Bài 2: Làm quen với chương trình và ngôn ngữ lập trình - Giải BT Tin học 8
Bài 1 (trang 14 sgk Tin học lớp 8): Em hãy cho biết các thành phần cơ bản của một ngôn ngữ lập trình.
Bài giải:
- Các thành phần cơ bản của ngôn ngữ lập trình bao gồm: Bảng chữ cái, các quy tắc và ngữ nghĩa, cụ thể:
+ Bảng chữ cái: Các ngôn ngữ lập trình thường gồm các chữ cái tiếng Anh và một số kí hiệu khác như dấu phép toán (+, -, *, /, …), dấu đóng ngoặc, mở ngoặc, dấu nháy, … Nói chung, hầu hết các kí tự có trên bàn phím máy tính đều có mặt trong bảng chữ cái của mọi ngôn ngữ lập trình.
+ Quy tắc: Mỗi câu lệnh trong chương trình gồm các từ và các kí hiệu được viết theo một quy tắc nhất định. Các quy tắc này quy định cách viết các từ và thứ tự của chúng. Ví dụ, các từ được cách nhau bởi một hoặc nhiều dấu cách, một số câu lệnh được kết thúc bằng dấu chấm phẩy, … Mỗi ngôn ngữ lập trình khác nhau thì sẽ có một quy tắc riêng của nó. Nếu câu lệnh bị viết sai quy tắc, chương trình sẽ nhận biết và thông báo lỗi.
+ Ngữ nghĩa: Mỗi câu lệnh đều mang một ý nghĩa riêng xác định các thao tác mà máy tính cần thực hiện.
Bài 2 (trang 14): Em hãy nêu sự khác nhau giữa từ khóa và tên. Nêu cách đặt tên trong chương trình.Bài giải:
Sự khác nhau giữa "Từ khóa" và "tên":
- Từ khóa: là những từ dành riêng cho ngôn ngữ lập trình, không được dùng các từ khóa này cho bất kì mục đích nào khác ngoài mục đích sử dụng do ngôn ngữ lập trình quy định.
- Tên: Do người lập trình tự đặt ra, tuy nhiên phải tuân theo các quy tắc của ngôn ngữ lập trình và chương trình dịch. Tuy có thể đặt tên tùy ý, nhưng để dễ sử dụng người ta thường đặt tên ngắn gọn, dễ nhớ và dễ hiểu nhất.
- Cách đặt tên trong chương trình: Tùy từng ngôn ngữ lập trình khác nhau sẽ có những yêu cầu khác nhau về cách đặt tên. Nhưng hầu hết cần phải thỏa mãn những điều sau:
+ Tên khác nhau đại diện cho với những đại lượng khác nhau.
+ Tên không được trùng với những từ khóa.
Bài 3 (trang 14): Trong các tên dưới đây, tên nào là hợp lệ trong ngôn ngữ Pascal?A) a;
B) Tamgiac;
C) 8a;
D)Tam giac;
E) beginprogram;
F) end;
G) b1;
H) abc;
Bài giải:
- Các tên hợp lệ là: A, B, G, H.
- Các tên không hợp lệ là:
+ C: do có số ở đầu.
+ D: do có dấu cách.
+ E, F: Do trùng với từ khóa.
Bài 4 (trang 14): Hãy cho biết các phần chính trong cấu trúc của chương trình.Bài giải:
- các phần chính trong cấu trúc của chương trình gồm có:
1. Phần khai báo thường gồm các câu lệnh:
+ Khai báo tên chương trình
+ Khai báo các thư viện và một số khai báo khác.
2. Phần thân của chương trình gồm các câu lệnh mà máy tính cần thực hiện. Đây là phần bắt buộc phải có.
Lưu ý: Phần khai báo có thể có hoặc không. Tuy nhiên, nếu có phần khai báo thì nó phải được đặt trước phần thân chương trình.
Bài 5 (trang 14): Em hãy cho biết các chương trình Pascal sau đây có hợp lệ không, vì sao?Chương trình 1 begin end.
Chương trình 2 Begin Program CT_thu; Writeln (‘Chao cac ban’); end.
Bài giải:
- Chương trình 1 mặc dù thiếu phần khai báo nhưng phần thân của chương trình vẫn đủ và đúng cú pháp câu lệnh, có begin bắt đầu và end kết thúc có dấu “. ” ở cuối. Do vậy, chương trình 1 hợp lệ.
- Chương trình 2 do ở trong phần thân chương trình chứa phần khai báo nên chương trình 2 không hợp lệ.
Tìm hiểu mở rộng (trang 14): Pascal là một trong những ngôn ngữ lập trình hướng cấu trúc được dùng rộng rãi trong các nhà trường. Em hãy cho biết:1. Các ưu điểm của ngôn ngữ lập trình Pascal.
2. Khái niệm ngôn ngữ lập trình hướng cấu trúc và tên của một vài ngôn ngữ lập trình loại này.
Bài giải:
- Lúc đầu, mục đích thiết kế Pascal là để phục vụ cho việc giảng dạy lập trình có cấu trúc, vì vậy Pascal có các đặc điểm sau:
+ Ngữ pháp, ngữ nghĩa đơn giản và có tính logic.
+ Cấu trúc chương trình dễ hiểu và rất rõ ràng.
+ Dễ sửa chữa và cái tiến.
+ Trên hết, pascal dễ học và dễ đọc nên được nhiều trường, nhiều quốc gia chọn để dạy học trong chương trình học phổ thông.
- Ngôn ngữ lập trình hướng cấu trúc: Trong một chương trình máy tính, các khối chức năng có thể được thực hiện không chỉ theo trình tự mà còn có thể theo các tình huống và lặp lại nhiều lần. Phương pháp lập trình cấu trúc được dựa trên các mô hình toán học của Bohm và Guiseppe, theo đó, một chương trình máy tính có thể được viết dựa trên ba cấu trúc: trình tự, quyết định và vòng lặp:
+ Trình tự nghĩa là các câu lệnh được thực hiện theo một trình tự nhất định từ trên xuống dưới.
+ Quyết định là sự quy định sẽ thực hiện chương trình như thế nào phụ thuộc vào sự thoả mãn các điều kiện nhất định.
+ Vòng lặp cho thấy sự thực hiện lặp đi lặp lại một số đoạn lệnh của chương trình trong khi các điều kiện nhất định vẫn được đáp ứng.
- Thông qua các cấu trúc trên, mã chương trình trở nên dễ hiểu và dễ đọc.
- Một số ngôn ngữ lập trình hướng cấu trúc như: C, Foxpro, …
Bài trước: Bài 1: Máy tính và chương trình máy tính - Giải BT Tin học 8 Bài tiếp: Bài bài thực hành 1: Làm quen với Free Pascal - Giải BT Tin học 8