Trang chủ > Lớp 9 > Tác giả - Tác phẩm Ngữ văn 9 > Tổng quan về tác phẩm Bến Quê

Tổng quan về tác phẩm Bến Quê

I. Giới thiệu đôi nét về tác giả Nguyễn Minh Châu

- Nguyễn Minh Châu sinh năm 1930, mất năm 1989

- Quê quán: làng Văn Thai (tên nôm là làng Thơi), xã Quỳnh Hải, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An

- Cuộc đời và sự nghiệp sáng tác:

+ Năm 1945, ông tốt nghiệp trường Kỹ nghệ Huế với bằng Thành chung

+ Tháng 1 năm 1950, ông học chuyên khoa trường Huỳnh Thúc Kháng tại Nghệ Tĩnh sau đó gia nhập quân đội, học trường sĩ quan lục quân Trần Quốc Tuấn

+ Năm 1961 ông theo học trường Văn hóa Lạng Sơn

+ Năm 1962 ông về công tác tại phòng Văn nghệ quân đội, sau chuyển sang tạp chí Văn nghệ quân đội

+ Năm 1972 ông đã được kết nạp vào Hội nhà văn Việt Nam.

Các tác phẩm tiêu biểu: Bến quê, Chiếc thuyền ngoài xa, Dấu chân người lính,...

- Phong cách sáng tác:

+ Ra khỏi cuộc chiến tranh, Nguyễn Minh Châu vẫn phát huy tính chiến đấu của ngòi bút, viết về những âm vang chiến trận, bao quát cả những vấn đề dân sự qua cảm hứng của một người lính đầy trải nghiệm.

II. Tác phẩm

1. Hoàn cảnh sáng tác

- Truyện ngắn Bến quê được in trong truyện cùng tên của Nguyễn Minh Châu

2. Tóm tắt

Nhĩ - nhân vật chính của truyện từng đi khắp mọi nơi trên Thế giới, cuối đời lại bị cột chặt trên giường bệnh vì căn bệnh hiểm nghèo, đến nỗi không thể tự dịch chuyển đến vài mươi phân trên chiếc giường hẹp kê cạnh cửa sổ. Trong một buổi sáng mùa thu, Nhĩ phát hiện ra vẻ đẹp bình dị và quyến rũ của cái bãi bồi bên kia sông, ngay phía trước cửa sổ nhà mình mà anh chưa một lần đặt chân tới. Cũng đến lúc nằm liệt giường, anh nhận được sự chăm sóc chu đáo đến từng miếng ăn, ngụm nước của người vợ, đức hi sinh thầm lặng của vợ mình. Anh khao khát được đặt chân một lần lên cái bờ bãi bên kia sông, nhưng không thể. Nhĩ đã nhờ cậu con trai thực hiện giúp mình mơ ước ấy nhưng cậu bé không hiểu ý bố, đã sa vào đám chơi phá cờ thế ven đường và để lỡ chuyến đò ngang duy nhất trong ngày. Nhĩ đã chiêm nghiệm được cái quy luật đầy nghịch lí của đời người. Khi con đò sắp chạm mũi vào bờ đất bên này, Nhĩ thu hết tâm lực đu mình ra ngòi cửa sổ giơ cánh tay gầy guộc khoát khoát- y như đang khẩn thiết ra hiệu cho ai đó.

3. Giá trị nội dung

- Qua tâm trạng và cảnh ngộ của nhân vật Nhĩ, truyện Bến quê gửi gắm những suy nghĩ, trải nghiệm sâu sắc của nhà văn về con người và cuộc đời, thức tỉnh mọi người sự trân trọng những vẻ đẹp và giá trị bình dị, gần gũi của gia đình, quê hương

4. Giá trị nghệ thuật

- Truyện thành công trong việc tạo dựng tình huống nghịch lí, trần thuật qua dòng nội tâm nhân vật, ngôn ngữ và giọng điệu giàu chất suy tư, hình ảnh mang tính biểu tượng.

5. Phân tích tác phẩm

I. Mở bài

- Giới thiệu đôi nét về tác giả Nguyễn Minh Châu: Ông chủ yếu viết về những âm vang chiến trận, bao quát cả những vấn đề dân sự qua cảm hứng của một người lính đầy trải nghiệm.

- Giới thiệu vài nét về văn bản Bến quê: Truyện ngắn Bến quê gửi gắm những suy nghĩ, trải nghiệm sâu sắc của tác giả về con người và cuộc đời, thức tỉnh mọi người hãy biết trân trọng những vẻ đẹp và giá trị bình dị, gần gũi của người thân, gia đình và quê hương.

II. Thân bài

1. Cảm xúc và suy nghĩ của nhân vật Nhĩ về vẻ đẹp thiên nhiên nơi bến quê

- Hoàn cảnh của Nhĩ:

+ Vào buổi chiều đầu thu, qua khung cửa sổ Nhĩ nhận ra vẻ đẹp của bức tranh thiên nhiên quê hương.

+ Những bông hoa bằng lăng cuối mùa thường đậm hơn

+ Vòm trời thu như cao hơn

+ Đặc biệt nhất là vẻ đẹp trù phú của bãi bồi

⇒ Mỗi cảnh vật đều mang nét đẹp riêng rất đỗi quen thuộc, bình dị và thân thương. Nhĩ xúc động trước vẻ đẹp thân thương của xứ sở quê hương.

2. Cảm xúc của Nhĩ về người vợ

- Những ngày cuối đời nằm trên giường bệnh Nhĩ mới cảm nhận được vẻ đẹp của Liên- người vợ tảo tần của anh.

- Liên phải chịu bao vất vả, lo toan cho cuộc sống gia đình. Anh xót xa vô cùng khi thấy Liên mặc tấm áo vá => vẻ đẹp bình dị, mộc mạc chân thành.

- Liên đã tảo tần, hi sinh thầm lặng suốt đời vì chồng, vì con và vì cả gia đình.

- Dù đã trở thành người đàn bà thành thị nhưng Liên vẫn vẹn nguyên những vẻ đẹp tâm hồn trong sáng.

⇒ Cuối đời, Nhĩ mới nhận ra và thấm thía tình cảm gia đình bởi anh đã nhân ra gia đình mãi mãi là ấm áp, hạnh phúc và là nơi nương tựa vững chắc nhất.

3. Cảm xúc và suy nghĩ về khát vọng bình dị cuối đời

- Khi nhận ra vẻ đẹp của bãi bồi bên sông là lúc Nhĩ bừng lên một niềm khao khát cháy bỏng vô cùng là được đặt chân lên bãi bồi đó.

- Khát vọng ấy tuy rất bình dị nhưng lại trở nên đặc biệt trong hoàn cảnh của anh lúc này- đó là một điều vô vọng => thể hiện sự thức tỉnh xót xa của Nhĩ.

- Từ việc nhờ đứa con trai không thành cùng với quãng đời tuổi trẻ của mình, Nhĩ đã nghiệm ra một quy luật có tính chất phổ biến của đời người.

- Hành động cố thu người “giơ tay khoát khoát” như muốn thức tỉnh mọi người: hãy mau thoát ra những cái chùng chình, vòng vèo trên đời để hướng tới những giá trị đích thực của cuộc sống.

⇒ Tác giả đã gửi gắm vào nhân vật Nhĩ những triết lí, tư tưởng cốt lõi của cuộc đời con người: hãy trân trọng những giá trị bình dị nhất trong cuộc sống, quê hương và xứ sở.

III. Kết bài

- Khẳng định lại những thành công về nghệ thuật và nội dung:

+ Tình huống truyện xây dựng đặc biệt, xây dựng nhân vật tư tưởng, miêu tả nhân vật chi tiết, sáng tạo nhiều hình ảnh mang ý nghĩa biểu tượng.

+ Qua đó gợi cho người đọc những suy nghĩ về con người và cuộc đời, những cái đẹp dôi khi lại là những thứ bình dị nhất mà chúng ta vô tình chưa thể nhận ra.