Lý thuyết & Trắc nghiệm Bài 2: Liên Xô và các nước Đông Âu từ giữa những năm 70 đến đầu những năm 90 của thế kỉ XX - GDCD 9
I. SỰ KHỦNG HOẢNG VÀ TAN RÃ CỦA LIÊN BANG XÔ VIẾT
- Trước những tác động của cuộc khủng hoảng kinh tế năm 1973, Ban lãnh đạo Liên Xô không tiến hành cải tổ về kinh tế xã hội làm cho đất nước lâm vào khủng hoảng toàn diện.
Cuộc biểu tình đòi li khai ở Litva
- Công cuộc cải tổ:
Tổng thống Goóc-ba-chốp
+ Tháng 3 – 1985, Goóc-ba-chốp lên nắm quyền lãnh đạo Đảng và đề ra đường lối cải tổ, nhằm đưa đất nước thoát khỏi khủng hoảng.
+ Do chưa có sự chuẩn bị và thiếu đường lối chiến lược toàn diện, nhất quán nên công cuộc cải tổ nhanh chóng lâm vào tình trạng bị động, lúng túng, đây khó khăn.
+ Đất nước ngày càng khủng hoảng và rối loạn.
+ Ngày 19 – 8 – 1991, một số lãnh đạo đảng và nhà nước tiến hành đảo chỉnh lật đổ Goóc-ba-chốp nhưng thất bại, Đảng Cộng sản Liên Xô bị đình chỉ hoạt động, Nhà nước liên bang hầu như tê liệt, các nước cộng hòa đua nhau đòi tách khỏi liên bang.
Xe tăng ở Quảng trường Đỏ trong cuộc đảo chính năm 1991
- Ngày 21 – 12 – 1991,11 nước cộng hòa trong Liên bang Xô viết họp và kí quyết định giải tán Xô viết, thành lập Cộng đồng các quốc gia độc lập (SNG).
Lược đồ các nước SNG
- Ngày 25 – 12 – 1991, Goóc-ba-chốp tuyên bố từ chức Tổng thống, lá cờ Liên bang Xô viết trên nóc điện Crem-li bị hạ xuống đánh dấu sự chấm dứt của Liên bang Xô viết.
II. CUỘC KHỦNG HOẢNG VÀ TAN RÃ CỦA CHẾ ĐỘ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA Ở CÁC NƯỚC ĐÔNG ÂU
- Cuối những năm 70 và đầu những năm 80 của thế kỉ XX, các nước Đông Âu lâm vào tình trạng khủng hoảng kinh tế và chính trị sâu sắc.
- Biểu hiện:
+ Cuối năm 1988, khủng hoảng ở Đông Âu lên tới đỉnh cao, các cuộc mít tinh, biểu tình ở các nước diễn ra dồn dập đòi cải cách kinh tế, thực hiện đa nguyên chính trị, …
+ Bên ngoài các thế lực chống chủ nghĩa xã hội ra sức chống phá.
+ Ban lãnh đạo các nước Đông Âu phải từ bỏ quyền lãnh đạo của Đảng Cộng sản, thực hiện đa nguyên chính trị, tiến hành tổng tuyển cử tự do.
- Kết quả: các thế lực chống chủ nghĩa xã hội thắng cử, giành chính quyền nhà nước, các Đảng Cộng sản thất bại không còn nắm quyền.
=> Cuối năm 1989, chế độ XHCN bị sụp đổ ở hầu hết các nướ Đông Âu.
- Ngày 28 – 6 – 1991, Hội đồng tương trợ kinh tế (SEV) chấm dứt hoạt động.
- Ngày 1 – 7 – 1991, Tổ chức Hiệp ước Vác-sa-va tuyên bố giải thể.
=> Chế độ XHCN sụp đổ ở Liên Xô và Đông Âu đã chấm dứt sự tồn tại của hệ thống XHCN trên thế giới.
B. Trắc nghiệm
Câu 1. Những năm 80 của thế kỉ XX, tình hình kinh tế Liên Xô như thế nào?
A. Phát triển tương đối ổn định.
B. Liên Xô trở thành cường quốc kinh tế.
C.. Nền kinh tế đất nước ngày càng khó khăn, khủng hoảng nghiêm trọng.
D. Khủng hoảng trong thời gian đầu nhưng nhanh chóng phát triển trở lại.
Đáp án đúng là: D.
Giải thích:
Do tác động của cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới 1973, tới những năm 80 của thế kỉ XX, nền kinh tế Liên Xô ngày càng khó khăn: sản xuất trì trệ, lương thực, hàng hóa khan hiếm, mức sống nhân dân giảm sút.
Câu 2. Sau khi lên nắm quyền lãnh đạo Đảng Cộng sản Liên Xô (3 – 1885), Goóc-ba-chốp đã thực hiện:
A. tăng cường quan hệ với Mĩ.
B. đường lối cải tổ.
D. tiếp tục thực hiện những chính sách cũ.
D. hợp tác với các nước phương Tây.
Đáp án đúng là: B
Giải thích:
Tham khảo (SGK – tr. 10)
Câu 3. Công cuộc cải tổ được tiến hành trong thời gian bao nhiêu năm?
A. 4 năm (1985 – 1989)
B. 5 năm (1985 – 1990)
C. 6 năm (1985 – 1991)
D. 7 năm (1985 – 1992)
Đáp án đúng là: C
Giải thích:
Công cuộc cải tổ ở Liên Xô được tiến hành từ khi tổng thống Goóc-ba-chốp lên nắm quyền lãnh đạo Đảng Cộng sản năm 1985 đến năm 1991, khi Đảng Cộng sản Liên Xô bị đình chỉ hoạt động.
Câu 4. Nội dung của công cuộc cải tổ ở Liên Xô là gì?
A. Cải tổ về kinh tế.
B. Cải tổ hệ thống chính trị.
C.. Cải tổ xã hội.
D. Cải tổ kinh tế, chính trị và xã hội.
Đáp án đúng là: D
Giải thích:
Đường lối cải tổ tập trung vào “cải cách kinh tế triệt để” tiếp theo là cải cách hệ thống chính trị và đổi mới tư tưởng.
Câu 5. Sự kiện nào sau đây đánh dấu chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô chấm dứt?
A. Đảng Cộng sản Liên Xô bị đình chỉ hoạt động.
B. Các nước cộng hòa tách ra khỏi Liên bang Xô viết và tuyên bố độc lập.
C. Lá cờ Liên bang Xô viết trên nóc điện Crem-li bị hạ xuống.
D. Cộng đồng các quốc gia độc lập (SNG) được thành lập.
Đáp án đúng là: C
Giải thích:
Ngày 25 – 12 – 1991, Goóc-ba-chốp tuyên bố từ chức tổng thống. Lá cờ Liên bang Xô viết trên nóc điện Crem-li bị hạ xuống, đánh dấu sự chấm dứt của chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô sau 74 năm tồn tại.
Câu 6. Cuộc khủng hoảng kinh tế và chính trị ở các nước Đông Âu lên tới đỉnh điểm trong thời gian nào?
A. Đầu năm 1988.
B. Cuối năm 1988.
C. Đầu năm 1991.
D. Cuối năm 1991.
Đáp án đúng là: B
Giải thích:
Tham khảo SGK – Tr. 11
Câu 7. Trước tình hình khủng hoảng kinh tế, chính trị ngày càng trầm trọng Chính phủ các nước Đông Âu đã có những hành động gì?
A. Tiến hành một loạt cải cách về kinh tế và chính trị.
B. Tuyên bố giải tán, từ bỏ quyền lãnh đạo.
C. Kêu gọi sự trợ giúp của Liên Xô.
D. Đàn áp các phong trào quần chúng, không đề ra các cải cách cần thiết và đúng đắn.
Đáp án đúng là: D
Giải thích:
Tham khảo (SGK – trang 11)
Câu 8. Hội đồng tương trợ kinh tế SEV giải thể vào năm nào?
A. Năm 1989
B. Năm 1990
C. Năm 1991
D. Năm 1992
Đáp án đúng là: C
Giải thích:
Ngày 28 – 6 – 1991, Hội đồng tương trợ kinh tế SEV chấm dứt hoạt động.
Câu 9. Tổ chức Hiệp ước Vác-sa-va tuyên bố giải thể năm nào?
A. Năm 1989
B. Năm 1990
C. Năm 1991
D. Năm 1992
Đáp án đúng là: C
Giải thích:
Ngày 1 – 7 – 1991, Tổ chức Hiệp ước Vác-sa-va tuyên bố giải thể.
Câu 10. Công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở các nướ Đông Âu đã mắc phải một số thiếu sót và sai lầm lớn nào?
A. Ưu tiên phát triển công nghiệp nặng.
B. Tiến hành tập thể hóa nông nghiệ.
C. Rập khuôn, cứng nhắc mô hình xây dựng CNXH ở Liên Xô, không phù hợp với hoàn cảnh đất nước.
D. Thực hiện chế độ bao cấp về kinh tế.
Đáp án đúng là: C