em có là thước cuộn để đo độ dài sân trường. Thước cuộn có ĐCNN là 1cm và GHĐ là 5m. Cách đo và giá trị trung bình của các kết quả đo trong tổ của em khi thực hành trên lớp.
- Cách đo:
+ Sân trường em có độ dài khoảng 50m. Đặt thước dọc theo chiều dài của sân trường sao cho một đầu sân trường ngang bằng với vạch số 0 của thước.
+ Đặt mắt quan sát theo hướng vuông góc với cạnh thước.
+ Đọc và viết lại kết quả đo theo vạch chia gần nhất với đầu kia của đối tượng được đo.
+ Đo khoảng 10 lần thì mới đo hết được chiều dài của sân trường và cộng kết quả của 10 lần đo.
+ Các bạn trong tổ thay phiên nhau đo lại chiều dài. Đo chiều dài của sân trường ba lần sau đó lấy kết quả ba lần đo cộng lại chia 3 thì sẽ ra kết quả trung bình.
Bài 1-2.7. 1 bạn sử dụng thước đo độ dài có ĐCNN là 1dm để đọc được chiều dài lớp học. Trong các cách ghi kết quả sau đây, cách ghi nào là đúng?
A. 5m
B. 50dm
C. 500cm
D. 50,0dm
Đáp án:
Chọn đáp án B.
Vì ĐCNN của thước là 1dm do đó không thể cho ra kết quả chính xác đến cm như đáp án C và cũng không thể cho ra kết quả đến hàng m như đáp án A. ĐCNN của thước đo là một số nguyên do đó không thể cho kết quả chính xác như đáp án D. Vậy nên chỉ có cách ghi kết quả ở câu B là đúng nhất.
Bài 1-2.8. Một bạn sử dụng thước đo độ dài có ĐCNN là 0,2cm để đo được chiều dài cuốn sách giáo khoa Vật lí 6. Trong những cách ghi kết quả đo sau đây, cách ghi nào là đúng?
A. 240mm
B. 23cm
C. 24cm
D. 24,0cm
Đáp án:
- Chọn đáp án D
Vì ĐCNN của thước đo là 0,2cm do đó không thể đưa ra kết quả chính xác đến mm như đáp án A. Mặt khác ĐCNN là số thập phân có thể cho ra kết quả chính xác đến 1 số đằng sau dấu phẩy. Vậy cách ghi kết quả ở đáp án D là đúng nhất.
Bài 1-2.9. Các kết quả đo độ dài trong 3 bài báo cáo kết quả thực hành được ghi như dưới đây:
a) l1 = 20,1cm
b) l2 = 21cm
c) l3 = 20,5cm
Hãy cho biết ĐCNN của thước đo sử dụng trong từng bài thực hành
a) ĐCNN của thước đo được sử dụng trong bài thực hành 1 là 0,1cm.
b) ĐCNN của thước đo được sử dụng trong bài thực hành 2 là 1cm.
c) ĐCNN của thước đo được sử dụng trong bài thực hành 3 là 0,5cm hoặc 0,1cm
Bài 1-2.10. Cho một quả bóng bàn, hai vỏ bao diêm, một băng giấy cỡ 3cm x15cm, một thước nhựa dài khoảng 200mm, chia đến mm. Hãy sử dụng các dụng cụ trên để đo chu vi và đường kính của bóng bàn.
Đáp án:- Đo đường kính của quả bóng bàn: đặt hai vỏ bao diêm tiếp xúc với 2 bên quả bóng bàn và song song với nhau. Sử dụng thước nhựa để đo khoảng cách giữa 2 bao diêm, đó chính là đường kính của quả bóng bàn.
- Đo chu vi quả bóng bàn: sử dụng băng giấy quấn 1 vòng theo đường hàn giữa 2 nửa quả bóng bàn (đánh dấu độ dài 1 vòng này trên băng giấy). Sử dụng thước nhựa đo độ dài đã được đánh dấu trên băng giấy, đó cũng chính là chu vi quả bóng bàn.
Bài 1-2.11. Để xác định chu vi của 1 chiếc bút chì, đường kính của 1 sợi chỉ:
- Em làm cách nào?
- Em sử dụng thước nào, có ĐCNN và GHĐ là bao nhiêu?
- Kết quả đo của em là bao nhiêu?
Đáp án:- Xác định chu vi của bút chì: sử dụng sợi chỉ quấn sát nhau xung quanh chiếc bút chì 1 hoặc 10 vòng, … (đánh dấu độ dài của tất cả những vòng dây này trên sợi chỉ). Sử dụng thước có ĐCNN thích hợp (1mm) để đo được độ dài đã đánh dấu. Lấy kết quả đó chia cho số vòng dây, em xác định được chu vi của bút chì.
Bài 1-2.12*. Hãy tìm cách xác định đường kính trong của vòi máy nước hoặc ống tre, đường kính vung nồi nấu cơm của gia đình em.
Đáp án:
Có nhiều cách để đo được đường kính của ống tre hoặc vòi nước máy, đường kính vung nồi của gia đình em, dưới đây là 1 trong những cách để xác định đo độ dài đường kính các vật nêu ở trên:
- Xác định đường kính của ống tre hoặc vòi nước máy: sử dụng mực bôi vào miệng đầu ống tre (đầu ống phải vuông góc với ống tre) hoặc vòi nước máy sau đó in lên mặt giấy để có được hình tròn tương đương với miệng của đầu ống tre hoặc vòi nước máy. Sau đó cắt theo đường tròn của đầu ống tre hoặc miệng vòi nước, gấp đôi hình tròn mới cắt được. Đo độ dài của đường gấp là ta đã xác định được đường kính của ống tre hoặc miệng vòi nước máy.
- Xác định đường kính của chiếc vung nồi nấu cơm nhà em: tương tự em có thể áp dụng cách như trên hoặc đặt vung nồi nấu cơm lên 1 tờ giấy, sử dụng bút kẻ 2 đường thẳng song song tiếp xúc với chiếc vung nồi cơm. Đo khoảng cách giữa 2 đường thẳng là em đã xác định được đường kính của vung nồi nấu cơm
Bài 1-2.13*. Những người đi xe máy, ô tô… thường đo độ dài đã đi được thông qua số chỉ độ dài biểu thị trên đồng hồ “tốc độ” của xe. Không đi xe máy, ô tô, em làm thế nào để xác định được gần đúng độ của dài quãng đường em đi từ nhà tới trường?
Đáp án:Có các cách để đo được độ dài của quãng đường em đi từ nhà tới trường, và đây là 1 trong những cách dễ nhất để xác định gần đúng: đầu tiên, em có thể đo chiều dài của 1 bước chân sau đó lấy số bước chân đi được từ nhà tới trường nhân với độ dài của 1 bước chân. ( Chú ý: các bước chân cần phải đều)
Bài 1-2.14. 1 bàn học có chiều dài khoảng 1m. Sử dụng thước nào dưới đây có thể đo chính xác nhất độ dài của bàn?
A. Thước thẳng có ĐCNN 1mm và GHĐ 50cm
B. Thước thẳng có ĐCNN 5cm và GHĐ 150cm
C. Thước thẳng có ĐCNN 1mm và GHĐ 150cm
D. Thước thẳng có ĐCNN 1cm và GHĐ 50cm
Đáp án:
Chọn đáp án đúng là C.
Bởi vì thước có ĐCNN càng nhỏ thì độ chính xác cũng càng cao. Đồng thời nên sử dụng thước có GHĐ lớn hơn gấp 1,5 lần kích thước của vật cần đo.
Bài 1-2.15. Sách giáo khoa Vật lí 6 dày chừng 0,5cm. Khi đo chiều dày này, nên lựa chọn:
A. Thước có ĐCNN 1cm và GHĐ 1m
B. Thước có ĐCNN 1mm và GHĐ 1m
C. Thước có ĐCNN 1cm và GHĐ 10cm
D. Thước có ĐCNN 1mm và GHĐ 10cm
Đáp án:
Chọn đáp án đúng là D
Bởi vì bề dày của cuốn sách nhỏ do đó ta không thể chọn đáp án A và B. Mặt khác sử dụng thước có ĐCNN càng nhỏ thì sẽ cho ra kết quả càng chính xác hơn. Vậy chỉ có đáp án D là đáp án đúng nhất.
Bài 1-2.16. Muốn đo độ dài cuốn sách SGK Vật lí 6 một cách thuận lợi nhất nên sử dụng:
A. Thước có ĐCNN 1mm và GHĐ 25cm
B. Thước có ĐCNN 1mm và GHĐ 20cm
C. Thước có ĐCNN 1cm và GHĐ 20cm
D. Thước có ĐCNN 1cm và GHĐ 30cm
Đáp án:
Chọn đáp án đúng là A
Bởi vì chiều dài của SGK Vật Lí 6 có độ dài bằng 24cm do đó không thể chọn đáp án đúng là B và C. Thước có ĐCNN càng nhỏ thì cho ra kết quả đo càng chính xác. Bởi vậy A là đáp án đúng nhất.
Bài 1-2.17. Kết quả đo độ dài của bút chì được 1 học sinh ghi đúng kết quả là 17,3cm. Học sinh này đã sử dụng:
A. Thước có ĐCNN 1mm và GHĐ 20cm
B. Thước có ĐCNN 1cm và GHĐ 20cm
C. THước có ĐCNN 2mm và GHĐ 18cm
D. Thước có ĐCNN 1cm và GHĐ 30cm
Đáp án:
Chọn đáp án đúng là A
Bởi vì kết quả đo độ dài của chiếc bút chì bằng 17,3cm, thước đo có thể đo đến tận số lẻ bằng 0,3cm = 3mm vậy nên ĐCNN không thể là cm, vì vậy không thể chọn đáp án B và C. Mặt khác 3mm không chia hết cho 2mm do đó không thể chọn đáp án C. Đáp án đúng nhất là đáp án A.
Bài 1-2.18. 1 học sinh sử dụng thước có ĐCNN là 2cm để đo chiều rộng của lớp học. Cách ghi kết quả nào dưới đây là không đúng?
A. 4,44m
B. 444cm
C. 44,4dm
D. 444,0cm
Đáp án:
Chọn đáp án đúng là D
Bởi vì ĐCNN của thước là 2cm là 1 số nguyên không thể đo được kết quả ghi chính xác đến phần mười cm như đáp án D.
Bài 1-2.19. Để đo trực tiếp chu vi và chiều cao của 1 cái cột nhà hình trụ, người ta:
A. Chỉ cần 1 thước thẳng
B. Chỉ cần 1 thước dây
C. Cần ít nhất 1 thước dây, 1 thước thẳng
D. Cần ít nhất 2 thước dây
Đáp án:
Chọn đáp án đúng là C
Vì ta cần thước dây để đo chu vi của cột nhà hình trụ, còn thước thẳng để đo chiều dài của cột dài.
Bài 1-2.20. Cách ghi kết quả nào dưới đây là đúng?
A. Chỉ cần chép kết quả đo chia hết cho ĐCNN của loại dụng cụ
B. Chỉ cần chữ số cuối cùng của kết quả đo có cùng đơn vị với ĐCNN của loại dụng cụ đo
C. Chỉ cần chữ số cuối cùng của kết quả đo chia hết cho ĐCNN
D. Chỉ cần chữ số cuối cùng của kết quả đo cùng đơn vị với ĐCNN của loại dụng cụ đo và chia hết cho ĐCNN
Đáp án:Chọn đáp án đúng là A
Cách ghi kết quả đo: chỉ cần viết kết quả đo chia hết cho ĐCNN của loại dụng cụ đo
Bài 1-2.21. Khi đo nhiều lần 1 đại lượng mà thu được các giá trị khác nhau, thì giá trị nào dưới đây được lấy làm kết quả của phép đo?
A. Giá trị của lần đo cuối cùng
B. Giá trị trung bình của giá trị nhỏ nhất và giá trị lớn nhất
C. Giá trị trung bình của tất cả những giá trị đo được
D. Giá trị được lập lại nhiều lần nhất
Đáp án:Chọn đáp án đúng là C
Khi đo nhiều lần 1 đại lượng mà thu được các kết quả khác nhau, thì giá trị trung bình của tất cả các giá trị đo sẽ được lấy làm kết quả của phép đo.
Bài 1-2.22. 1 học sinh khẳng định rằng: “ Cho tôi 1 thước có GHĐ là 1m, tôi sẽ chỉ cần sử dụng thước đó đo 1 lần là có thể biết được sân trường dài bao nhiêu mét”.
a. Theo em bạn học sinh đó cần phải làm thế nào để thực hiện được lời nói của mình?
b. Kết quả thu được sau khi làm theo cách làm đo có chính xác không? Tại sao?
Đáp án:
a. Bạn đó lấy một sợi dây dài để đo chiều dài sân trường sau đó đánh dấu sợi dây đó. Sử dụng thước đo 1m trên sợi dây sau đó gấp sợi dây lại theo chiều dài 1m. Đếm được bao nhiêu đoạn thì suy ra được chiều dài sân trường
b. Kết quả bạn đã thu được không chính xác lắm bởi vì cách đo lại chiều dài sợi dây và cách đọc kết quả không được chính xác
Bài 1-2.23. Cho các dụng cụ dưới đây:
- 1 sợi chỉ dài 20cm
- 1 chiếc thước thẳng
- 1 đồng tiền có mệnh giá 2000 đồng bằng kim loại
Hãy nêu cách xác định chu vi của đồng tiền
Đáp án:
- Sử dụng sợi chỉ dài 20cm quấn 1 vòng quanh đồng tiền. Đánh dấu chiều dài một vòng của sợi chỉ
- Sử dụng thước thẳng đo chiều dài sợi chỉ vừa mới đánh dấu
Đó chính là chu vi của đồng tiền
Bài 1-2.24. Trang cuối cùng của SGK Vật lí 6 có ghi: “ khổ 17x24cm”, những con số đó có ý nghĩa là:
A. Chiều dày của sách bằng 17 cm và chiều dài bằng 24cm
B. Chiều rộng của sách bằng 24 cm và chiều dài bằng 17 cm
C. Chiều rộng của sách bằng 17 cm và chiều dài bằng 24 cm
D. Chiều dài của sách bằng 17cm x 24cm = 408cm
Đáp án:
Chọn đáp án đúng là C
Bài 1-2.25. 3 bạn Nam, Thanh, Hà cùng đo chiều cao của bạn Dũng. Cả 3 bạn đều đề nghị Dũng đứng áp sát vào tường, sử dụng một thước kẻ đặt ngang đầu Dũng để đánh dấu chiều cao của bạn Dũng lên tường. Sau đó, sử dụng thước cuộn có ĐCNN 0,5cm và GHĐ 2m để đo chiều cao từ mặt sàn tới chỗ được đánh dấu trên tường. Kết quả đo được Nam, Thanh, Hà ghi lần lượt là: 168cm, 168,5cm, và 169cm. Kết quả nào được ghi chính xác?
A. của bạn Hà
B. của bạn Nam
C. của bạn Thanh
D. của cả ba bạn
Đáp án:
Chọn đáp án đúng là B.
Bởi vì ĐCNN của thước là 0,5cm, vì vậy kết quả đo được ghi chính xác tới phần thập phân thứ nhất, đồng thời phần thập phân đó cũng phải chia hết cho 0,5cm.
Nếu giá trị đo được của hai bạn Thanh và Hà chẵn thì kết quả phải là 169,0cm và 168,0cm.
Bài 1-2.26. Hãy dùng mắt để ước lượng xem trong 3 đoạn thẳng AB, CD và MN vẽ ở hình 1-2.3 thì đoạn thẳng nào là dài nhất, đoạn thẳng nào là ngắn nhất. Sau đó sử dụng thước đo độ dài của 3 đoạn thẳng trên để kiểm tra ước lượng của mắt mình.
Từ kết quả kiểm tra rút ra được các kết luận gì?
Đáp án:
- 3 đoạn dài bằng nhau
- Sự ước lượng của mắt không được chính xác
Bài tiếp: Bài 3: Đo thể tích chất lỏng (trang 10 SBT Vật Lí 6)