Công nghệ 7 VNEN Bài 2: Vai trò, đặc điểm, các yếu tố ảnh hưởng và các phương thức trồng trọt - trang 9

A. Hoạt động khởi động

- Em hãy vận dụng những kinh nghiệm, hiểu biết của bản thân về trồng trọt để trả lời các câu hỏi sau:

Câu hỏi trang 9 Công nghệ 7 VNEN tập 1: Trong nông nghiệp có những loại cây trồng nào? Kể tên những sản phẩm cây trồng nông nghiệp chủ yếu ở địa phương em và nước ta?

Hướng dẫn giải:

- Trong nông nghiệp có những loại cây trồng sau: cây lương thực lấy hạt, cây lương thực lấy củ, cây ăn quả, cây công nghiệp và cây thực phẩm.

- Những sản phẩm cây trồng nông nghiệp chủ yếu ở địa phương em và nước ta: lúa, cam, bưởi, lạc, đỗ,...

Câu hỏi trang 9: Trồng trọt có vai trò như thế nào?

Hướng dẫn giải:

- Trồng trọt có vai trò rất quan trọng trong đời sống xã hội:

+ Cung cấp lương thực, thực phẩm cho con người và động vật.

+ Cung cấp nguyên liệu cho một số ngành công nghiệp.

+ Tạo ra nguồn lợi kinh tế cho người dân.

Câu hỏi trang 9: Làm thế nào để trồng trọt đạt kết quả?

Hướng dẫn giải:

- Để đạt kết quả cao trong trồng trọt cần phải:

+ Tạo ra giống cây trồng có năng suất cao,

+ Áp dụng đúng các kỹ thuật trồng trọt và chăm sóc cây trồng.

B. Hoạt động hình thành kiến thức

Câu 1 trang 10 Công nghệ 7 VNEN tập 1: Khái niệm, vai trò của trồng trọt

Câu hỏi trang 10: Vì sao trồng trọt có vị trí, ý nghĩa đặc biệt quan trọng?

Trả lời:

- Trồng trọt có vị trí, ý nghĩa đặc biệt quan trọng vì:

+ Không có hoạt động trồng trọt sẽ không thể có các sản phẩm cây trồng và như vậy sẽ không có thức ăn cho con người và vật nuôi tồn tại.

+ Các sản phẩm của trồng trọt như cao su, bông, cà phê... là nguồn nguyên liệu không thể thiếu của ngành công nghiệp chế biến thực phẩm, sản xuất hàng tiêu dùng và thủ công nghiệp.

+ Trồng trọt tạo ra nhiều loại hoa thơm, quả ngọt đáp ứng nhu cầu về vật chất, tinh thần của con người.

+ Trồng trọt cung cấp nhiều nông sản có giá trị xuất khẩu, đem lại nguồn thu ngoại tệ đáng kể cho đất nước.

+ Góp phần tạo công ăn việc làm cho người lao động và làm cho chương trình xanh, sạch, đẹp.

Câu hỏi trang 10: Chọn tên cây trồng thích hợp để điền vào chỗ chấm (... ) dưới mỗi hình ảnh ở hình 2.1: (cây rau, cây thanh long, cây ngô, cây chè, cây cà phê, cây khoai lang, cây lúa, cây cao su, cây cà chua)

Hướng dẫn giải:

Điền từ thích hợp như sau:

Câu hỏi trang 11: Sắp xếp các hình ảnh ở hình 2.1 vào từng nhóm cây trồng trong bảng sau cho phù hợp:

Các nhóm cây trồng	Gồm các hình ảnh
Cây lương thực lấy hạt
Cây lương thực lấy củ
Cây thực phẩm
Cây ăn quả
Cây công nghiệp

Hướng dẫn giải:

Các nhóm cây trồng	Gồm các hình ảnh
Cây lương thực lấy hạt	Hình A, Hình C
Cây lương thực lấy củ	Hình K
Cây thực phẩm	Hình H
Cây ăn quả	Hình D, Hình E
Cây công nghiệp	Hình B, Hình I, Hình G

Câu hỏi trang 11: Đánh dấu x vào ô trống trước những câu trả lời đúng:

Phát triển trồng trọt đem lại những lợi ích gì?

A. Đáp ứng được nhu cầu về lương thực, thực phẩm của con người và nhu cầu về thức ăn cho chăn nuôi

B. Nhiều sản phẩm trồng trọt có giá trị kinh tế và xuất khẩu. Vì vậy, phát triển trồng trọt sẽ góp phần cải thiện đời sống cho người lao động

C. Tạo ra nguồn nguyên liệu dồi dào cho xuất khẩu và ngành công nghiệp thực phẩm, công nghiệp chế biến, công nghiệp sản xuất hàng tiêu dùng, tiểu thủ công nghiệp.

D. Cung cấp nguyên liệu cho tất cả các ngành công nghiệp của đất nước

E. Làm cho môi trường trở nên xanh, sạch, đẹp

G. Tận dụng được diện tích đất đai và nguồn lực lao động

H. Giảm biến đổi khí hậu

Hướng dẫn giải:

B. Nhiều sản phẩm trồng trọt có giá trị kinh tế và xuất khẩu. Vì vậy, phát triển trồng trọt sẽ góp phần cải thiện đời sống cho người lao động

C. Tạo ra nguồn nguyên liệu dồi dào cho xuất khẩu và ngành công nghiệp thực phẩm, công nghiệp chế biến, công nghiệp sản xuất hàng tiêu dùng, tiểu thủ công nghiệp.

D. Cung cấp nguyên liệu cho tất cả các ngành công nghiệp của đất nước

E. Làm cho môi trường trở nên xanh, sạch, đẹp

G. Tận dụng được diện tích đất đai và nguồn lực lao động

H. Giảm biến đổi khí hậu

Câu hỏi trang 12: Ghi tên sản phẩm và tác dụng của sản phẩm thu được từ hai loại cây trồng mà em biết vào bảng sau:

Tên loại cây trồng	Sản phẩm thu được từ cây trồng	Sản phẩm được sử dụng để làm gì

Hướng dẫn giải:

Tên loại cây trồng	Sản phẩm thu được từ cây trồng	Sản phẩm được sử dụng để làm gì
Cây lúa	Hạt lúa	Gạo, các thực phẩm chế biến từ gạo như (phở, bún, miến, ... ), xuất khẩu ra nước ngoài.
Cây ngô	Bắp ngô	Làm lương thực, bánh kẹo từ ngô; một phần có thể làm thức ăn cho gia súc.

Câu 2 trang 12 Công nghệ 7 VNEN tập 1: Một số đặc điểm chủ yếu của trồng trọt

Câu hỏi trang 12: Trình bày những đặc điểm chủ yếu của trồng trọt?

Hướng dẫn giải:

- Những đặc điểm chủ yếu của trồng trọt là:

+ Đất trồng là nơi sinh sống, đồng thời là nơi cung cấp nước, không khí, các chất dinh dưỡng cần thiết cho cây trồng sinh trưởng, phát triển.

+ Đối tượng của trồng trọt là các giống cây trồng.

+ Sản xuất trồng trọt gắn liền và phụ thuộc vào các điều kiện tự nhiên.

Câu hỏi trang 12: Tại sao phải chọn đất, làm đất khi tiến hành trồng trọt?

Hướng dẫn giải:

- Phải chọn đất trước khi tiến hành trồng trọt vì mỗi loại cây trồng sẽ ưa những loại đất khác nhau. Vì thế cần phải chọn đất để có được môi trường phù hợp nhất với cây trồng.

- Phải làm đất trước khi tiến hành trồng trọt vì:

+ Để đất tơi xốp, đủ độ ẩm và không khí để rễ có thể bám sâu vào trong đất.

+ Diệt các loại nấm bệnh và cỏ dại tồn dư từ mùa vụ trước.

Câu hỏi trang 12: Tại sao phải bón phân cho cây trồng trong quá trình trồng trọt?

- Cần phải bón phân cho cây trồng trong quá trình trồng trọt vì làm như vậy để cung cấp thêm muối khoáng và chất dinh dưỡng cho cây để cây có thể phát triển tốt.

Câu 3 trang 12 Công nghệ 7 VNEN tập 1: Các yếu tố ảnh hưởng đến trồng trọt

Câu hỏi trang 13: Giống cây có ảnh hưởng như thế nào đến năng suất, chất lượng sản phẩm, cây trồng?

Hướng dẫn giải:

- Những ảnh hưởng của giống cây đến năng suất, chất lượng sản phẩm, cây trồng như sau:

+ Ảnh hưởng tới phẩm chất và khả năng chống chịu sâu bệnh, hạn hán của cây trồng.

+ Khả năng sinh trưởng, phát triển và cho ra năng suất, chất lượng sản phẩm khác nhau.

Câu hỏi trang 13: Nêu ví dụ chứng tỏ yếu tố ngoại cảnh có ảnh hưởng tới sự sinh trưởng, phát triển của cây trồng?

Trả lời:

- Ví dụ chứng tỏ yếu tố ngoại cảnh ảnh hưởng tới sự sinh trưởng và phát triển của cây trồng như:

+ Cây lúa mà lạnh quá thì sẽ không phát triển được, vì thế làm giảm năng suất của cây.

Câu hỏi trang 13: Thực hiện đúng các biện pháp kĩ thuật trong gieo trồng, chăm sóc và phòng trừ sâu, bệnh hại cây trồng có tác dụng như thế nào?

Trả lời:

- Những tác dụng trong việc thực hiện các biện pháp kĩ thuật trong gieo trồng, chăm sóc và phòng trừ sâu, bệnh hại cây trồng như sau:

+ Làm cho cây trồng được sinh trưởng, phát triển trong điều kiện ngoại cảnh thuận lợi.

+ Có đủ các chất dinh dưỡng cân thiết và giảm tối đa các tác hại do sâu, bệnh gây ra cho cây trồng.

Câu hỏi trang 13: Ghép một cụm từ ở cột A với một cụm từ ở cột B để được các câu đúng về biện pháp kĩ thuật trong trồng trọt

Hướng dẫn giải:

Ta có bảng ghép như sau:

Câu 4 trang 14 Công nghệ 7 VNEN tập 1: Các phương thức trồng trọt chủ yếu

Câu hỏi trang 14: So sánh ưu, nhược điểm của phương thức gieo trồng cây ngoài tự nhiên và phương thức gieo trồng cây ở khu đất được bảo vệ?

Hướng dẫn giải:

	Trồng cây ngoài tự nhiên	Trồng cây ở khu đất được bảo vệ
Ưu điểm	Tiến hành đơn giản, dễ thực hiện, giá thành hạ và có thể thực hiện trên diện tích lớn	Cây ít bị sâu bệnh, dễ tạo ra năng suất cao, chủ động trong việc chăm sóc và có thể sản xuất được rau, quả trái vụ, an toàn.
Nhược điểm	Cây trồng dễ bị sâu, bệnh phá hoại và việc chống chế các điều kiện bất lợi cho cây như giá rét, khô hạn, bão, lũ... rất khó khăn.	Phức tạp, đòi hỏi phải đầu tư lớn, tốn nhiều công, giá thành cao vì phải làm các khu nhà kính, nhà lưới có hệ thống gió, sưởi ấm, hệ thống ánh sáng thích hợp cho cây xanh.

Câu hỏi trang 14: Muốn tiến hành phương thức gieo trồng ở khu đất được bảo vệ, cần phải có những điều kiện vật chất nào?

Hướng dẫn giải:

- Muốn tiến hành phương thức gieo trồng ở khu đất được bảo vệ, cần phải có những điều kiện vật chất như sau:

+ Các khu nhà kính, nhà lưới có hệ thống thông gió, sưởi ấm, hệ thống ánh sáng thích hợp cho cây.

Câu hỏi trang 14: Trong các phương thức trồng trọt trên, theo em, phương thức nào là phương thức phổ biến và được áp dụng với hầu hết các loại cây trồng ở nước ta? Vì sao?

Hướng dẫn giải:

Trong các phương thức trồng trọt trên, em thấy phương thức trồng cây ngoài tự nhiên đang là phương thức phổ biến và được áp dụng với hầu hết các loại cây trồng ở nước ta vì:

+ Đất nước ta là một đất nước hoạt động nông nghiệp là chủ đạo, có điều kiện tự nhiên thuận lợi, có diện tích đất nông nghiệp lớn.

+ Đại bộ phần trồng trọt ở nước ta là theo tính hộ gia đình, tự phát cho nên phù hợp với trồng trọt ngoài tự nhiên.

+ Có giá thành thấp và có thể thực hiện trên diện tích lớn.

Câu hỏi trang 14: Ở địa phương và gia đình em thường trồng trọt theo phương thức nào? Nêu ví dụ minh họa.

Hướng dẫn giải:

- Ở địa phương và đình em thường trồng trọt theo phương thức gieo trồng cây ngoài tự nhiên.

Ví dụ như gieo cấy lúa trên đất ruộng; trồng ngô, trồng lạc trên đất bãi...

Câu 5 trang 15 Công nghệ 7 VNEN tập 1: Quy trình kĩ thuật trồng trọt

Câu hỏi trang 15: Quy trình trồng trọt là gì? Khi trồng trọt mà bỏ qua một bước nào đó trong quy trình kĩ thuật trồng trọt có được không? Vì sao?

Hướng dẫn giải:

- Quy trình trồng trọt là những công việc được tiến hành theo một trình tự nhất định khi trồng trọt.

- Khi trồng trọt mà bỏ qua một bước nào đó trong quy trình kĩ thuật trồng trọt thì không được, bởi vì những bước khi trồng trọt là những bước cần thiết và cơ bản nhất khi trồng trọt. Do đó, nếu bỏ qua một bước sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển của cây trồng.

Ví dụ: Nếu ta bỏ qua bước chăm sóc cây trồng thì cây sẽ bị sâu bệnh hại, còi cọc và không thể phát triển so với những cây được chăm sóc đúng quy trình.

Câu hỏi trang 15: Thực hiện đầy đủ, đúng các biện pháp kĩ thuật trong quy trình trồng trọt có tác dụng như thế nào?

Hướng dẫn giải:

- Tác dụng khi thực hiện đầy đủ, đúng các biện pháp kỹ thuật trong quy trình trồng trọt đó là:

+ Đảm bảo các điều kiện cần thiết cho cây trồng có thể phát triển bình thường.

+ Tạo điều kiện để cây trồng phát triển tốt, tạo năng suất lao động lớn.

C - D. Hoạt động luyện tập và vận dụng

Tìm hiểu ở gia đình, địa phương em đã và đang trồng những loại cây trồng nào? Với mỗi cây trồng, em hãy hỏi người thân hoặc những người đang làm công việc trồng trọt loại cây đó để tìm hiểu những nội dung sau:

Câu 1 trang 16 Công nghệ 7 VNEN tập 1: Lợi ích cây trồng

Hướng dẫn giải:

Đối với việc trồng lúa:

- Lợi ích của cây lúa: Cung cấp nguồn lương thực cho cuộc sống của mọi người, đồng thời tăng thu nhập cho người lao động.

Câu 2 trang 16: Thời gian gieo trồng

Hướng dẫn giải:

- Thời gian gieo trồng cây lúa: 1 năm sẽ trồng 2 vụ:

+ Vụ Chiêm Xuân (tháng 10 đến cuối tháng 5);

+ Vụ hè thu (vụ Mùa) - Cuối tháng 5 đến cuối tháng 11).

Câu 3 trang 16: Những công việc cần thực hiện khi gieo trồng

Hướng dẫn giải:

- Những công việc cần thực hiện khi gieo trồng đó là:

+ Chọn giống lúa

+ Gieo sạ

+ Làm đất

+ Cấy mạ

+ Chăm sóc cây, tưới nước, bón phân, làm cỏ,...

Câu 4 trang 16: Kinh nghiệm gieo trồng

Hướng dẫn giải:

Những kinh nghiệm khi gieo trồng:

- Làm đất sớm và dọn sạch tàn dư sau mỗi vụ thu hoạch, có thể tiêu diệt được nhộng và sâu non sâu đục thân trong rơm rạ, cắt đứt nguồn thức ăn và nơi ẩn nấp của một số loại sâu bênh như rầy nâu, …làm mặt ruộng bằng phẳng thuận lợi cho tưới tiêu.

- Chú ý vào các thời điểm mưa bão, loại đất để bón phân cho phù hợp

- Gieo trồng với mật độ thích hợp, mật độ gieo trồng phụ thuộc vào nhiều yếu tố như đất đai, thời vụ gieo, giống lúa, tuổi của mạ, …

Câu 5 trang 16: Kết quả thu được

Hướng dẫn giải:

- Lúa phát triển tốt, hạt mẩy, năng suất cao, không bi sâu bệnh

Câu 6 trang 16: Ghi lại ý kiến nhận xét và đề xuất

Hướng dẫn giải:

Nhận xét và đề xuất:

- Để có thể đạt được năng suất cao cần phải lựa chọn được cây trồng hợp lý và áp dụng kỹ thuật nuôi trồng đúng đắn, phù hợp với loài cây đó.

E. Hoạt động tìm tòi mở rộng

Câu 1 trang 16 Công nghệ 7 VNEN tập 1: Em hãy tìm đọc sách, báo hoặc tra cứu trên mạng Internet để tìm hiểu khái niệm, tác dụng của những nhóm cây trồng sau đây:

- Cây lương thực

- Cây công nghiệp

- Cây thực phẩm

- Cây lâu năm

- Cây ngắn ngày

Hướng dẫn giải:

- Cây lương thực là các loại cây trồng mà sản phẩm dùng làm lương thực cho người, nguồn cung cấp chính về năng lượng và chất bột cacbohydrat trong khẩu phần thức ăn.

- Cây công nghiệp là các loại cây cho sản phẩm dùng làm nguyên liệu cho công nghiệp chế biến, đặc biệt là công nghiệp sản xuất hàng tiêu dùng và công nghiệp thực phẩm.

- Cây thực phẩm là những loại cây được trồng nhằm cung cấp nguồn thức ăn cho con người. Ví dụ như cây khoai, cây ngô, cây lúa...

- Cây lâu năm là các loại cây lâu năm có sản phẩm thu hoạch không phải là gỗ, được dùng để làm nguyên liệu cho sản xuất công nghiệp hoặc phải qua chế biến mới sử dụng được như chè, cà phê, cao su, hồ tiêu, điều, ca cao, dừa... vv.

- Cây ngắn ngày là loại cây dù trồng bất kỳ lúc nào nhưng phải đợi đến khi số giờ chiếu sáng trong ngày chuyển qua thời kỳ ngắn lại thì mới ra hoa kết quả.

Câu 2 trang 16: Chọn một loại cây cụ thể, sau đó tra cứu trên sách báo hoặc mạng internet để tìm hiểu: đặc điểm sinh vật học; giá trị kinh tế; yêu cầu về điều kiện ngoại cảnh và kĩ thuật gieo trông của loại cây đó để hiêu cụ thể hơn các nội dung trong bài học (khái niệm, vai trò, đặc điểm của trồng trọt, yêu cầu về điều kiện ngoại cảnh của cây trồng và các phương thức trồng trọt). Ghi lại những thông tin thu thập được.

Hướng dẫn giải:

Cây ngô:

- Đặc điểm sinh vật học: rễ chùm; thân ngô đặc đường kính khoảng 2 -4 cm; lá ngô gồm lá mầm, lá thân, lá ngọn, lá bỉ; hoa ngô gồm cả hoa đực và hoa cái.

- Giá trị kinh tế: đem lại nguồn kinh tế lớn cho người dân.

- Yêu cầu về điều kiện ngoại cảnh và kĩ thuật gieo:

+ Về nhiệt độ: được trồng vào thời gian ấm tại những vùng ôn đới và cận nhiệt đới ẩm.

+ Chế độ không khí trong đất: phát triển trong môi trường hiếm khí.

+ Nước: ngô thoát nhiều nước tuy nhiên có khả năng hút nước từ sâu trong đất cho nên chỉ cần lượng nước để đất không bị khô.

- Kĩ thuật gieo trồng:

+ Bước 1: Chọn giống.

+ Bước 2: Chuẩn bị hạt giống và xử lý hạt giống.

+ Bước 3: Chọn đất và kỹ thuật làm đất.

+ Bước 4: Gieo trồng.

+ Bước 5: Bón phân cho ngô.

+ Bước 6: Rút cờ, thụ phấn bổ khuyết.

+ Bước 7: Thu hoạch.

Bài trước: Công nghệ 7 VNEN Bài 1: Mở đầu về nông nghiệp - trang 4 Công nghệ 7 VNEN tập 1 Bài tiếp: Công nghệ 7 VNEN Bài 3: Một số cây trồng có giá trị xuất khẩu ở nước ta - trang 17